Kürt Hip-Hop'una felsefe katmak istiyorum

• Sadece sanat yapmak istemiyorum. Adımı duyurmak da istemiyorum. Sistemin içerisinde kaybolup giden insanları gerçeğe, hakikate ve o unutulan kutsal ruha döndürmek için uğraşıyorum. 

MİHEME PORGEBOL

Hip hop kültürü senelerdir bir şekilde gündemimizde. Dünyada 50 Cent, Jay-Z, Eminem ve daha niceleriyle adından söz ettirip gündemimize girmeyi başardı. Fakat bu kültürün geçmişinde çok daha güçlü isim ve topluluklar da var. 
1990’lı yılların sonlarına doğru Kürtlerin de gündemine girmeye başlayan bu kültür, artık Kürt gençleri arasında da bir renge dönüşüyor. Kürt hip hop sanatçıları yetişiyor. Bu sanatçılar dünyanın her yerine yayılıp kendi kültürleriyle hip hop kültürünü sentezliyor. 
Sanattaki bu sentez ve aşağıdan örgütlenme biçimini ilk fark ettiğimde çok heyecanlanmış, Kürt hip hop sanatçılarını aramaya koyulmuştum. Onlarca Kürt hip hop sanatçısı var güçlü müzik yapan. Bir politikacının söylemeye cesaret edemediği gerçekleri korkmadan söylüyorlar. Onlardan biri de Artesh. 
Artesh’in değiştirmek istediği bir şeyler var ve bu isteğinde kararlı. O asla genç bir sanatçı değil, müzik teorisinin temeline felsefe ve hakikati oturtmaya çalışan eylemci bir sanat teorisyeni de aynı zamanda. Onun bu çabasını konuşmaya vaktimiz yetmedi ama Artesh’i tanımak adına ona bazı sorular sordum: 

Bize biraz kendinden bahseder misin? Artesh kimdir? 
1994 yılında Ûrmiye'de doğdum ve 2005 yılında Güney Kürdistan'a yerleştim. Dedem Kuzey Kürdistan'da, Colemerg'de yaşamış. Bu yüzden kendim için "Ben dört parça Kürdistan'ın çocuğuyum" diyorum. 

Müziğe ne zaman başladın peki?
2008 yılının başında büyük kardeşim Reşad Rap2'nun yanında müziğe başladım. Birlikte "Koma Pênûs" adlı bir ekip kurduk. Bu ekipteki çalışmalarımız hala sürüyor. Biz Reshad hocayla Koma Pênûs'te çalışıyoruz. Ekibimizin diğer üyeleri de Kürdistan ve Avrupa'da çalışmalarını yürütüyor.

Rap müzik ve Hip-hop'ın farkı nedir?
Hip-hop yalnızca bir müzik türü değil. Dört temel sanat alanından oluşan epey zengin bir kültür. Hip-hop’ın dalları şöyle: Yazın sanatı, müzik sanatı, dans sanatı ve Grafiti. Fakat rap, yalnızca yazın ve müzik sanatlarını barındırıyor. Rap, hip-hop kültürünün yalnızca küçük bir parçası.

Hip-hop her geçen gün gençler arasında daha da yayılıyor. Bunun sebebi nedir?
Çünkü şarkılarının sözlerinde gerçekleri öfkeli bir şekilde aktarıyor. Yaşamın gerçekleri, ulusal gerçeklikler, dini ve politik gerçeklikler gibi. Bu çağın gençleri yalanlardan ve boş vaatlerden yıldı. Gerçekleri bilmek istiyorlar. Bu yüzden rap müziği seviyorlar. 

Birçok kişi rap müziğin duygusunun keskin ve sert olduğunu söylüyor. Sen ne düşünüyorsun?
Doğrudur. Dediğim gibi biz söyleyeceklerimizi çok büyük bir öfkeyle dile getiririz. Ben bir yazar olarak boş sözler söyleyerek gençleri uysallaştırmak istemiyorum. Sen de biliyorsun rapçilerin düşünce tarzı çok farklıdır. Yani söyleyeceklerimi rapin içinde doğrudan söylemeyi tercih ediyorum. Açıkçası kimin kızıp kızmayacağı da umurumda değil. Çünkü ben bu sözleri üzerine çokça düşünüp yorumlayarak yazıyorum. 

