Doğu Afrika karıştı

• Somaliland ile Etiyopya arasında yapılan liman anlaşması Doğu Afrika’daki jeo-politik dengeleri sarstı. Arap Birliği anlaşmayı tanımadığını açıklarken Eritre, Somali ve Cibuti diken üstünde. Somali büyükelçisini çekti. 

Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ve Somaliland Cumhurbaşkanı Musa Bihi Abdi liman kullanımı ve denize erişim için mutabakat zaptı imza törenine katıldı. Anlaşma 50 yıllığına Etiyopya’ya Somaliland’ın Berbera Limanı’nı ve 20 kilometrelik alanda denize serbest ulaşım ile askeri yapı oluşturma hakkını veriyor. Anlaşmaya bölge devletleri ile Arap Birliği “kabul edilemez” mesajı ile cevap verdi. İmzalan mutabakat zaptı  durgun göle taş atmış oldu. 

Somali büyükelçisini çekti
Etiyopya’nın bu hamlesi sonrası yaşlı kıtanın doğusundaki iki devlet arasında büyükelçi krizi yaşanıyor. Anlaşmayı tanımadığını açıklayan Somali, Etiyopya'daki büyükelçisini geri çekti. Eritre'nin bağımsızlığını ilan etmesi ardından deniz ile bağını kaybeden Etiyopya bir iç ülke durumunda. Addis Ababa, denize erişim için Eritre’nin Assab Limanı’nı kullanma ayrıcalığını 1998 ile 2000 yılları arasındaki çatışma sırasında kaybetti. Etiyopya ihracatı ve ithalatı Cibuti’deki limana bağımlı halde.

Kızıldenize ulaşmak için
Deniz ile bağlantısı bulunmayan Etiyopya, Afrika Kıtası’nda Kızıldeniz'e kıyısı olan ülkelerle ekonomik hedeflerini gerçekleştirecek bir deniz limanı anlaşması yapabilmek için uzun zamandır arayış içindeydi. Etiyopya’nın şu an deniz ticaretinin yaklaşık yüzde 95'i komşusu Cibuti’deki limana bağlı. Etiyopya, kuzeydoğuda Eritre’nin Assab Limanı, kuzeybatıda Sudan’ın Port Sudan Limanı ve güneybatıda Kenya'nın Lamu Limanı’nı kullanmak için bu ülkelerle ile anlaşmalar imzalamaya çalışmış ancak girişimleri özellikle Eritre'de Tigray Savaşı sonrası ve Sudan’da darbeler ve iç savaş nedeniyle başarısız olmuştu.

50 yıllık imtiyaz
Somaliland’ın Cumhurbaşkanı Musa Bihi Abdi tarafından yapılan açıklamaya göre Etiyopya ile Somaliland arasında imzalanan mutabakat zaptı, Etiyopya'ya 50 yıl süreyle Kızıldeniz'de başta Berbera Limanı olmak üzere 20 kilometrelik bir denize erişim noktası verilmesi karşılığında Etiyopya’nın Somaliland Cumhuriyeti'ni resmen tanımasını öngörüyor.

Etiyopya askeri üssü kurulacak
Etiyopya, Kızıldeniz'deki Berbera Limanı’nı kullanarak Cibuti’deki ticaretin yüzde 30'unu buraya kaydıracak. Başbakan Abiy Ahmed'in Güvenlik Danışmanı Redwan Hüseyin, Berbera Limanı’nın Kızıldeniz'deki kiralık bir askeri üsse erişim izni vererek Etiyopya'nın bölgedeki deniz ticaretinin önünü açtığını söyledi. Bununla birlikte mutabakat zaptına göre Somaliland, devlete ait Etiyopya Havayolları'ndan da hisse alacak.

Paylaşım yoksa barış da yok
Etiyopya'nın bir ulus olarak varlığının Kızıldeniz'e bağlı olduğunu ve bu yüzden ülkesinin bir limana ihtiyaç duyduğunu vurgulayan Abiy Ahmed, bölge ‘barışının’, Etiyopya ile Afrika’daki, Kızıldeniz'e kıyısı olan ülkeler ve özellikle komşuları Cibuti, Eritre ve Somali arasındaki ‘karşılıklı dengeli paylaşıma’ dayandığını söyledi.

Somali: Yasadışı 
Somali, Etiyopya'nın Somaliland ile imzaladığı mutabakat zaptını protesto etmek amacıyla Addis Ababa’daki büyükelçisini  geri çağırdı. SONNA’nın haberine göre Başbakan Hamza Abdi Barre liderliğindeki Bakanlar Kurulu, anlaşmayı ‘yasadışı toprak ihlali’ olarak tanımladı. Somali Cumhurbaşkanı Hasan Şeyh Mahmud, X hesabından: “Etiyopya'nın ulusal egemenliğimizi ve toprak bütünlüğümüzü hukuka aykırı olarak ihlal etmesini kınadık ve bunu reddettik. Hiç kimse Somali'den bir santim bile toprak alamaz. Somali, Somali halkınındır. Mesele işte bu kadar!” Açıklamada, Birleşmiş Milletler (BM), Arap Ligi (AL), İslam İşbirliği Teşkilatı (İİT), AB ve Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi'ne (IGAD) bu konuda acil bir toplantı yapılması çağrısında bulunuldu. ADDİS ABABA