Tamburun ezgisinde saklı kalan özgürlük

• Tamburvan Sahar Moghan: “Eğer tamburu tek bir cümle ile tarif edecek olsaydım, kızların gerçek sahibi olduğu tek şeyin bu olduğunu ve kimsenin onu bizden alamayacağını söylerdim.” 
• Hak savunucusu Jamila Moshirzadeh: “Bir genç  kadının köyde enstrüman çalması… İşte bu sahneyi yakından görmek istedim. Köy halkı için bu durum bir tür tabu yıkıcıdır.”

Rojhilat Kurdistan’ın Kirmaşan (Kirmanşah) kentinde, ataerkilliğin kadınlara dayattığı yaşama rağmen, özgürlük şarkısı söyleyen kadınlar var. Kadınlar erkek egemen zihniyet ile birlikte hayatın karanlık noktasına itildi. Onlara biraz güç veya bağımsızlık veren her şey bu zihniyet tarafından yasaklandı. Kadınların toplumdaki görevi hizmet etmek ve ev işleri ile sınırlandırılmaya çalışıldı. Erkek egemenlikçi bu sistem kadınlara kendi belirlediği rolleri yüklemeye çalıştı. Ancak kadınlar farklı eylemlerle başkaldırdı. Bu başkaldırı ve özgürlük alanının açılmasının bir yolu da enstrüman çalmaktı.

Tepkilere rağmen

Bu direnişin öncülerinden Sahar Moghan Panah, 2017 depremi sonrası köye gelen sanatçılar aracılığıyla tamburla tanıştı. Nujinha’ya konuşan Sahar, ailesinin ve köyün tepkilerine rağmen enstrüman çalmaya başladı. “İlk kez bir kadının enstrüman çaldığını gördüm” diyen Sahar, sözlerine şöyle devam etti: “Gösteriden sonra ailemin yoğun muhalefetine rağmen arkadaş oluğum kadın sanatçı aracılığıyla bir tambur satın aldım ve çalmaya başladım. Tambur çalmam birçok zorlukla başladı. İnsanlar arkamdan çok konuştular, ancak yavaş yavaş köyde diğer kadınlar ve çocuklar etrafımda toplandı. Erkekler bile performanslarımızı izledi.”

Sahip olduğumuz tek şey

Uzun yılların ardından kız çocuklarına tambur çalmayı öğrettiğini dile getiren Sahar Moghan Panah, “Onları bu güzel duyguyla tanıştırabiliyorum. Tambur kızlarının bir araya gelip bir grup çalışması yapmasını sağladı. Eğer tamburu tek bir cümle ile tarif edecek olsaydım, kızların gerçek sahibi olduğu tek şeyin bu olduğunu ve kimsenin onu bizden alamayacağını söylerdim” diye konuştu.

Her zaman zorlu bir yolculuk

Tahran'da yaşayan hak savunucusu Jamila Moshirzadeh, öncü rol üstelenmenin her zaman zorlu bir yolculuk olduğunu belirterek “Bir genç  kadının köyde enstrüman çalması…İşte bu sahneyi yakından görmek istedim. Köy halkı için bu durum bir tür tabu yıkıcıdır. Bu durum aslında değişime teşvik etmiştir. Bu değişimden diğer kadınlar ve çocuklar da etkilenmişlerdir. Genel olarak, sosyal faaliyetlerin kadınların yaşam biçimini yöneten koşulların birçoğunu değiştirmede etkili olabileceğini söylemek isterim” dedi.

Kesinlikle büyük bir devrim

Kirmaşan’da tambur öğretmeni olan Elaheh Moshiri, "Genç kadınları bir kenara bırakırsak, 40 yaşın üzerindeki birçok kadın tanbûr öğrenmek istiyor çünkü bu kadınların çoğu hiçbir zaman herhangi bir aktiviteye katılmamış. Müzik onları alanlarından çıkmaya ve kendilerini yeni bir pozisyonda bulmaya sevk etti” diye belirtti.

Tamburun bölgelerinde kutsal sayıldığını ifade eden Elaheh Moshiri, şöyle devam etti: “Bu kutsallık meselesi, kadınların bu enstrümanı takip etmesini ve hatta diğer şehirlerde çeşitli festivallere katılmasını kolaylaştırmıştır. Çeşitli yarışmalarda ödüller kazanabilen ve medyada adı geçen birçok kadın yetiştirdim. Bu tür kadınlar yaştan bağımsız olarak kesinlikle özgürleşme modeli olabilirler. Toplumumuzda 50 yaşına yakın bir kadından sadece annelik ve ya da geleneksel roller bekleniyor. Ancak bu yaştaki bir kadın tambur çalabiliyorsa bu kesinlikle büyük bir devrimdir.” KIRMAŞAN