​​​​​30 yıla sığan eski sözler

• Amûdêli Rebîe Tirkî Zilfo, 30 yıldır yanından ayırmadığı defteri ve kalemiyle eski sözleri tek tek yazıyor. Rebîe, “Bu sözler toplumun pusulası ve hafızasıdır” diyerek, yazdıklarının kitaplaştırılmasını istiyor.

Her toplumun kültürel mirasını nesilden nesile aktaran araçlardan olan atasözleri, yol göstermeyi sürdürüyor. Dedelerimizin ve nenelerimizin dilinden dökülen bu sözler aslında halkların hafızasını da anlatıyor. Her sözün arkasında ise güçlü bir hikâye veya olay yatıyor.

Sözlü olarak aktarılan atasözlerinin unutulmaması için neler yapılmalı, nasıl saklanmalı sorularına yanıt ararken, Amûdêli Rebîe Tirkî Zilfo’nun çalışmalarını öğreniyoruz.

ANHA’dan Silava Ebdurehman’ın çalışmalarını haberleştirdiği Rebîe Tirkî Zilfo (55), 30 yılını atasözlerini toplamakla geçirdi.

Rebîe, 1968’de Amûdê’nin Sinceq Sedûn köyünde dünyaya geldi. O dönem Şam hükümeti, Kürt halkı ve kültürüne karşı inkâr ve baskı yöntemlerini devreye koymuştu.

6 kız ve 4 erkek çocuklu bir ailede büyüyen Rebîe, 6’ncı sınıfa kadar okuyabildi. Küçüklüğünden beri annesiyle birlikte yaşlı kadınların sohbetlerine katılıyor, bu sohbetlerde yapılan konuşmalar ve sözler dikkatini çekiyordu.

Her söz bir hikâye yazmaya yeter

Çocukluğunda kadınları ‘dikkat çekici ve bilge’ olarak tanımlayan Rebîe, “Oradaki sözler basit ama aynı zamanda derindiler. O ağızlardan çıkan bir atasözü bir hikâye yazmaya yetiyordu. Bu nedenle o topluluklarla aramda güçlü bir bağ oluştu ve bu kelimeleri ezberlemeye başladım” dedi.

Ardından atasözleri ezberlemeye başlayan Rebîe, 1990’lı yılların başında ise bu sözleri kâğıda dökmeye başlar. 1999’a kadar yazmaya devam eder ancak talihsiz bir şekilde yazdıkları kaybolur.

Yaşadığı talihsizliğe aldırış etmeden yazmaya devam eden ve bine yakın atasözünü defterine yazan Rebîe, nereye giderse defterini de kendisiyle birlikte götürüyor.

Toplumun pusulası

“Unutmamak için yazdım” diyen Rebîe, “Bu sözler toplumun pusulası ve hafızasıdır. Onu korumalıyız ve gelecek nesilleri onlar üzerinden yetiştirmeliyiz” ifadelerini kullandı.

Birkaç yıl önce kalp krizi geçirmesine rağmen yolculuğunu tamamlayan Rebîe, şöyle devam etti: “Kalem ve defterim her zaman yanımdaydı. Bu yolculukta onlar benim dostumdu. Bazen bu yoluculuk zorlaşıyordu çünkü güçlü bir hafıza gerekiyor. Bazen gece saat 02:00’de bir atasözü hatırlıyorum. Karanlığa rağmen defterimi ve kalemimi arıyorum ve yazıyorum.”

Emeğinin kitaplaştırılmasını istiyor

Her duruma uygun atasözlerinden birini söyleyen Rebîe, “Artık herkes Rebîe ve atasözlerini her durumda, söylemde ve hikâyede var diyorlar” diyor gülerek.

Rebîe Tirkî Zilfo, defterinde topladığı atasözlerinin kitaplaştırılmasını istiyor. QAMİŞLO