• İşsizlik ve yoksulluğun diz boyu olduğu Amed’de esnaflar tek tek kepenk kapatıyor. Amed’in bir zamanlar en gözde alışveriş merkezlerinden olan Japon Pasajı'nın yüzde 70'i boşaltılmış durumda. Ya iflasını veriyor ya da  işini küçülterek başka semte taşınıyor.

YILMAZ KAYA

Yaşanan ekonomik kriz ve salgın sürecinde Amed’de son bir yıl içerisinde limited ve anonim olmak üzere 1500'e yakın iş yeri ve şirket iflas ederek kapanışını verdi. 2020 yılında kapanan şahıs şirketlerin sayısı ise yaklaşık 2 bin kadar. Aylar öncesinden iflas edip kapanışını veren ancak resmi olarak kapanışı Mayıs veya Haziran ayında yapılarak kayıtlara geçecek olan şirket sayısı ise yüzlerle ifade ediliyor.

Amed’de kapanma tehdidi altındaki işverenlerle konuştuk. AKP hükümetinin ileri sürdüğü pembe tablonun gerçeği yansıtmadığını belirten esnaflar, vadedilen teşvik ve yardımların sadece hükümete yakın gruplara aktarıldığını belirtiyor.

 

Bankalar kredi vermiyor

Amed’de 34 yıldır turizm sektöründe hizmet sunduklarını belirten iş insanlarından Mehmet İpek, ekonomik kriz nedeniyle iş yerlerinin kapanmakla yüz yüze olduğunu, açıklamaların aksine bankalardan kredi alamadıklarını söylüyor. İşlerini büyütmek ve yatırım yapmak istedikleri için Vakıfbank'a başvurduğunu belirten İpek, hiçbir şekilde destek görmediklerini belirterek şunları aktardı: "Bana 'bilançonuz yetersiz' dediler. Ben zaten 5 yıldır iş yapamıyorum. İş yapılamayınca bilanço mu olur? Kaç kez bankalara başvurduk kredi verilmesi için ancak kredi vermediler.

Esnafa, iş verene teşvik-yardım verildiğini söylüyorlar. Ancak bundan kimler faydalanıyor bilmiyorum. Şu an Diyarbakır'da gönderilen yardımların 5-6 firmaya aktarıldığı söylentisi var. Eğer böyle birşey yok ise çıkıp söylesinler, şu esnafa, iş verene şu kadar yardım ettik, kredi verdik, teşvik verdik. Ben 34 yıldır burayı işletiyorum, şimdiye kadar tek kuruş yardım ya da kredi alamamışım. 'Yardım ettik, kredi verdik' diyen varsa buyursun açıklasın."

İş insanı İpek, ayakta kalmakta zorlanan esnaf ve firmaların harc ve aidatlarının en az 1 yıl Ticaret ve Sanayi Odası ile Esnaf ve Sanatkarlar Odası tarafından alınmaması çağrısında da bulunarak, "Esnaf zaten iş yapamıyor. Hiç olmazsa bu odalar da bu şekilde feragat ederek, esnafların ayakta kalmasını sağlayabilir. Bu benim talebim" diyor.

 

Pasajın yüzde 70’i boşaldı

Amed’in bir zamanlar en gözde alışveriş merkezlerinden olan 4 katlı Japon Pasajı'nın yüzde 70'i boşaltılmış durumda. İş yapamayan kiracı esnaf, ya iflasını vererek buradan ayrılmış, ya da işini küçülterek başka semte taşınmak zorunda kalmış. Burada halen esnaflık yapan Mahmut Adan, eskiden pasajdaki dükkanların 150 ile 500 bin dolara kadar satıldığını ancak şu an 60-70 bin liraya bile alıcı çıkmadığını belirtiyor.

 

Sadece mülk sahipleri kaldı

Esnafların iş yapamadıkları için pasajı terk ettiğini söyleyen Adan, "Kiracıların tamamı çıktı. Şu an her katta belki 4-5 iş yeri kalmış. Onlar da mülk sahibi. Başka bir yere 8-10 bin lira kira ödeyecek durumları yok. Günlük kazanç ile buradaki esnaf şu anda ancak karnını doyurabiliyor" diyor.

Salgın sürecinde herhangi bir kredi ya da teşvik alamadıklarını vurgulayan Adan, "Farklı bir iş alanına atılmak ya da işimizi büyütmek için krediye başvurduğumuzda yıllık ciromuzu istiyorlar. İş olmayınca nasıl ciro yapacağız. Haliyle kredi falan alamıyoruz" diyerek yaşadıklarını ifade ediyor.