Hip-hop ve rap Kürt gençlerine ne sunuyor? Hip-hop ve rapin gençlere önerisi nedir?
Biz Hip-hop’ın amacını sadece geçmiş ve Kürt gençlerinin tahayyülüne bağlayamayız. Hip-hop evrensel bir sistem ve kültür gibi çalışır. Fakat farklı uluslar dünyaya açılmak için kendi kültürlerini, dillerini Hip-hop kültürüne ekleyerek yeni birer Hip-hop yaratırlar. Ne yazık ki şu ana kadar Kürtçe Hip-hop yolunu bulmuş değil. Kürt gençleri rapçilerle dayanışmalı ve bu sanatı toplum içinde yaymalı. Hip-hop kültürü, yani gerçeklik ve adalet, hakikati öneriyor. 

Peki Hip-hop’ın Kürtler arasında yayılma ihtimali var mıdır? Kürtçe Hip-hop’ın geleceğini nasıl değerlendiriyorsun?
Görüyorsun işte; Kürt gençleri Hip-hop kültürü içerisinde çalışıp üretiyorlar ve bu uğraşlar her geçen gün daha da artıyor. Benim gibi yaşamını bu uğraşla sürdürenler, Kürtçe Hip-hop’ın er ya da geç dünyaya yayılıp büyüyeceğine inanıyorlar. 

Kürtçe Hip-hop yapan müzisyenlerin imkânları hakkında neler söyleyebilirsin?
Kürtçe Hip-hop yapan çok yetenekli müzisyenler var. Fakat en büyük engel maddi bir kazançlarının olmaması. Bu işten kazanamıyorlar. Bugüne kadar Kürt rapçiler bu işten ekmeğini kazanabilmiş değil. Başka çareleri olmadığı için ne yazık ki para kazanıp geçimlerini sağlayabilmek adına başka işlerde çalışmak zorunda kalıyorlar. Kısacası imkânlarımız neredeyse yok. 

Peki Kürtçe Hip-hop yapan müzisyenler arasındaki diyalog nasıl?
Genel olarak Hip-hop kültürünün içinde birbirini sevmemek ve düşmanlık çokça görülen bir şey. Tabii Kürt müzisyenler ve Kürt rapçiler de bundan payını alıyor. 

Senin dünyaya açılmış diğer Kürt rapçilerle ilişkilerin nasıl?
Ben şahsen uyumlu biriyim. Sanatçılarla ilişkilerimin bozulmasını istemem. Çoğu Kürt rapçiyle dostluğumuz var. Geçtiğimiz yıllarda da birbirinden farklı birçok rapçiyle şarkılar yaptım. Önümüzdeki yıllarda da bunu yapmayı sürdüreceğim. 

Kürdistan'ın mevcut toplumsal ve politik durumu hakkında ne söylersin?
Kürdistan'ımız birçok savaş ve çatışmadan geçti. Sınırlarında Kürt düşmanlarına karşı direndi. Kürtler arası çatışmalar yaşandı. Kürt siyasi partileri kendi kazanımları için Kürdistan'daki toplumsal yaşamı çok fazla sorunla dolduruyor. Halkın kendi içinde düşmanlıklar yarattılar. Fakat inanıyorum ki Kürt halkının çoğunluğu artık bazı şeylerin farkında. Onların yaşama dair sevgisi çok yüksek bir boyuta erişti. Umuyorum ki aşk, hakikat ve adalet duyguları daha da gelişir toplumumuzda. 

Sana göre Kürt kültür ve sanatının daha da ileriye taşınması için ne gerek?
Gelişim, yani işlerin doğru bir çizgide ilerlemesi... Kürdistan kültür ve sanatının gelişmesi için de sanatın doğru çizgisinden şaşmaması gerekir. Sanat din ve siyasetten farklı olmalıdır. Gençliğin uyandırılması için toplumun hizmetinde olmalıdır. 

Yaptığın müzikle Kürt sanatında nasıl bir değişim yaratmak istiyorsun?
Ben Kürt sanatının içine dilin gücünü, bilimi ve felsefeyi katmak istiyorum. Şu an Güney Kürdistan'da yaşıyorum. Burada sanat doğru bir yolda değil. Kürt sanatçının Kürtçe bilmediğini görünce inanılmaz öfkeleniyorum. Ben sanatçının bilinçli, bilgili olmasını istiyorum. Filozof gibi olmalı. 

Müziğinin felsefesinden bahsetmek ister misin?
Ben rapim için her zaman doğru bir bilinçle yazmaya çalışıyorum. Yani şarkılarımda bir şeylerden bahsetmek istiyorsam önce birçok kitap karıştırırım ki metnimin bilincini tamamlayayım. Benim hayatta da müzikte de felsefem ezilen bir halkın hizmetinde olmak gerekliliğidir. Sadece sanat yapmak istemiyorum. Adımı duyurmak da istemiyorum. Sistemin içerisinde kaybolup giden insanları gerçeğe, hakikate ve o unutulan kutsal ruha döndürmek için uğraşıyorum.