Fordo sonrası operasyon büyüdü

• ABD'nin nükleer tesislerin vurulmasına dahil olmasının ardından Başkan Trump'ın, İran'da rejim değişikliğini ihtimal içine alması üzerine İsrail'in operasyonu da rejimin sembolik nokta ve güçlerine karşı yayıldı.
• İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, artık yalnızca İran’ın nükleer programı ve füzeleri gibi başlangıçta belirtilen hedeflerle sınırlı kalmayacağını, rejimin iktidarını sürdürme yeteneğini de hedef alacağını açıkça ifade etti.

İsrail, Pazartesi günü İran'daki rejimin sembollerinden Tahran’daki Evin Cezaevi, 'devrim muhafızları' ve besic güçleri gibi hedefleri de kapsama alanına aldı.

İran, ABD’ye yönelik daha önce yaptığı misilleme tehditlerini yineledi ama ABD bombardıman uçaklarının İran’ın yeraltı nükleer tesislerine 30 bin poundluk sığınak delici bombalar atmasından 24 saat geçmesine rağme anlamlı bir karşılık veremedi. Bu sırada ABD Başkanı Donald Trump, İran hükümetini devirme fikrini açıkça dile getirdi. Trump yönetimi, amacının yalnızca İran’ın nükleer programını yok etmek olduğunu, daha geniş bir savaş başlatmak olmadığını tekrarladı ama Trump, Pazar günü sosyal medyada yaptığı bir paylaşımda, 1979'daki rejim değişikliğinden bu yana Washington’ın Ortadoğu’daki baş düşmanları olan rejimi devirmekten bahsetti. “Politik doğruculuk gereği ‘Rejim Değişikliği’ terimini kullanmak doğru değil ama mevcut İran rejimi İRAN’I YENİDEN BÜYÜK YAPAMAZSA neden bir rejim değişikliği olmasın??? MIGA!!!” diye yazdı.

Nükleerle sınırlı değil

İsrail Savunma Bakanı Israel Katz, İsrail’in artık yalnızca İran’ın nükleer programı ve füzeleri gibi başlangıçta belirtilen hedeflerle sınırlı kalmayacağını, Tahran hükümetinin iktidarını sürdürme yeteneğini de hedef alacağını açıkça ifade etti. Katz, “İsrail Savunma Kuvvetleri, şu anda Tahran’ın kalbinde rejim hedeflerini ve hükümetin baskı organlarını eşi görülmemiş bir güçle vuruyor. Hedefler arasında Besic karargâhı, siyasi mahkumlar ve rejim muhaliflerinin tutulduğu Evin Cezaevi, Filistin Meydanı’ndaki 'İsrail’i yok etme saati', Devrim Muhafızları’nın iç güvenlik karargâhları, ideoloji karargâhı ve diğer rejim hedefleri yer alıyor. İsrail iç cephesine her ateş açıldığında, İran diktatörü cezalandırılacak ve saldırılar tam güçle devam edecek. Savaşın tüm hedeflerine ulaşılana kadar iç cephemizi korumaya ve düşmanı alt etmeye devam edeceğiz" dedi. 

İsrail’in dalga dalga düzenlediği saldırılar, İran’ın İsrail’e yönelik çok sayıda füze salvosu başlatmasının ardından başladı. Bu füzeler, İsrail’in çeşitli bölgelerini etkiledi ve güneydeki stratejik bir elektrik altyapı tesisine zarar verdi.  

Bir kez daha Fordu

İran’ın Fordo nükleer tesisinin erişim noktaları da Pazartesi günü vuruldu. Kum Eyaleti Kriz Yönetim Merkezi Sözcüsü, yarı resmi Tasnim haber ajansına yaptığı açıklamada, bu saldırının ABD’nin aynı hedefi bir gün önce vurmasından sonra gerçekleştiğini belirtti. Tesise giden erişim yolları ile giriş ve çıkışlar, malzemelerin taşınmasını engellemek amacıyla hedef alındı.  

6 tane de havalimanı

İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Pazartesi sabahı erken saatlerde İran’ın batı, doğu ve merkez bölgelerindeki 6 havalimanına saldırı düzenlediğini açıkladı. Ordu, saldırılarda pistlere, yeraltı sığınaklarına, bir yakıt ikmal uçağına ve İran rejimine ait F-14, F-5 ve AH-1 gibi savaş uçaklarına zarar verildiğini bildirdi. IDF, bu saldırıların İran hava sahasında üstünlük sağlamak için gerçekleştirildiğini ve vurulan uçakların İsrail’e karşı kullanılmasının planlandığını belirtti.  

Kirmanşan'daki füzeler

İsrail Hava Kuvvetleri’ne ait 15 savaş uçağı, Kirmanşan bölgesinde karadan karaya füze fırlatma ve depolama alanlarını hedef aldı. 

