Milyonlar göçmen oldu, barış çok uzak

• 24 Şubat 2022’de Rusya’nın üç koldan Ukrayna’ya girmesi ile başlayan savaşın üzerinden bir yıl geçti. İnsani yıkımın göz ardı edildiği savaşta 14 milyon Ukraynalı göç etti.

Birinci yılını tamamlayan Ukrayna savaşının başladığı gün olan 24 Şubat’ta toplanan Birleşmiş Milletler Genel Kurulu (BMGK), Moskova'ya Ukrayna'daki tüm birliklerini çekme çağrısı yaptı.

Ukrayna savaşı başlayalı bir yıl oldu. 8 milyon Ukraynalının ülkesini terk etmesi, 5.9 milyonunun yaşadıkları yerleri terk ederek başka bölgelere taşınmak zorunda kaldığı savaşta 7 bin 155 sivil can verdi. Dünya genelinde enerji kaynaklarından gıdaya bir çok yaşamsal hammaddenin temini zorlaştı. Savaşan tarafların bloklaşması her geçen gün krizin derinleşmesine ve insani yıkıma sebep oluyor. 

Rusya’ya çekil çağrısı yapıldı

BMGK, New York'taki oturumda, çok sayıda ülkenin ortaklaşa hazırladığı karar tasarısı oylamasına 193 BM üyesi devlet katıldı. 141 devletin lehte oy kullandığı tasarı kabul edildi. Ukrayna'da "kapsayıcı, adil ve kalıcı barış" şeklinde formüle edilen talep tasarısında Moskova'dan Ukrayna'daki tüm birliklerini "derhal, tamamen ve kayıtsız şartsız" çekmesi istendi. Yedi ülke (Rusya, Belarus, Kuzey Kore, Eritre, Mali, Nikaragua ve Suriye) oylamada red oyu kullanırken Çin'in de aralarında olduğu 32 ülke çekimser kaldı.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu kararları bağlayıcılık taşımazken politik olarak önem taşıyor. Genel Kurul'un daha önce aldığı kararlar Rusya’nın izlediği siyaset üzerinde etkili olmamıştı.

8 milyon göçmen, 17.6 milyon yardıma muhtaç

Ukrayna savaşının başlaması ile en büyük zararı yine siviller gördü. Savaşın ilk yılında Ukrayna’ın doğusunda Rusça konuşan Donetsk, Lugansk, Sumi, Herson, Harkov ve Odessa kentleri yıkıma uğrarken milyonlar göç yoluna çıktı. Tarafların karşılıklı açıklamaları savaşın devam edeceğine işaret ediyor.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliğinin (UNHCR) son verilerine göre, savaş nedeniyle yaklaşık 5,9 milyon Ukraynalı ülke içinde yaşadığı yerleri terk etti. Yaklaşık 8 milyon Ukraynalı, komşu ülkeler veya Avrupa ülkelerine göç etti. Bu yıl 17,6 milyon civarında Ukraynalı, insani desteğe ihtiyaç duyuyor. Ukrayna'daki savaş nedeniyle yaklaşık 7 bin 155 sivil hayatını kaybederken, ülkedeki insani durum hızla kötüye gidiyor. Avrupa ülkelerinde bulunan yaklaşık 4 milyon 850 bin Ukraynalı mültecinin, AB Geçici Koruma Yönergesi veya benzer ulusal programlara başvuru yaptığı ifade ediliyor.

Rus devlet ajansı TASS'ın Rus güvenlik kaynaklarına dayandırdığı habere göre, Şubat 2022'den bu yana 728 bini çocuk olmak üzere 5,1 milyon mülteci, Ukrayna'dan Rusya'ya geçti. 

Barış zirvesinden haber yok

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Ukrayna-Rusya arasında "etkili" barış görüşmeleri için taraflardan bir işaret görmediklerini ifade ediyor. Ukrayna tarafının Şubat’ta barış görüşmesi yapılması talebine Rusya cevap vermiş değil.

Ukrayna 24 Şubat’ta BM Genel Sekreteri Guterres'in moderatörlüğünde "barış zirvesi" yapılması yönündeki arzularını açıklamışlardı. Ancak BM'den ve taraflardan böyle bir zirvenin olacağına veya tarihine ilişkin henüz resmi açıklama yapılmadı. Rusya ile Ukrayna arasında "daha büyük bir savaşa gidildiği" ve barış için umutların giderek azaldığı uyarısında da bulunan Guterres, "Kan dökülme olasılığı artmaya devam ediyor. Dünya uyurgezerlik yaparak daha büyük bir savaşa gitmiyor, korkarım bunu bilinçli yapıyor." değerlendirmesinde bulunmuştu.

Çin'den barış görüşmesi çağrısı

Savaşın bir tarafı olmamakla birlikte etkili güçlü bir aktör olarak tanımlanan Çin BMGK’de barışın sağlanması için tutum aldı. Çin'in Birleşmiş Milletler Daimi Temsilcisi Büyükelçi Dai Bing nötr bir pozisyon alarak hem Kiev'e hem Moskova'ya çatışmaları sona erdirme ve barış görüşmelerine başlama çağrısı yaptı.

Çin Dışişleri Bakanlığı da internet sayfası üzerinden Ukrayna krizinde "siyasi uzlaşmanın" sağlanması için 12 maddelik bir metin yayınladı. Metinde "Tüm taraflar Rusya ve Ukrayna'yı aynı yöne doğru çalışma ve olabildiğince hızlı bir biçimde doğrudan diyaloğa yeniden başlama konusunda desteklemelidir" ifadelerine yer verildi. Çatışma taraflarına da "uluslararası insan haklarına sıkı sıkıya uyma ve sivillere ve sivil binalara saldırılardan kaçınma" çağrısı yapıldı. Çin ayrıca nükleer silah kullanmama konusunda da uyarıda bulundu. "Nükleer silahlar kullanılamaz ve nükleer savaşlar yürütülemez" diyen Pekin, nükleer silah kullanma tehdidinde de bulunulmamasını istedi.

171 kurum ve 1386 kişiye yaptırım

Savaşın siyasi ve sosyal etkileriyle birlikte ekonomik alanda alınan Rusya'ya yönelik yaptırım kararları, tüm dünyada doğrudan veya dolaylı olarak etkisini gösterdi. Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler, ABD ve diğer Batılı ülkeler, Rusya'ya karşı finans, enerji, ulaşım, ihracatın kontrolü ve finansmanı ile vize politikası gibi çeşitli alanlarda yeni yaptırımlar belirledi.

AB, savaş boyunca Rusya'ya karşı 9 yaptırım paketi kabul ederek, 1386 kişi ve 171 kuruluşa yaptırım kararı aldı.

Rusya'nın pek çok sektörde dünyada önde gelen 1000'in üzerindeki uluslararası şirket, boykot amacıyla Rusya'yı terk etti veya faaliyetlerini kısıtladı. AB, Rus petrol ve doğal gazına yönelik tavan fiyat uygulaması kararı aldı, karara bazı diğer Batı ülkeleri de katıldı. Rusya da bu kararlara karşı yaptırımlarla cevap verdi. NEW YORK