• Cezayir, Fas'taki bir saldırıda üç sivil vatandaşının öldürülmesini cezasız bırakmayacağını açıkladı.

 

Cezayir ve Fas arasındaki diplomatik kriz, silahlı bir tırmanış  potansiyeli taşıyor. Cezayir, Ağustos’ta Fas ile diplomatik ilişkilerini kesmişti. Cezayir Devlet Başkanlığı tarafından yapılan açıklamada, üç Cezayirlinin barbarca bir saldırıda öldürüldüğü belirtilerek, bunun cezasız kalamayacağı belirtildi. Cezayir tarafına göre; üç tüccar Pazartesi günü Moritanya'nın başkenti Nouakchott'tan Fas'ın ilhak ettiği Batı Sahra üzerinden Cezayir'in Ouargla kentine doğru yola çıktı. Batı Sahra'daki Fas güçleri, sofistike bir silahla bu saldırıyı gerçekleştirdi.

Fas, konuyla ilgili resmi bir açıklama yapmadı, ancak AFP’ye konuşan ve ismini vermeyendir kaynak, Cezayir'in iddialarını reddederek, Fas'ın bir savaşa sürüklenmesine izin vermeyeceğini söyledi.

Fas uzmanı İspanyol gazeteci Ignacio Cembrero, silahlı insansız hava aracı (SİHA) saldırısına işaret etti. Bağımsız bir Batı Sahra için savaşan Polisario Kurtuluş Cephesi ile Fas ordusu arasındaki silahlı çatışmaya atıfta bulunan gazeteci, Cezayir'den en olası misillemesinin Polisario Cephesi'nin serbest bırakılması olacağını söyledi.

Cezayir, Polisario'yu destekliyor. Fas ise uluslararası toplumu Batı Sahra'ya yönelik tezlerini tanımaya çağırıyor. Polisario, 29 yıl sonra geçen yıl ateşkesin bittiğini ilan etti ve Fas ordusunu hedef aldı.

Batı Sahra ihtilafı, diplomatik ilişkilerde yakın dönemde yaşanan kırılmada önemli bir rol oynadı. Cezayir, ayrıca Fas'ı Cezayir'deki ayrılıkçıları desteklemek, hükümet karşıtı casusluk yapmak ve İsrail’in Mağrip'teki koçbaşı olmakla suçluyor. Cezayir hükümetinin Fas uçaklarının uçuş haklarını geri çekmesinin ardından, geçen hafta sonu daha acı verici bir adım attı; Fas topraklarından İspanya’ya geçen yaklaşık 1400 kilometrelik ‘Mağrip-Avrupa Boru Hattı’ndan gaz transferini durdurdu. Fas, gazın yüzde 7’sini bir tür lisans ücreti olarak almıştı; bu da yılda yaklaşık 700 milyon metreküpe tekabül ediyor.  Fas'ın elektrik üretiminin yaklaşık onda biri, şu ana kadar Cezayir'den gelen ve çoğunlukla pik talep için kullanılan doğal gaza bağlıydı. Şimdi bir alternatif, sıvılaştırılmış petrol gazının tankerlerle ithal edilmesidir, ancak bu daha pahalıdır. Fas, uzun vadede yenilenebilir enerji kaynaklarının payını artırmaya çalışıyor.

Cezayir, boru hattı üzerinden doğrudan doğal gaz tedarikine devam eden İspanya'nın en önemli gaz tedarikçisidir. Ancak bu, önceki teslimatların yalnızca bir kısmını telafi eder. Şimdi büyük bir kısmının sıvılaştırılması ve tanker gemilerle İspanya'ya taşınması gerekiyor. 

Türk SİHA’ları almıştı

Reuters, 14 Ekim’de Türkiye ile Fas arasında TB2 silahlı insansız hava aracı (SİHA) satış sözleşmesinin imzalandığını duyurdu.

Türk tarafı konuyla ilgili resmi bir açıklama yapmadı. Reuters'a konuşan kaynaklar ise teyit etti. Bir Türk yetkili, Fas'ın, yedek parça garantileri ve eğitimi de dahil olmak üzere TB2 satın alınmasını talep ettiğini ifade etti. İsminin açıklanmasını istemeyen bir diplomat, ayrıca Fas'ın Mayıs’ta sipariş ettiği ilk SİHA grubunu teslim aldığını belirtti. Zaten resmi veriler de Türkiye'nin Fas'a savunma ve havacılık ihracatının keskin bir şekilde arttığını gösteriyordu. Türkiye İhracatçılar Meclisi'ne (TİM) göre; Türkiye'nin genel savunma ve havacılık ihracatı, yüzde 39 artarak yılın ilk üç çeyreğinde 2,1 milyar dolara ulaştı. Aynı dönemde Fas'a yapılan ihracat, geçen yılki 402 bin dolara kıyasla, bu yıl 78.6 milyon dolar olarak gerçekleşti. Sadece Eylül’deki rakam 62 milyon dolar oldu.

Kendisini resmi olmayan bir Fas askeri forumu olarak tanımlayan bir Facebook sayfası, Eylül’de 13 adet ilk TB2 dronlarının geldiğini ve silahlı kuvvetlerin pilot eğitimi için Türkiye'ye subay gönderdiğini bildirdi.

Morocco World News başta olmak üzere olmak birçok Fas haber sitesi de zaten Nisan’dan itibaren bu yönlü haberler yaptı. Fas'ın, Türkiye ile 70 milyon dolar değerinde yapılan bir anlaşmayla 13 adet Bayraktar TB2 SİHA sipariş ettiği Fas medyasında manşetlere taşındı. Buna ek olarak, Temmuz ayı içerisinde çok sayıda Fas Kraliyet Silahlı Kuvvetleri personelinin kurs programına katılmak üzere Türkiye'de bulunduğu paylaşıldı. Daha önce çıkan haberlerde Rabat yönetiminin, Batı Sahra'daki şiddetlenen Fas Kraliyet Silahlı Kuvvetleri ve Polisario Cephesi arasındaki çatışmalardan ötürü Bayraktar TB2 SİHA'lardan sipariş ettiği iddia edildi.

Morocco World News, 20 Eylül’deki haberinde, Fas’ın 13 adet Bayraktar TB2 SİHA'yı teslim aldığını yazdı. Haberde, Bayraktar TB2 SİHA'ların 17 Eylül 2021’de Türkiye'den alındığı ve Fas Kraliyet Silahlı Kuvvetleri'nin teslimatı hava servisi aracılığıyla gerçekleştirdiği belirtildi. 15 Eylül 2021’de bu iddiaları doğrular nitelikte bir gelişme yaşandı. Fas Hava Kuvvetleri CNA-OJ tescilli C-130 tipi uçağı RMAF206 uçuş kodu ile Tekirdağ Çorlu Atatürk Havalimanı'na iniş gerçekleştirdi.

CEZAYİR