Batı İran’daki vuruşlar

Bu saldırı dalgası, IDF’nin Pazartesi sabahı erken saatlerde Kirmanşan bölgesindeki askeri altyapı tesislerine hava saldırıları düzenlediğini açıklamasından sonra geldi. Saldırıların duyurulmasının ardından, İsrail Hava Kuvvetleri’ne ait bir insansız hava aracı İran topraklarında düşürüldü, IDF bunu doğruladı.

 

 

Operasyon iyice yayıldı

İsrail Hava Kuvvetleri, yaklaşık 20 savaş uçağıyla merkez İran’daki onlarca askeri hedefi vurdu. Hedefler arasında, patlayıcı madde üretiminde kullanılan bileşenleri barındıran askeri tesisler, silah üretim ve depolama alanları ile İran’a ait hava savunma sistemleri yer aldı. İran Hava Kuvvetleri’nin bu altyapıyı kullanmasını engellemek amacıyla, İsfahan’daki havaalanında yer alan askeri altyapılar da hedef alındı. İran’ın Dezful havaalanında konuşlu iki adet F-5 savaş uçağı vuruldu. Sabah erken saatlerde düzenlenen saldırılarda ise 8 füze rampası imha edildi. Bunların 6'sı, İsrail topraklarına yönelik derhâl fırlatılmaya hazır durumdaydı.

İsrail Hava Kuvvetleri, İsfahan, Buşehr, Ahvaz ve ilk kez Yezd bölgesinde füze ve İHA hedeflerini vurdu. Saldırı dalgası kapsamında, İsrail Hava Kuvvetleri’ne ait savaş uçakları ilk kez Yezd bölgesindeki “İmam Hüseyin” stratejik füze komutanlığını hedef aldı. Bu tesiste “Horamşehr” tipi uzun menzilli füzeler depolanıyordu ve buradan İsrail’e yaklaşık 60 füze fırlatıldığı tespit edilmişti. Eşzamanlı olarak İsfahan, Buşehr ve Ahvaz bölgelerinde de füze fırlatma rampaları, hava savunma bataryalarının üretildiği askeri tesisler, “3. İHA tugayı” karargâhı ve karargah yakınındaki insansız hava aracı deposu vuruldu. Saldırılar sırasında, İsrail Hava Kuvvetleri’ne ait hava araçları, İran askerî kuvvetlerinin füze rampalarını silahlandırdığını tespit etti ve bu personeli kısa süre içinde etkisiz hale getirdi.

İsrail Savunma Kuvvetleri Sözcüsü, savaş uçaklarının, İran’ın Şahrud bölgesinde bulunan ve Devrim Muhafızları’na ait bir kara-kara füze motoru üretim tesisini hedef aldığını; tesisin İsrail topraklarından yaklaşık 2 bin km uzaklıkta yer alıyor. Saldırıda, İran rejiminin İsrail’e fırlattığı füzelerin motorlarının üretiminde kullanılan planet karıştırıcılar ve diğer kritik makineler vuruldu.

Rejimin sembol cezaevi

İran devlet televizyonu da Pazartesi günü Tahran’daki kötü şöhretli Evin Cezaevi’nin vurulduğunu doğruladı. Televizyon, saldırıya ait olduğu iddia edilen siyah-beyaz güvenlik kamerası görüntülerini paylaştı. Mizan haber ajansı da cezaevinin vurulduğunu doğruladı. Haberde, binanın bir kısmının hasar gördüğü belirtildi. Evin, dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e bağlı olan paramiliter Devrim Muhafızları tarafından yönetiliyor. İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar’ın X platformunda paylaştığı bir videoda, Tahran’ın kuzeyindeki Evin Cezaevi’nin girişini gösteren bir tabela ile birlikte bir patlama yer aldı. Videonun sonunda “Viva la libertad!” (İspanyolca: “Yaşasın özgürlük!”) ifadesi kullanıldı. Tesis, hem ABD hem de Avrupa Birliği’nin yaptırımlarına hedef durumda. Evin Cezaevi, 1979 İran Devrimi’nden bu yana özellikle siyasi mahkumların tutulduğu ana cezaevi olarak biliniyor ve muhalefet için güçlü bir sembol niteliği taşıyor. Ayrıca bazı tanınmış yabancı mahkumlar da burada tutuluyor.