 

Kredi için ipotek, iki memur kefil

Yaşanan ekonomik sıkıntılar nedeniyle iki iş yerinin de şu an kapalı olduğunu ve çalışanlarını zorunlu olarak işten çıkarmak zorunda kaldığını belirten esnaflardan Alaattin Kılıç da, "Ayakta kalabilmek için Esnaf Kredi Kooperatifi'ne başvurduk. '25 bin kredi veriyoruz' diyorlar. Sonra kodlara bakıyorlar, bunu 17 bine düşürüyorlar. Bu da yetmiyor, sizden 17 bin için ipotek istiyorlar, ardından iki memur kefil istiyorlar" diyerek durumu özetliyor.

 

3 caddede 207 dükkan boş

Kapanan iş yeri sayısının her geçen gün arttığına dikkat çeken Kılıç, "Geçtiğimiz günlerde Yenişehir ilçesi Aliemiri 1'den 5'e kadar olan sokakları, Lise Caddesi 1'den 5'e kadar olan sokakları ile Elazığ Caddesi üzerinde kendim saydım 207 dükkan boştu. Oysa 2018 yılında buralarda boş dükkan bulamazdınız" diyor.

Bağlı olduğu odaların yaptıkları açıklamada esnafların su, doğalgaz ve elektrik borçlarının ertelenmesini istediklerini kaydeden Kılıç, "Dükkanlar zaten kapalı. Suyu, elektriği, doğal gazı kullanmıyoruz. SSK'lar durdurulmuş ama matrah ve stopajını esnaf yine ödemek zorunda" diye belirtiyor.

 

Kimlere yardım yapılıyor? Biz görmedik

Esnafa yardım yapıldığı, kredi ödendiği şeklinde açıklamaları gördüğünü belirten Kılıç, "Herhangi bir yardıma tanık olmadık. Kimlere dağıtılıyor bu nakdi yardımlar? Ben yardım alamadım, kredi de alamadım. Tanıdığım çevremde olan esnafların da almadığını biliyorum. Kredi vermek için 'borcun olmaması ' şartını koşuyorlar. Benim zaten borcum yoksa neden krediye başvurayım" diyerek, yaşadıkları sıkıntıları dile getiriyor.

 

6 ayda 100’de 100 zam

Sur ilçesi Peynirciler Çarşısı'nda esnaf olan Suat Aktan da ekonomik sıkıntı nedeniyle esnafların zor günler geçirdiğini söylüyor. Yapılan zamlarla halkın alım gücünün her geçen gün azaldığını kaydeden Aktan kalem kalem artan zam ve ortaya çıkan yoksulluğa işaret ediyor: "Peynir 6 ay önce 18 liraydı şu an 36-38 lira. Zeytin 10-12 liraydı, şu an 25-30 lira. Eskiden pazara gelip 5'er kilo peynir ya da zeytin alan vatandaş, şimdi gelip 1'er kilo ile yetinmek zorunda kalıyor. Sütün kilosu 3,5 liradan 7 liraya yükseldi son 5 ayda. Yem fiyatları aydan aya değil, haftadan haftaya yükseliyor. Süt üreticisi de bunu fiyatlara yansıtıyor. 6 ayda yapılan yüzde yüz zam nedeniyle halkın alım gücü yok. Bizler de satış yapamayınca o sıkıntıyı yaşıyoruz."

 

 

Her gün 273 esnaf iflas ediyor

 

Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi verilerine göre 2020 yılında en az 99 bin 588 esnaf kepenk kapattı. Buna göre günde ortalama 273 esnafın kepenk kapatıyor. CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba birçok esnafın borçlarını ödeyemediği için kepenk kapatmak zorunda kaldığını belirtti ve ekledi: "Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Sicil Gazetesi verilerine göre 2020 yılında en az 99 bin 588 esnaf meslekten ve sicilden terkini gerçekleştirerek kepenk kapattı. Bir başka deyişle 2020 yılında her gün ortalama en az 273 esnaf iflas etmiş oldu. 2020 yılında toplamda 80 bin 166 esnaf sicil terkini gerçekleştirirken, 19 bin 422 esnaf ise meslek terkini gerçekleştirdi. 2019 yılında ise bu oran 114 bindi, yani son iki yılda toplamda en az 213 bin esnaf sicilden ve meslekten terkini yaparak kepenk kapatmış oldu.’’