1919’dan bugüne Kürdistan’a hava saldırıları

• 100 yıl önce Kürtler üzerine yağdırılan bombalar Britanya yapımı idi, bugün ise TC bayrağını taşıyorlar. Öz itibariyle değişen bir şey yok. Kürtler, 100 yıldır en ağır savaş teknolojisine rağmen direnişi kırılamayan halktır. 

Seyit Muhammed Abdullah Hasan (1856-1920), Somali bölgelerinin sömürgeciler tarafından parçalanmasına karşı on yıllar süren bir direnişe önderlik etti. Derviş Hareketi ile, ömrü maalesef sadece birkaç yıl süren özerk bir sistem inşa edebildi. Uzun bir süre gerilla taktiklerine dayalı olarak Britanya ve İtalya’ya karşı başarılı bir direniş sergileyen hareket, 1920’de tasfiye oldu. Tasfiyenin iki temel nedeni vardı: Önderlerinin hastalık sonucu ölümü ve İngiliz hava saldırıları.

Somali’de deniz, kara ve hava kuvvetlerini koordineli bir şekilde harekete geçiren Britanya yönetimi, isyanı bastırma yöntemi olarak hava saldırısını öncesinde Kürdistan’da deneyimlemişti. 1919 yılının Mayıs ayında İngilizleri Silêmanî’den çıkarmayı başaran Şêx Mehmûdê Berzencî’ye karşı Britanya Haziran ayında hava destekli bir operasyon yürüttü. Bu, isyan bastırma amaçlı gerçekleştirilen ilk hava saldırısı oldu. Yani tarihte uçaklarla bombalanan ilk direnişçiler Kürtlerdir.

Manda yönetimi adı altında Mezopotamya’daki işgaline meşruluk kazandırmaya çalışan Britanya, Silêmanî ve Somali’de kazandığı hava savaşı deneyimini daha sonra Başûrê Kurdistan’da kapsamlı bir stratejiye dönüştürdü. Halk isyanını bastırma amaçlı hava harekatı stratejisi geniş ölçekte ilk kez 1923 yılının başında, yine Silêmanî’de, Şêx Mahmûdê Berzencî önderliğindeki serhildanına karşı uygulandı.

Öncesinde, Mayıs 1920’de günümüz Irak’taki Sünni ve Şii aşiretler İngiliz işgalcilere karşı birleşip direnişe geçmişti. Bu direniş kırılması için Britanya yönetimi İngiltere ve Hindistan’dan 100 bin kişilik askeri güç sevk etmek zorunda kalmıştı.

Direnişçiler tarafından binlerin, işgalciler tarafından yüzlerin öldürüldüğü bu savaş Britanya’ya pahalıya mal olmuştu. Direnişin kırılması için 10’larca milyon pound harcandı. Birinci Paylaşım Savaşı’nın kendisi zaten hem yüksek giderli olmuş hem de yeni gelir kaynaklar elde etmek uğruna verilmişti. Dolayısıyla Londra’da, Mezopotamya’nın kontrolünü sağlamanın daha masrafsız yolları arayışına gidildi. Dönemin Britanya hükümetinde savaş bakanı olan Winston Churchill için bu az masraflı yolun adı ‘hava sahası güvenliği’ idi.

Britanya, Başûr’daki söz konusu hava saldırılarını yürütmek amacıyla sahip olduğu ‘askeri havaalanını’ (uçak iniş ve kalkış pisti demek daha doğru olur) Hakkari’deki soykırımdan kaçıp Ninova ovasına sığınmış Süryanilere yaptırdı. Kandil yakınlarındaki Diyana köyü, İngiliz savaş uçaklarının yüz yıl önce kalktığı yerdi. Sonraki yıllarda işgale son verince İngilizler, Süryanilere de tekmeyi atıp onları kendi elleriyle inşa ettikleri bu köyden çıkarıp bir kez daha göç yollarına sürdüler.

Vaktiyle Diyana köyünün bulunduğu araziyi İngilizlere Rewanduz Beyi İsmail vermişti. İşbirliğinin karşılığında vekil olarak Bağdat’ta kurulan ilk temsilciler meclisine gönderildi.

Hava harekatı stratejisinin teori ve pratikteki kurucusu İngilizlerdir. Bu stratejiyi ilk denedikleri ve uyguladıkları alanın Başûrê Kurdistan olması bir tesadüf mü yoksa tarihin bir ironisi mi; bu ayrı bir konudur. Kesin olan ise Kürtlerin son 100 yıldır en fazla hava saldırılarına maruz bırakılan halk olmasıdır. Diğer bir açıdan bakıldığında cümle şöyle de formüle edilebilir: Kürtler, 100 yıldır en ağır savaş teknolojisine rağmen direnişi kırılamayan halktır.

100 yıl önce Kürtler üzerine yağdırılan bombalar Britanya yapımı idi, bugün ise TC bayrağını taşıyorlar. Öz itibariyle değişen bir şey yok. Kürtleri dün de bugün de işbirlikçi çizgiye çekmek için bombalayanlar özünde aynı güçlerdir, günümüzde NATO çatısı altında örgütlenen küresel hegemonya ve onun işbirlikçileridir. Tek başında TC değildir. Son işgal operasyonu öncesinde hangi devletlerin temsilcilerinin Başûr yolunu tuttuğuna bakıldığında bu daha net anlaşılır.