Artık zamları bile saymıyoruz

• Yüksek enflasyon maaşları eritiyor, emeklilik hayalleri temel ihtiyaçlara yetmiyor. EYT’li kadınlar: “Temmuzda zam yaptılar. Ne kadar çok yapmışlar: 2 bin lira. Cebimize girmeden eridi. Bana 50 bin lira da verseler kurtarmaz. Artık zamları bile saymıyoruz.”

Türkiye’de enflasyonun yüksek seyretmesi, (Emeklilikte Yaşa Takılanlar) EYT’li kadın emeklilerin maaşlarının satın alma gücünü eritiyor. Gıda, kira ve sağlık harcamaları gibi temel ihtiyaçlar, maaşların büyük kısmını tüketiyor. Büyük şehirlerde yaşayan kadın emekliler, yüksek kira ve yaşam maliyetleri nedeniyle ekonomik baskı altında. Çalışma hayatını geride bıraktıklarında dinlenmeyi, biraz olsun nefes almayı hayal eden emekliler, bugün temel ihtiyaçlarını dahi karşılayamıyor. Ekmek ve Gül’e konuşan Gülay ve Neriman, yıllarını çalışarak geçirmiş iki kadın. Bugün ikisi de emekli; ama biri hâlâ yirmi yıllık tüp bebek tedavisi borcunu öderken diğeri sabah 6.30’dan akşam 18.00’e kadar çalışmaya devam ediyor.

Hayal kuracak bir hayatım olmadı

Dokuz yıl önce emekli olan 56 yaşındaki Gülay’ın eşi de emekli, ancak hâlâ çalışmak zorunda. Aldıkları toplam gelir, geçimlerini karşılamıyor: “Çevremizden destek alarak, kredi çekerek döndürmeye çalışıyoruz. Temel ihtiyaçlardan kısıyoruz.” Yıllar önce tüp bebek yöntemiyle çocuk sahibi olan Gülay, bu sürecin borçlarını hâlâ ödüyor: “Çocuklarım 20 yaşında, ama tüp bebek borcumu hâlâ kapatamadım. Krediyi krediyle kapatarak bu güne geldim. Emeklilikte hayal kuracak bir hayatım olmadı, şimdi ise emekli maaşıyla yaşamıyor, sürünüyoruz. Yemek yok, giyinmek yok, gezmek yok, sosyallik asla yok.”  Temmuz ayında yapılan zamma da değinen Gülay; “Emekli maaşlarına temmuzda zam yaptılar. Ne kadar çok yapmışlar: 2 bin lira. Cebimize girmeden eridi. Bana 50 bin lira da verseler kurtarmaz. Artık zamları bile saymıyoruz.”

Bu ay nasıl geçecek?

Neriman da emekli, ancak geçim derdi onu tekrar çalışmaya mecbur bırakmış. 14 bin 500 liralık maaşıyla geçinemeyen Neriman, üniversitede okuyan oğluna ve evli çocuklarına destek olmaya çalışıyor: “Evim kira değil, ama yine de çalışmak zorundayım. 70-80 bin lira para giriyor evime, ama ay sonunu getiremiyorum. Markete gitmek bile zor.” Emekliliğin hayalini kurduğu dinlenme olmadığını söylüyor: “30 yıl çalıştım, ‘Yeter’ dedim, ama geçinemeyince işe geri döndüm. Sabah 6.30’da kalkıyorum, akşam 18.00’de çıkıyorum. Haftada bir gün iznim var, o da ev işleriyle geçiyor.” Zihinsel yorgunluk ise en az bedensel yorgunluk kadar ağır: “Gece yatarken bile düşünüyorum: Bu ay nasıl geçecek?” 

Emeklilikte de zorluklar bitmiyor

* EYT kapsamında emekli olan kadınların çoğu, çalışma hayatlarında düşük ücretli işlerde çalıştığı için düşük prim ödemelerine sahip. Bu, 2025’te emekli maaşlarının 14.469 TL (Ocak 2025) veya 16.880 TL (Temmuz 2025 zamlı) gibi taban seviyelere yakın olmasına neden oluyor.

* Düşük prim gün sayıları (örneğin, 5000-5975 gün) nedeniyle maaşlar, yüksek enflasyon karşısında yetersiz kalıyor.

* EYT düzenlemesi sonrası (2023-2025), birçok kadın emekli, işverenler tarafından işten çıkarılma veya emekliliğe zorlanma gibi sorunlarla karşılaştı. 2025’te ek gelir kaynaklarının olmaması, kadınları ekonomik olarak zorluyor.

* Kadınlar, çocuk doğumu ve bakım sorumlulukları nedeniyle çalışma hayatına ara verdikleri için prim gün sayıları genellikle eksik kalıyor.

* Kadınların sıkça yer aldığı ev hizmetleri, tekstil veya tarım gibi sektörlerde kayıtdışı çalışma geçmişi, EYT kapsamında prim günlerini tamamlamayı zorlaştırıyor. 

* EYT’li kadın emekliler, yaşlılıkla birlikte artan sağlık sorunlarıyla mücadele ediyor. 

* EYT’li kadın emekliler, emeklilik sonrası torun bakımı, hasta eş veya aile bireylerine bakım gibi ücretsiz sorumlulukları üstlenmeye devam ediyor.

* EYT’li kadın emekliler, bayram ikramiyeleri gibi ek ödemelerden faydalansa da, 2025’te bu ödemelerin (örneğin, 2.000-3.000 TL civarı) enflasyon karşısında etkisi sınırlı kalıyor. İSTANBUL