• Yerli halklar, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 5’ini, yoksulların da yaklaşık yüzde 15’ini oluşturuyor. Yerli halklar tahrip edilen yaşam alanları nedeniyle dünyanın geri kalanına göre daha zor koşullarda hayatlarını sürdürüyor.

Birleşmiş Milletler Yerli Halklar Çalışma Grubunun ilk toplantısını yaptığı 9 Ağustos 1982 tarihi, “Uluslararası Dünya Yerli Halklar Günü” ilan edildi.

Yerli Halklar Günü’nün bu yılki teması, yerli yaşamında kadınların oynadığı rolün önemine ve yaşadıkları topluma yaptıkları katkıya referansla “Geleneksel bilginin korunması ve aktarılmasında yerli kadınların rolü” olarak belirlendi.

Bu kapsamda sanal ortamda düzenlenecek anma etkinliğinde yerli toplumların kadın temsilcileri kendi toplumlarındaki bilgi birikiminin korunması, canlandırılmasına ilişkin deneyimlerini paylaşacak.

Yerli Halkların Sorunları için Uluslararası Çalışma Grubunun (IWGIA) "Yerli Dünyası-2022" raporuna göre dünya genelinde 90 ülkede 476 milyondan fazla yerlinin yaşadığı tahmin ediliyor. Yerli halklar, dünyadaki 7 bin dilin çoğunu konuşuyor ve 5 bin farklı kültürü temsil ediyor.

Daha az yaşıyorlar

Yerli halklar, dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 5’ini, yoksulların da yaklaşık yüzde 15’ini yerliler oluşturuyor.

Yerli halklara ilişkin istatistikler, yaşam koşullarının zorluğunu ortaya koyuyor. Yerli halklar tahrip edilen yaşam alanları ve kendilerine yönelik şiddet olayları nedeniyle dünyanın geri kalanına göre daha zor koşullarda hayatlarını sürdürüyor.

BM verilerine göre, yerli halkların ortalama yaşam süreleri yerli olmayan toplumların üyelerine göre 20 sene daha kısa. BM istatistikleri, küresel olarak yerli halkların yüzde 86’sından fazlasının kayıt dışı ekonomide çalıştığını, bu oranın yerli olmayanlarda yüzde 66 olduğunu ortaya koyuyor.

Yerli halkların, yerli olmayanlara kıyasla aşırı yoksulluk içinde yaşama olasılığının yaklaşık üç kat daha fazla olması dikkati çekiyor.

Salgında en çok yerlileri etkiledi

Küresel olarak istihdamda olan tüm yerli halkların yüzde 47’si eğitimsizken, yerli olmayanların yüzde 17’si eğitimsiz durumda. Bu farkın kadınlar için daha da yüksek olduğuna işaret ediliyor.

Dünya genelini 2020’de etkisi altına almaya başlayan Kovid-19 salgınından en çok etkilenen toplulukların başında yerli halklar geliyor.

Yaşam alanları yok ediliyor

IWGIA’nın raporu yerlilerin hakları için mücadele eden insan hakları savunucularının da hedef haline geldiğini ortaya koyuyor.

Buna göre 2021’de öldürülen 358 insan hakları savunucusunun yüzde 59’u yerli halkların hakları için mücadele eden kişilerdi.

Örneğin Peru’daki doğal hayatın korunması ve yasa dışı uyuşturucu faaliyetlerinin engellenmesi için çalışan 4 yerli Amazon lideri 2021’de çeteler tarafından öldürüldü.

Raporda yer alan ticari faaliyetlerin yapılması için silahlı gruplar tarafından doğal yaşam alanlarından koparılmak istenen yerli halk mensuplarının evlerinin kundaklandığı bilgisi, bir başka yasa dışı faaliyet olarak göze çarpıyor. CENEVRE

* * * 

Türkiye’de 25 bin Süryani

Türkiye ve Kürdistan’da ise 25 bin civarında nüfuslarıyla, Süryaniler özellikle Mardin ve İstanbul’da yaşamakta, Manastır, kilise ve miraslarıyla bölgenin önemli gruplarından. Farklı lehçeleri ile Süryanice yok olma tehlikesi altında.