Çarşîya Şewitî esnafı: Böyle yoksulluk görmedik

Toplum/Yaşam Haberleri —

Çarşîya Şewitî

Çarşîya Şewitî

  • Ekonomik krizin alım gücünü düşürdüğü kentlerden birisi de Amed. Kentte yoksul kesimin tercih ettiği yerlerin başında gelen Balıkçılarbaşı Semti’ndeki Çarşîya Şewitî esnafı ile konuştuk. 

YILMAZ KAYA/AMED

Türkiye’de “Dövize Endeksli TL Mevduat Hesap Sistemi”ne geçişle birlikte pik yapan döviz kurlarındaki yüzde 25’lik düşüş, daralan piyasayı ve tüketiciyi rahatlatmadı. Başta elektrik olmak üzere, doğal gaz ve suya gelen fahiş zamlar, AVM ve market ürünlerine de yansıtıldı. Zamlarla birlikte iş yapamadıklarını belirten esnaflar, alım gücünün bu derece dibe vurduğu bir dönemi görmediklerini, yüksek fiyatlar nedeniyle satış yapamadıklarını söylediler. 

Zamlarla birlikte günden güne alım gücü düşen kentlerden biri de Amed. Geçen ay yüzde yüz oranında yükselen döviz Merkez Bankası’nın müdahalesi ardından düşsede, esnaflar döviz kurlarındaki düşüşü zamlı ürünlere tam anlamıyla yansıtmış değil. Üretici ve tedarikçi firmaları suçlayan esnaflar, yaşanan zamların kendilerinden kaynaklanmadığını belirtiyor. 

Yıl içinde 15 kez zamlandı

Ekonomik kriz, kentte yoksul kesimin alışverişte tercih ettiği yerlerin başında gelen Balıkçılarbaşı Semti’ndeki Çarşîya Şewitî’yi de vurdu. 25 yıldan bu yana ayakkabı dükkanı işleten Şahin Kılıç, ham maddeye yapılan yüzde 100’lük artış nedeniyle satışların azaldığını söyledi. Kılıç, 2021’de ürünlere defalarca kez zam yapıldığını belirterek şöyle konuştu: “Bu son kriz çok farklıydı. Dolar mesela yüzde 50 yükseldi ama ayakkabının ham maddesi yüzde 100 etkilendi. Ham maddede çok büyük sıkıntı var. Bir ürün bir yıl içinde 15 defa zamlanır mı? Hepsi ithal olduğu için fahiş bir zam söz konusu. Son bir ay içinde fiyatlar yüzde 100-200 arası yükseldi.”

Satışlar yüzde 30 azaldı

Satışta ciddi zorluk yaşadıklarını belirten Kılıç, “Eş, dost geliyor mahcup bir şekilde fiyatları söylemek zorunda kalıyoruz. Fiyatlar yüksek diyorlar, ben de mahcup bir şekilde ‘evet yüksektir’ demek zorunda kalıyorum. Satışlarımız bu nedenle yüzde 30 oranında azaldı. Çünkü alım gücü de azaldı” diyor.

Vade ve çek devri sona erdi

Kriz nedeniyle tedarikçilerle alışveriş yönteminin de değiştiğini vurgulayan Kılıç, “Vade olayı tamamen kalktı. Toptancı artık o günkü kur üzerinden hesaplar, TL’ye çevirir, malını öyle satar. Para artık nakite döndü. Vade ve çek olayı tamamen bitti. Şu an herkes ne olacağını bilemiyor. Önümüzü göremiyoruz. Dolar 18 TL’den 13 TL’ye döndü ama ham maddeyi yüksek kurdan alan imalatçı ürünü ucuza satmıyor. Hal böyle olunca fiyatlar hala yüksek” diye belirtiyor. 

20 yıllık pazarcı: Böyle bir şey görmedim

Amed’de 20 yıldan bu yana semt pazarlarında meyve sebze satarak pazarcılık yapan 58 yaşındaki Vasıf Hevidanlı, yüksek enflasyon ve zamların en çok pazarcıları etkilediğini, günlük cirosunun yarıdan fazla düştüğünü anlatarak, “geçinemiyorum” dedi. Yenişehir semtinde kurulu Perşembe pazarında tezgah açan Hevidanlı, “Zamlar çığırından çıktı. Çok vahşi bir durum. 3-4 ay evvel Perşembe pazarında günlük 2 bin 500 lira ciro çekiyordum. Şimdi ise bin lira ciro çekiyorum. Eskiden pazar çok kalabalıktı. Şimdi ise pazarı gezen ürün fiyatını sorup gidiyor. Özellikle akşama doğru kasada kalan ezik ve ucuz olan gıda ürünlerini alıyorlar” diyor.

.

Hayat pahalılığının herkesi etkilediğini söyleyen Hevidanlı, “Herkesin geçim sıkıntısı var. Kim ‘idare ediyorum’ diyorsa yalan söylüyor. Bir yerden alıp diğer yere veriyoruz. Hayatım boyunca böyle bir şey görmedim. Ne yapacağımı bilemiyorum” diyor.

Kuyumcu sektörü belirsizlik içinde

Kuyumcular Çarşısı esnaflarından Ferhat Beksek ise 2021’in en çok kazandıranı olan altın piyasasındaki ani çıkışların satışları da etkilediğini söyledi. İş yapamaz duruma geldiklerini ifade eden Beksek, “Ani fiyat artışıyla altının gramı 1050’ye kadar yükseldi daha sonra 600 TL’ye indi. Şimdi ise 800 TL civarında. İnsanlar ne altın alıyor ne de satıyor” diyerek,  piyasada büyük belirsizlik olduğunu hatırlattı.

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.