 

 

İdamların da mekanı

Evin Cezaevi, geçmişte de yangın ve isyanlarla gündeme gelmiş; özellikle rejim karşıtı gösteriler döneminde birçok tutuklamaya ev sahipliği yapmıştı. Evin Cezaevi’nde şu anda da çok sayıda siyasi kadın tutsak bulunuyor. Evin Cezaevi, 1972’de Muhammed Rıza Pehlevi zamanında inşa edildi. 300 kişilik kapasitesi 1979 sonrası İran İslam Cumhuriyeti döneminde 15 bine çıktı. 1980’lerde muhaliflere yönelik işkence ile anılmaya başlandı. Evin Cezaevi, İran’ın başkenti Tahran’da bulunan ve hem İslam Devrimi öncesinde hem de sonrasında siyasi mahkumların tutulduğu bir cezaevidir. Cezevinde işkence, ölüm, idam, asılma ve kaybolma gibi insan hakkı ihlalleriyle sık sık gündeme geliyor. Bu cezaevinde Pexşan Ezizi, Werîşe Muradî, Mahbube Rezayî ve Nêrgis Muhammedi’nin de aralarında bulunduğu çok sayıda kadın siyasi tutsak da bulunuyor.

Elektrik kesintileri

Tasnim haber ajansı, Evin Mahallesi'ndeki bir elektrik dağıtım istasyonuna saldırı düzenlendiğini bildirdi. Elektrik şirketi Tavanir, başkentteki bazı bölgelerde elektrik kesintileri yaşandığını duyurdu. İran’ın öğrenci haber ağı, Tahran’ın önde gelen üniversitelerinden Şahid Beheşti Üniversitesi’nin de vurulduğunu bildirdi. Ancak üniversitenin halkla ilişkiler ofisi bu iddiayı yalanladı.

Polise kadar geldi

Ayrıca, Tahran vilayetindeki çeşitli şehirleri tehditlere karşı savunmak ve rejim istikrarını korumakla görevli olan Elburz Birliği ve İç Güvenlik Kuvvetleri’ne bağlı Genel İstihbarat ve Güvenlik Polisi de hedef alındı. Bu yapı da İran rejiminin askeri sisteminin bir parçasıdır. Bu karargahlar, hem askeri hem de yönetimsel açıdan yüksek öneme sahip. 

İran panik halinde

Trump’ın Pazar sabahı İran’ın nükleer tesislerine devasa sığınak delici bombalar atarak İsrail’in kampanyasına katılmasıyla İran, defalarca misilleme yapacağını açıklamıştı. İran, İsrail’e füze atmaya devam etse de ABD’ye karşı henüz doğrudan bir eylemde bulunmadı; ne ABD üslerine ateş açtı ne de küresel petrol sevkiyatının yüzde 20’sinin geçtiği Körfez ağzındaki kıyılarına yönelik bir hamle yaptı. İran’ın Hatemi el-Enbiya merkezî askeri karargahı sözcüsü İbrahim Zülfekari, Pazartesi günü İngilizce kaydedilmiş bir video açıklamasında, “Bay Trump, kumarbaz, bu savaşı siz başlatabilirsiniz, ama onu bitirecek olanlar bizler olacağız” diye büyük laflar kullandı. 

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçi, Pazartesi sabahı erken saatlerde Moskova’ya inerek Devlet Başkanı Vladimir Putin’le “ortak tehditleri” tartıştı. Arakçi, “ABD, uluslararası hukuka saygıları olmadığını gösterdi. Onlar sadece tehdit ve güç dilinden anlıyor” diyebildi.

Piyasa da inanmadı

Petrol fiyatları, İran’ın ABD’ye ekonomik zarar vermek için dünya petrol arzının beşte birinden fazlasının geçtiği stratejik bir su yolu olan Hürmüz Boğazı’nı kapatma ihtimaline ilişkin endişelerle Pazartesi sabahı sadece kısa süreliğine yükseldi. İran parlamentosunun bu rotayı kapatma önerisini onayladığı bildirildi, ancak nihai karar İran’ın en yüksek ulusal güvenlik konseyi tarafından alınacak. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, Hürmüz tehdidini ciddiye almayıp “Bunu yaparlarsa bu onlar için ekonomik intihar olur. Bizim buna karşı seçeneklerimiz var” dedi. Petrol fiyatları, ABD’nin savaşa katıldığı ilk işlem gününde neredeyse hiç hareket etmedi. Bu durum, yatırımcıların İran’ın Körfez’deki petrol tedarikini kesintiye uğratma tehditlerini yerine getireceğine dair şüphelerini yansıttı. Pazartesi sabahı Brent ham petrol vadeli işlemleri, açılışta kısa süreliğine 80 doların üzerine çıkmasının ardından yalnızca yüzde 0,5 artarak 77,38 dolara yükseldi; hatta bir ara sabah saatlerinde düşüş bile yaşadı. Fiyatlar, İsrail’in bu ay saldırılarına başlamadan önceki seviyenin üzerinde. Yatırımcılar, bu primin bile kaybolabileceğini belirtti. MAHABAD