40 aylık savaş Rusya’yı çökertti

• Rusya, Ukrayna ile 40 aylık savaşın ardından ekonomik çöküşün eşiğinde. Faiz oranları yüzde 20’lerde ve fosil yakıt rezervleri yüzde 1,7'lik bir açık bekliyor. Her 10 şirketten 7’si ilk çeyrekte zarar ediyor, yaklaşık 9 milyon kişi kredi borçlarını ödeyemiyor ve araç satışları yüzde 25 oranında düştü.

Ukrayna ile savaşında 3 yılı aşkın bir süreyi geride bırakan Rusya, bugün yavaş büyüme, yükselen fiyatlar ve çift haneli yıllık artışlarla boğuşuyor. Bir zamanlar Rusya'nın küresel pazardaki gücünün vitrini ve sembolü olan St. Petersburg Uluslararası Ekonomik Forumu (St. Petersburg International Economic Forum) birkaç hafta önce Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in geçit törenine dönüştü. Ancak Ekonomik Kalkınma Bakanı Maxim Reshetnikov, “Resesyonun eşiğindeyiz” derken, Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, ülkenin mali durumunu destekleyen rezervlerin “tükendiğini” ekledi.

Makroekonomik Analiz ve Kısa Vadeli Tahmin Merkezi (TsMAKP) ise şu uyarıyı yaptı: “Ülke, stagflasyon durumunda. Ekonomik dinamikler hızla azalıyor, ikinci ve üçüncü çeyreklerde teknik bir resesyon riski var. Ancak enflasyon yüksek kalmaya devam ediyor.” Merkez Bankası, en son üç-dört hafta önce faiz oranlarını yüzde 21’den yüzde 20’ye düşürdü. Bu, Eylül 2022’den bu yana yapılan ilk faiz indirimi oldu. Bu, yükselen fiyatları frenlemeyi amaçlayan uzun bir faiz artırımı döngüsünden bir kopuşa işaret ediyor.

El Pais’in haberine göre, durum vahim. Resmi enflasyon yıllık yüzde 10 civarında seyrediyor ancak bazı bağımsız kuruluşlar gerçek rakamın yüzde 15'in üzerinde olduğunu tahmin ediyor. Nabiullina, askeri harcamaların artarak devam etmesinin riski olduğu konusunda uyararak, “Faiz indirimi yaklaşımımız daha dikkatli olmayı gerektiriyor” dedi.

Tüm verilere rağmen hükümet, Avrupa Birliği'nden (AB) daha iyi durumda olduğunu iddia etmeye devam ediyor. İşsizlik oranının yüzde 2'nin biraz üzerinde olmasıyla övünüyor. Rusya'nın ulusal istatistik ofisi Rosstat, ortalama aylık ücretin ilk kez 100.000 ruble (yaklaşık 1.300 dolar) sınırını aştığını ve bunun 2022 yılına kıyasla yüzde 40'lık bir artış anlamına geldiğini vurguladı.

Hükümet gerçeği açıklamıyor

Milletvekili Nikolay Arefiev, hükümetin verileri gizlediğini söyledi ve ekledi: “Çünkü gerçeği açıklarlarsa kamu sektöründeki maaşları, emekli maaşlarını ve diğer ödemeleri artırmak zorunda kalacaklar. Ve parayı harcamak istemiyorlar.”

Hükümet 2025 yılını, savaşın yeni başladığı ve yüksek fosil yakıt fiyatlarının devletin kasasını doldurduğu 2021'den bu yana en düşük seviye olan yüzde 0,5'lik bir kamu açığıyla kapatmayı umuyordu. Ancak Ukrayna'daki son derece maliyetli savaş devam ediyor ve alt meclis tahminini bu rakamın üç katından fazlasına revize etti. Yani 2024'te olduğu gibi yüzde 1,7'lik bir açık bekliyor.

Fiyatlardaki reel artış her ay ücretlerdeki artışı eritiyor. FOM sosyolojik araştırma merkezine göre, her 10 Rus'tan sadece biri bu yıl mali durumlarının iyileştiğini, her beş kişiden biri ise daha da kötüye gittiğini söylüyor.

