1325 halen kağıt üzerinde

• Irak ve Kürdistan Bölgesi’nde “Kadınlar, Barış ve Güvenlik” anlamındaki 1325 sayılı BM kararı 25 yıl geçmesine rağmen halen sadece kağıt üzerinde ve uygulanmıyor.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 31 Ekim 2000’de oybirliğiyle kabul ettiği 1325 sayılı “Kadınlar, Barış ve Güvenlik” kararının üzerinden tam 25 yıl geçti. Kadınların savaş ve çatışmalardan korunması, karar alma mekanizmalarına eşit katılımı ve cinsiyet temelli şiddetin önlenmesini zorunlu kılan bu tarihi metin, Irak’ta ve Kürdistan Bölgesi’nde hâlâ sadece kâğıt üzerinde kalmış durumda. Kadın hakları aktivistleri, “Siyasi birlik olmadığı için ne barış var ne de kadınlar için güvenlik” diyerek kararın uygulanmadığını vurguluyor.

Enfal’den Şengal’e bitmeyen kadın kırımı

Irak ve Kürdistan, tarih boyunca kadınların en ağır bedeller ödediği savaşlara sahne oldu. Saddam dönemindeki Enfal ve kimyasal saldırılarda binlerce kadın katledildi, tecavüze uğradı, kaçırıldı. 3 Ağustos 2014’te DAİŞ’in Şengal’e saldırısında ise 7 bin Êzîdî kadın ve kız çocuğu kaçırılıp köle pazarlarında satıldı, sistematik cinsel şiddete maruz kaldı. Hâlâ 3 bine yakın Êzîdî kadının ve kız çocuğunun akıbeti bilinmiyor.

Irak ve Kürdistan bölgesindeki son veriler, kararın hala sadece kağıt üzerinde kaldığını gösteriyor:

* Irak’ta 1,2 milyon kadın savaş nedeniyle yerinden edildi 

* Son iki yılda aile içi şiddet yüzde 17 arttı 

* Karar alma mekanizmalarında kadın oranı Kürdistan Bölgesi’nde üst düzeyde yüzde 5’i geçmiyor 

* 2024’ün ilk 11 ayında sadece Kürdistan Bölgesi’nde 53 kadın katledildi.

Karar hiçbir şekilde uygulanmıyor

Rojnews’e konuşan siyasi araştırmacı ve kadın aktivisti Mûnire Ebûbekir, kararın Kürdistan’da ve Ortadoğu’da uygulanamamasının sebepleri şöyle ifade etti: “Ortadoğu’da ve Kürdistan’da bu karar hiç uygulanmıyor. Çünkü işgal var, ataerkil toplum var, yasalar gerektiği gibi çalışmıyor. Kürdistan’da da karar kâğıt üzerinde kaldı. Ulusal birlik yok, işgal devam ediyor. Kadınlara çok şiddet uygulanıyor, kadınlar öldürülüyor ama şikâyet bile edemiyorlar. Yasalar gerektiği gibi işlemiyor, suçlular serbest bırakılıyor. Halk yasaları bilmiyor. Siyasi partiler arasında ortak ses yok; herkes partisinin çıkarına göre hareket ediyor.”

Kadınlar kendilerini geliştirmeli

Mûnîre Ebûbekir, “Kürdistan Kadın Meclisi bu kararın tanınması ve uygulanması için çok çaba sarf etti. Şu anda hükümeti zorlayacak yeni adımlar atılıyor. Karar alma yerlerinde daha fazla kadın olsun diye uğraş veriliyor. Bunun için kadınlar ve kadın kuruluşları eylemlerini daha da güçlendirmeli” diye ekledi. Partilere de eleştiri getiren Ebûbekir, sözlerini şöyle tamamladı: “Partiler çoğu zaman yetkin olmayan kadınları karar mekanizmalarına koyuyor, bu da kadınlara en büyük zararı veriyor. Kadınlar kendilerini geliştirmeli, sıradanlıktan çıkmalı, güçlü ve yetkin kadınlar karar merkezlerinde yer almalı.” SILÊMANÎ