Sanatta cinsiyet ayrımcılığı

• Şimdiye kadar satılan en pahalı tablo -Leonardo da Vinci'nin Salvator Mundi- 450 milyon dolara satılırken, bir kadın sanatçı için dünya rekoru Georgia O'Keeffe’nin sadece 44,4 milyon dolara satılan tablosuydu.

MARY ANN SİEGHART

Çeviri: Serap Güneş

Bir erkek sanatçının eserinin getirdiği her 1 sterlin için, bir kadın sadece 10 peni alıyor -ve eğer imzalarsa değeri daha da düşüyor. Şok edici yeni bir radyo ifşası Recalculating Art’ın yaratıcısı bulgularını ortaya koyuyor.

Erkekler resimde kadınlardan 10 kat daha mı iyi? 2015'te Guardian’a “kadınlar çok iyi resim yapmıyor. Hakikat bu. Piyasa yalan söylemez,” diyerek ünlenen Alman sanatçı Georg Baselitz'i dinlediyseniz, böyle düşünebilirsiniz. 

Kadınların sanat yapmasına izin verilmedi

Piyasa bizi kasten aldatmıyor olabilir ama kesinlikle erkek sanatçıların kadınlardan çok daha iyi olduğu izlenimini veriyor. Şimdiye kadar satılan en pahalı tablo -Leonardo da Vinci'nin Salvator Mundi- 450 milyon dolara satılırken, bir kadın sanatçı için dünya rekoru Georgia O'Keeffe’nin sadece 44,4 milyon dolara satılan tablosuydu; onda biri.

Elbette bu haksız bir karşılaştırma. İnsanlık tarihinin çoğu için, kadınların erkeklerle aynı şekilde sanat yapmasına izin verilmedi; bu nedenle kaçınılmaz olarak eski ustalardan daha az eski metres var. Ancak yaşayan sanatçılar arasında bile Jeff Koons 91 milyon dolarla rekoru elinde tutarken, yaşayan kadın sanatçılardan Jenny Saville'in tablosu sadece 12,5 milyon dolara satıldı.

5 bin tablonun fiyatlarını incelendi 

Ve zincirin aşağısında, 10:1'lik bir eşitsizlik hâlâ geçerli. Women Can't Paint'in [Kadınlar Resim Yapamaz] yazarı Helen Gorrill, tüm dünyada satılan 5.000 tablonun fiyatlarını inceledi ve bir erkek sanatçının eseri için kazandığı her 1 sterlin için, bir kadının sadece 10 peni kazandığını saptadı. BBC Radio 4 belgeseli Recalculating Art için bana “herhangi bir sektörde karşılaştığım en şok edici cinsiyet değeri uçurumu” dedi.

Gerçekten de şok edici. Bir süredir, sanat kolejindeki liyakate göre seçilen öğrencilerin %70'ini kadınlar oluşturuyor ve sanat dünyası liberal, ilerici değerleriyle övünüyor. Yine de düşünebildiğim en büyük ücret açığına liderlik ediyor.

Gorrill, başka bir şaşırtıcı bulguya rastladı. Bir erkeğin bir eserinin değeri imzalamışsa yükselirken, bir kadın eserinin değeri, bir şekilde cinsiyetiyle lekelenmiş gibi, imzalamışsa düşer. “Bu kesinlikle afallatıcı” diyor.

Erkekler daha iyi sanatçılar mı?

Kaliteye geri dönelim. Erkekler sadece daha iyi sanatçılar olabilir mi? Oxford finans profesörü Renée Adams bu fikri sınamaya karar verdi. Katılımcılara beş erkek ve beş kadın resmi göstererek sanatçının cinsiyetini belirlemelerini istedi. Katılımcılar %50 oranında doğru tahmin etti -yazı tura atmaktan daha iyi değil. Bu, erkeklerin sanatının kadın sanatından farklı olmadığının ve dolayısıyla ondan daha iyi olmadığının oldukça iyi bir kanıtıdır.

Daha sonra galerileri ziyaret eden varlıklı erkeklere -bir sanat koleksiyoncusunun klasik profili- AI tarafından yaratılmış bir tablo ve ona rastgele bir erkek ya da kadın sanatçının adını verilmiş bir örneklem gösterdi. Koleksiyonculara tablonun bir erkek tarafından çizildiği söylendiğinde, bir kadın tarafından resmedildiğini söyleyenlerden daha çok beğendiklerini söylediler. Renée Adams’ın ifadesiyle: “Aynı sanatçı, aynı tablo.”

Gizli anlaşma var

Buraya nasıl geldik? Tate Modern'in müdürü Frances Morris şunları söyledi: “Kadın sanatçıların yola çıkışı çok kötüydü çünkü piyasa, sanat tarihi ve kurumlar arasında bilinçsiz bir gizli anlaşma var. Herkes kendine güvenmiyor, herkes onay arıyor. Dolayısıyla, kanon diyebileceğiniz bir tür doğrulama geçmişi var. Ve elbette, gelenek ve tarih, patriyarşi tarafından çerçevelenmiştir.”

Sadece bir kadın sanatçı

Sadece, dünyanın her yerindeki sanat öğrencilerine tahsis edilmiş, dünyanın en çok satan sanat kitabı olan E. H. Gombrich'in Sanatın Öyküsü’ne bakmanız yeterli. 688 sayfasında sadece bir kadın sanatçıdan bahsediyor. Artemisia Gentileschi nerede? Ya da Frida Kahlo? Yoksa O'Keeffe mi? Ve hâlâ ne kadar orantısız bir şekilde eril olduklarını görmek için müze koleksiyonlarına bakmanız yeterli. Bir sanatçı bir kez bir müze tarafından satın alındığında, eserlerinin değeri yükselir. Aynı şey, onlara geçici bir gösteri fırsatı verilirse de olur.

Bu arada bazı kadın sanatçılar da hamile olduklarını açıklar açıklamaz galeriler tarafından terk edildi. İnsanların artık işlerini ciddiye almayacağı söylendi; işlerini satın almanın çok fazla risk içerdiği çünkü kariyerlerine bu kadar bağlı olmayacakları ifade edildi.

Venedik Bienali kadınlara ağırlık verdi

Yani kadın sanatçılar gerçekten buna karşı. İyi haber şu ki, dünya yavaş yavaş değişmeye başlıyor. Müzeler koleksiyonlarını yeniden dengelemeye çalışıyor. Hatta birkaçı, kadınların daha fazla sanat eserini satın almak için erkeklerin sanat eserlerini satıyor. Müzayede evleri artık kadın sanatçıları zorluyor ve Venedik Bienali bu yıl büyük ölçüde kadınlara ağırlık verdi.

Koleksiyonerler de fark ediyor. Kadın sanatçıların eserlerinin fiyatları çok daha düşük bir tabandan başlasa da, şuanda erkekler tarafından yapılan sanat eserlerine göre %29 daha hızlı artıyor. Pazarlık ve daha yüksek getiri isteyen kurnaz yatırımcılar için bu, oldukça basit bir hesap.

Dahası, bu sanatın çoğu harika. New York'taki David Zwirner galerisinden Bellatrix Hubert'in dediği gibi: “Şuanda en çok ilgilendiğimiz sanatçılara bakıyorsam, en iyi sanatı yapanlar ağırlıklı olarak kadınlar. Ya da daha ilginç olduğunu düşündüğüm sanat.”

Kadınlar resim yapamaz mı? Saçmalık. Piyasa bile bize bunu söylüyor.

 

Kaynak: Theguardian