Tüketimde kriz kapıda

TsMAKP da aynı düşüncede: “Faaliyetlerde neredeyse tam bir yavaşlama eğilimi var. Makine ve ekipman yatırımlarındaki durgunluk, inşaat sektöründeki artan sorunlarla daha da kötüleşti. En önemlisi gıda dışı ürünlere olan talepte bir kriz kapıda.”

10 şirketten 7’si çöküyor

Öte yandan savunma sanayisinde genel kredi büyümesi yüzde 1 oranında arttı. Stolypin Enstitüsü tarafından yapılan bir ankete göre, her 10 şirketten 7’si ilk çeyrekte tüketici talebinde bir çöküş olduğunu bildirdi. İnsan kaynakları firması Huntflow'un verilerine göre ise iş ilanları savaşın başlangıcından bu yana en düşük seviyeye geriledi. Ücret ödemelerindeki gecikmeler üç katına çıkarken, 8.8 milyondan fazla Rus 90 günden daha az gecikmiş kredilerini geri ödeyemiyor. Araba satışları yılın ilk yarısında yüzde 25 oranında düşerken, giyim zincirleri de kısmen diğer temel ev harcamalarının artan maliyeti nedeniyle satışların yüzde 30 ila 35 arasında düştüğünü bildirdi.

Savaşın diğer yüzü ise savunma sektörünün durgunluğa saplanmış reel ekonomiden büyük kaynaklar çekmesi. Sivil sanayi geçen sonbahardan bu yana düşüşte, dahası Rus pazarı giderek diğer ülkelere, özellikle de Çin'e bağımlı hale geliyor. Rosstat ve Ekonomi Yüksek Okulu verilerine göre, askeri sektör denklemden çıkarıldığında, Rusya'nın sivil üretimi son dört yılda sadece yüzde 1,9 oranında büyüdü.

Avrupa Analiz ve Stratejiler Merkezi (CASE) kurucularından Vladislav Inozemtsev, Kremlin'in büyük kesintiler yapmadan önce mevcut askeri harcama seviyesini sürdürebilmesi için bir yıldan biraz fazla mali alanı kaldığını söylüyor.

Ortadoğu etkisi

İsrail, 13 Haziran Cuma günü İran'a karşı geniş çaplı bir saldırı başlattı. Kremlin beklendiği üzere kilit müttefiklerinden biri olan İran’a yönelik bu saldırıyı kınadı. Ancak bu resmi duruşun altında daha karmaşık ve aslında Moskova'nın çıkarlarına daha uygun başka bir gerçeklik yatıyordu. Yani Rusya'nın ihracat ekonomisinin temel taşları olan petrol ve doğal gaz fiyatları hızla yükseldi.

Birkaç haftalığına da olsa Moskova, kısa ve orta vadeli gelir görünümünü büyük ölçüde düşüren emtia fiyatlarındaki son düşüşü geride bırakmayı başardı. Peterson Uluslararası Ekonomi Enstitüsü'nden Elina Ribakova'ya göre, ham petrolün küresel fiyatındaki 10 dolarlık bir düşüş Rusya'nın kamu bütçesinden 17 milyar dolar, yani GSYH'nin yaklaşık yüzde 0,8'ini kesiyor.

Aynı zamanda Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Bruegel'de araştırmacı olan Ribakova, El Pais’e askeri harcamaların Rusya'nın (gizli) federal bütçesinin yüzde 40'ından fazlasını oluşturduğu düşünüldüğünde, “kazanılan ya da kaybedilen her doların savaş için bir dolar daha fazla ya da daha az olduğunu” söylüyor. Paris'teki Sciences Po'nun rektörü Sergei Guriev, giderek karmaşıklaşan Ortadoğu krizine hızlı bir çözüm bulunmasının fiyatları düşüreceğini ve “Putin'in müzakere etme isteğini artıracağını” söylüyor. HABER MERKEZİ