Afrika’da darbe geleneği sürüyor

•  Afrika’da son 10 yılda askeri darbe sayısındaki artış endişe yaratmaya başladı. Sadece bu senenin ilk altı ayında iki darbenin yaşandığı kıtada Çarşamba günü de Nijer’de bir darbe oldu. 

 

Batı Afrika ülkesi Nijer’de Çarşamba gece yarısı ordu yönetime el koyarak darbe yaptı. Askerler tüm hükümet kuruluşlarının faaliyetlerinin dondurulduğunu duyurdu ve dış güçlerden herhangi bir müdahalede bulunmamalarını talep etti. Son darbe bir kez daha kıtanın askeri darbelerle dolu geçmişini hatırlattı. 

2010 yılından bu yana Dünya’nın geri kalanında Yemen, Tayland, Burma ve Bolivya’da askeri darbeler yaşandı. Aynı süre içinde Afrika kıtasında ise Nijer, Mali, Yeni Gine, Orta Afrika Cumhuriyeti, Mısır, Zimbabwe, Sudan, Gine, Burkina Faso’da darbe ve darbeler yaşanırken, darbe girişimlerinin sayısı ise bilinmiyor. 

Afrika’da ne kadar sıklıkla darbe oluyor?

Afrika'daki darbe girişimlerinin toplam sayısı 1960 ile 2000 yılları arasındaki kırk yıllık dönemde yılda ortalama dört darbe ile oldukça istikrarlı bir seyir izledi. En az darbe 1950-59 yılları arasında 3 darbe ile gerçekleşirken, 1960-69 yılları arasında ise 25 darbe oldu. 

Sömürgeden kurtulup bağımsızlıklarını ilan eden Afrika ülkelerinde kurulan yönetimler uzun süre çıkar gruplarının elinde kalırken, sömürgecilik sistemine hizmet etmeye devam etti. Tam da bu nedenle darbeler kıtada istikrarlı bir şekilde sürdü. 

Eylül 2021'de BM Genel Sekreteri António Guterres Afrika ile ilgili yaptığı bir konuşmada "askeri darbelerin geri döndüğü" endişesini dile getirmiş ve askeri müdahaleler karşısında uluslararası toplumun ortak tavır göstermemesini eleştirmişti. Guterres, "Jeopolitik bölünmeler uluslararası işbirliğini baltalıyor ve bir cezasızlık duygusu gelişiyor" demişti. 

En çok darbe hangi ülkelerde oldu?

Sudan, altısı başarılı olmak üzere 16 darbeyle en çok darbe yapılan ve yönetime el koyma girişiminde bulunulan ülke. 2019'da uzun süredir görevde olan lider Ömer El Beşir aylar süren protestoların ardından iktidardan uzaklaştırıldı. Beşir de 1989 yılında askeri bir darbeyle yönetimi ele geçirmişti.

Nijerya bağımsızlığı takip eden yıllarda askeri darbelerle anılıyordu ve Ocak 1966'dan 1993'te General Sani Abacha'nın yönetimi devralmasına kadar geçen sürede sekiz askeri darbe yaşandı.

Ancak 1999'dan bu yana Afrika'nın en kalabalık ülkesinde iktidar devirleri demokratik seçimlerle gerçekleşiyor. 

Darbeler bir gelenek gibi

Burundi'nin tarihine, çoğunlukla Hutu ve Tutsi toplulukları arasındaki gerilimlerden kaynaklanan on bir ayrı darbe damgasını vurdu. 

Sierra Leone 1967 ve 1968 yılları arasında üç, 1971 yılında ise bir darbe daha yaşandı. Ülkede 1992 ve 1997 yılları arasında beş darbe girişimi daha gördü. 

Gana da askeri darbelerden nasibini alan ülkelerden. Bu ülkede yirmi yılda sekiz darbe yaşandı. Bu darbelerden ilki 1966'da Kwame Nkrumah'ın iktidardan uzaklaştırılmasıyla gerçekleşmişti.  HABER MERKEZİ