Newroz ve sanatta eleştirel olanaklar üzerine

• Newroz, adaletsizliğin karanlığında yakılmış bir ateştir. Bu direniş ve diriliş ateşinin yeniden yükselmesiyle tüm halkların özgürlüklerini kazanmak için çıkardıkları sesle, coşkuyla yekvücut olmasıdır.

FATOŞ İRWEN

Newroz'la açığa çıkıp tazelenen direniş kültürü özgürleşmeye, adaletsizliğe karşı birleşmeye, insanın insan olmaya dair biriktirdiği tüm kibrini bir tarafa atıp doğaya ait olduğunu hatırlamasına, yaşamı dönüştürmesine olan inancı arttırması konusunda müthiş coşkulu bir toplumsal alandır.

Sanatın ve Newroz'un özgürleştirici gücü Kürt sanatçılar için bir ilham kaynağı olmanın çok ötesindedir çünkü; Kürt halkı söz konusu olunca Newroz'u yasaksız düşünmek çok zordur, neredeyse imkansızdır. Dili, kültürü, coşkusu yasaklanan bir halkın bunu yasaklayanlar karşısında özgürlüğe dair iddiası büyürken direnişi, iradesi ve inadı da büyümüştür. Bu inat yasağın olduğu her yerde yaratıcılığı kamçılayan bir sürece dönüşür.

İşte tam da bu noktada sanatsal nitelik devreye girer. Bu nitelik yer yer sloganik olanın ötesine geçer, bazen geçemez ve oraya hapsolur. Bazen de ikisi arasında ince bir çizgide durur; ama zaten ortaya konan eser neyin nerede durduğunun cevabını kendiliğinden verir. Yani sanatın her alanı bu büyük toplumsal direniş kültüründen payını alırken müziğinden görsel sanatlarına kadar -bu üretimlerin sanatsal niteliklerinin ne olduğundan bağımsız – direniş coşkusu, bir şekilde yaratıcı sürecin parçasına dönüşür, üretimlere yansır.

Tabii Kürt sanatçıların üretimlerini Newroz başlığı altında değerlendirmek büyük bir eksiklik olur. Çünkü çağdaş sanat alanında üretimlere baktığımızda Newroz 'un vaadettiği özgürlük iddialarının, yaşamın dönüşülebilirliğine dair alternatif yaklaşımların sanatsal ve dolaylı olarak da muhalif bir tutumla çoğu zaman radikal bir üslupla ele alındığını görebiliriz.

Sürekli olarak eylemsel alternatif direniş yöntemlerini hayata geçirmeye çalışan bir halkın yaşam içerisindeki performatif devinim süreci sanatına da yansımıştır. Bunların da nitelikleri tartışmaya her zaman açıktır elbette, olmalıdır da. Fakat burada beliren en temel sorun, eleştiri kültürü ve tartışma ortamının eksikliğidir. Bunun da egemen olanın ve egemen olana yaranma çabasının yarattığı manipülatif sanat ortamının varlığından kaynaklı olduğu açıktır.

Bu bağlamda özellikle üzerinde durulması gereken hususlar hem çok sayıda hem de çok uzun konulardır aslında fakat bu vesileyle söylemek gerekirse; Newroz'u felaketlerin, ağır yaraların, kayıpların bıraktıklarıyla karşılıyor olmak çok acı. Umuyorum birbirimizi iyileştirebilecek gücü toparlayabileceğimiz, toplumsallığa, adalete, yaratıcılığa, iyiliğe dair yeni bir yaşamı kurmaya olan inancımızı direniş ateşiyle yükseltiriz.

Newroz pîroz be.