• Türkiye ve Kuzey Kürdistan'da her 5 çekirdek aileden biri yoksulluk sınırının altında; her üç hane halkından biri kötü ve sağlıksız barınma koşullarında yaşıyor. 

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2024 aile verilerini açıkladı. Türkiye ve Kuzey Kürdistan'da 2008'de dört kişi olan ortalama hanehalkı büyüklüğünün, azalma eğilimi göstererek 2024'te  3,11 kişiye düştüğü görüldü. Ortalama hanehalkı büyüklüğünün en yüksek olduğu il Şirnex olurken en düşük olduğu iller ise Giresun ve Çanakkale oldu. Aynı zamanda tek kişilik hanehalklarının oranı arttı; yüzde 20’ye yükseldi.

Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerine göre tek çekirdek aile olarak ifade edilen, yalnızca eşlerden veya eşler ve çocuklarından, tek ebeveyn ve en az bir çocuktan oluşan hanehalkı oranı, 2016'da yüzde 66,4 iken 2024'te yüzde 63,5’e geriledi. Diğer yandan, geniş aile olarak tanımlanan ve en az bir çekirdek aile ve diğer kişilerden oluşan hanehalkı oranı ise 2023’te 13,2 iken 2024’te 13,3 oldu. Çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalkı oranı ise 2016'da yüzde 2,4 iken 2024'te yüzde 3,2’ye yükseldi.

Toplam hanehalkı sayısının 26 milyon 599 bin 261 olduğu, hanelerin yüzde 42,8’inde 0-17 yaş grubunda en az bir çocuk bulunduğu görüldü. Hanelerin yüzde 19’unda 0-17 yaş grubunda bir çocuk, yüzde 14,6’sında iki çocuk, yüzde 6’sında üç çocuk, yüzde 2’sinde dört çocuk, yüzde 1,1’inde ise 5 ve daha fazla çocuk bulunduğu görüldü.

Dörtte birinde yaşlı fert

Toplam 26 milyon 599 bin 261 haneden 6 milyon 726 bin 583’ünde yaşlı nüfus olarak tanımlanan, 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu bilgisi verilen rapora göre, hanelerin yüzde 25,3’ünde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü. En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 726 bin 583 hanenin 1 milyon 750 bin 900’ünü tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu.

Evlenmeyince çıkmadılar

ADNKS sonuçlarına göre; 2024'te 25-29 yaş grubunda ve hiç evlenmemiş olan 3 milyon 374 bin 686 kişiden 2 milyon 450 bin 869 kişinin anne ve/veya babası ile birlikte yaşadığı görüldü. Diğer bir ifadeyle, 25-29 yaş grubunda hiç evlenmemiş olup ebeveynleri ile yaşayanların oranı toplamda yüzde 72,6 oldu. Bu oranın yüzde 44,8’ini erkekler, yüzde 27,9’unu ise kadınlar oluşturdu.

Akraba evlilikleri

Evlenme istatistikleri sonuçlarına göre; 2010'da gerçekleşen resmi evlenmelerin yüzde 5,9’unun akraba evliliği olduğu ve bu oranın sonraki yıllarda sürekli düşüş göstererek 2019'da yüzde 4; 2023'te yüzde 3,2; 2024'te ise yüzde 3,3 olduğu görüldü. ADNKS sonuçlarına göre, 2024 yılında toplam resmi evlilikler içinde, son evliliğinde birinci dereceden kuzenleri ile akraba evliliği yapmış bireylerin oranı yüzde 8,1 oldu. Akraba evlilikleri akrabalık türüne göre incelendiğinde, akraba evliliği yapmış bireylerin yüzde 46,4’ünün hala/dayı çocukları ile yüzde 27,2’sinin amca çocukları ile ve yüzde 26,4’ünün ise teyze çocukları ile evli olduğu görüldü.

Ebeveynsiz 5 bin 276 çocuk

Raporda yer verilen ADNKS sonuçlarına göre, 2024'te  toplam 21 milyon 817 bin 61 çocuk içinde, hem annesi hem de babası vefat etmiş çocuk sayısının 5 bin 276, babası vefat etmiş çocuk sayısının 258 bin 515, annesi vefat etmiş çocuk sayısının ise 81 bin 373 olduğu görüldü.

15 bin 135 çocuğa bakılıyor

Raporda yer verilen Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre; 2024'te kuruluş bakımı altında bulunan çocuk sayısının 15 bin 135 olduğu görüldü. Mevcut koruyucu aile sayısı 8 bin 719, koruyucu aile yanında bakımı sağlanan çocuk sayısı ise 10 bin 430 oldu. Evlat edindirilen çocuk sayısı 2024'te 589 oldu.

Çocukların çoğu annede

Kesinleşen boşanma davaları sonucunda 187 bin 343 çift boşanırken 186 bin 536 çocuk velayete verildi. Boşanma davaları sonucu, çocukların velayetinin çoğunlukla anneye verildiği görüldü. Çocukların velayetinin yüzde 74,4’ü anneye, yüzde 25,6’sı babaya verildi.

Yoksulluk sınırı altında yaşam

Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre; eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ı dikkate alınarak belirlenen sınıra göre yoksulluk oranı, 2024'te yüzde 21,2 olarak gerçekleşti. Hanehalkı tipine göre yoksulluk oranı incelendiğinde ise tek kişilik hanehalkının yüzde 11,7’sinin, tek çekirdek aileden oluşan hanehalkının yüzde 20,9’unun, geniş ailelerden oluşan hanehalkının yüzde 26,9’unun, çekirdek aile bulunmayan birden fazla kişiden oluşan hanehalkının ise yüzde 15,3’ünün yoksulluk sınırının altında yaşadığı gözlendi.

Üç haneden biri barınamıyor

Her üç hanehalkından birinin kötü ve sağlıksız barınma koşullarında yaşadığı görüldü. Hanehalkının yüzde 31,3'ü konutunda sızdıran çatı, nemli duvarlar, çürümüş pencere çerçevesi vb. sorunla karşılaştı. Nüfusun yüzde 30,2'si izolasyondan dolayı ısınma sorunu yaşadı. Hanelerin yüzde 10,7’si de suç veya şiddet olayları ile yoğun bir şekilde karşılaştı. ANKARA

 

* * *

Yüz binlerce çocuk doğum yaptı

TÜİK’in doğum verilerini değerlendiren CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi, "24 yılda 18 yaş altı doğum yapan çocuk sayısı 590 bin 317 oldu. Üstelik bu doğumların 21 bin 487’si 15 yaş altı” dedi. Adalet sisteminin çocuğa yönelik cinsel istismarla mücadele etmek yerine, 18 yaşından küçük olduğu halde gebe kalan çocuklara evlilik izni verilmesini 'mücbir' yani zorlayıcı sebep olarak görerek meşrulaştırdığına dikkat çeken Akkuş İlgezdi, "Henüz çocuk yaşta olan birine mahkeme kararıyla ‘evlenebilir’ denmesi, kanun eliyle istismarın önünü açmak demektir” tepkisini gösterdi.