Dağ tiyatrosunun öncülerinden: Hêvî Şanoger

• Birçok grup Hêvî Şanoger’in oyunlarını oynuyor. Amed’den Mexmûr’a, Rojava’ya kadar birçok sahnede umut tiyatrosu büyüdü, büyüyor. Onun öğrencileri Kürdistan’ın her yerinde tiyatro yapıyor.

EKİN RONÎ

Kürt gerilla sanatçısı Hêvî Şanoger’in gerçeği, adını ve soyadını verdiği iki güzel kelimede saklı. Hem Umut, hem tiyatrocu; tiyatronun umudu; Kürt tiyatrosunun ve özgür Kürt Sanatının adı ve soyadı gibi, tiyatro sanatı ile yaşamı yeniden yaratan özgürlük eylemine katılan bir devrimci sanatçı, ‘iyi düşün, doğru konuş, güzel yap’ felsefesinin tiyatrodaki kimliği…
Kızıltepeli A.Gaffur Doğan, dağlardaki adıyla Hêvî Şanoger; Kızıltepe’den, İzmir’e, İzmir’den, Silêmanî, Mexmûr ve Kürdistan dağlarına kadar bütün yaşamıyla Kürt sanatının ve tiyatrosunun hakiki temsilcisi ve öncülerinden olmuştur. Toplumsal kaynağından ve Kürt kimliğinden hiç uzak kalmadan, yanılgı ve yalanlara bulaşmadan, yaşamın gerçeğine dönüşün özü olan Hêvî Şanoger, özgürlükçü yaşam kültürüyle buluşarak, asimilasyoncu ve soykırımcı güçlerin oyunlarını bozmakla kalmadı, öğrencileri, arkadaşları ve tüm üretimleriyle Kürdistan’da özgürlük bilincinin sanat ışığıyla yaratılmasında bir kaynak oldu.

Oyunlar, öyküler, şiirler yazdı

Hêvî Şanoger, Mezopotamya Kültür Merkezleri’nden yetişen bir sanatçı olarak, diğer MKM’li şehit sanatçılar gibi, Kürt kültürüne bağlılığın, köklere dönüşün, tarihle buluşarak ülke doruklarında yiğitleşmenin ifadesi olmuştur. Bu yüzden duyguları çok güçlüdür. Üretimlerinde bunu görmek zor değil.
Oyunlar, öyküler, şiirler yazdı. Dağ tiyatrosunun ve sinemamızın önemli isimlerinden biri oldu. İlk olarak ‘Name’ adlı oyunda gördüm Hêvi’yi, sonra “Hêviya me hûn in” umut olma yolundaki ilk oyunlarındandı. Zaten ismini de bu oyunla kalıcılaştırdı. Aram yayınları tarafından basılan ‘Gurî’ adlı oyununu Ş. Dağıstan Koçer yoldaşın performansıyla 2005’te yani Hêvi’nin şehadetinden bir yıl sonra seyretmiştim. Qirdik û Qeşmer’de ise bizzat oyuncuydum. Mexmûr’lu çocuklar için yazdığı bir metni ben ve Dicle Nil, Hêviyekta adıyla oyunlaştırmıştık. Hêvî arkadaşın öğrencilerinden Jinda Asmen’ın yönettiği monolog oyunu Ş.Dağıstan arkadaş oynadı. ‘Evîna gul û masî’, ‘Agirê bêdawî’ adlı oyunları da seyrettim.

Toplumsal gerçeğimize bir ayna oldu

‘Gurî’ oyunuyla görmezden gelineni göz önüne koydu. Toplumsal gerçeğimize bir ayna oldu. ‘Gurî’nin devamı olan ‘Qirdik û Qeşmer’ oyunuyla önce güldürdü, sonra ağlattı izleyicileri. Tiyatronun iki yüzünü gösterdi herkese; gülmek ve ağlamak. ‘Evîna gul û masî’ oyunu ile imkansız aşkı dile getirdi. Gül ve balığın aşkındaki umut oldu. Zindan direnişini konu alan ‘Agirê bêdawî’ oyunuyla Kürt özgürlük hareketinin ateşini anlattı.
Hêvî yoldaş 27 Ağustos 2004 tarihinde Mexmûr kampından Kerkük’e tiyatro festivaline giderken yaşanan bir trafik kazasında yaşamını yitirdi. Kürt tiyatro dünyasının Hêvî’si, Hêvî Şanoger, yoldaşlarının anısını canlı tutmak ve yeniden sahneyi bizlere göstermek için yollara düşmüştü. Aklında diğer yoldaşları, sahneye giderken Yekta’nın ateşin, Rêzan’ın Zap suyunun sırrına erişini düşünüyordu. Birgün Kürdistan dağlarına gelirseniz ve Kürt tiyatrosunu sorsanız, gerillalar sizlere onlardan bahseder… Gerilla onların oyunlarını seyretti. Bazı gerillaların gördüğü ilk gerçek oyuncular ve oyunlar onlarınki oldu. Gerilla tiyatrosu, gerillada Kürt tiyatrosu onlarla anılır.

İlham kaynağı oldu

Hêvî Şanoger, bir iş elinde yarım kalsa gece uyumaz, yemek yemez, o yazıyı, o oyunu bitirmeden durmazdı. Halkın bağrından çıkmış derler ya, öyle bir gerilla ve sanatçıydı; Hêvî ve arkadaşlarını doğru anlamak ve tanımak gerekir. Onlar demokratik modern ve özgür dünyamızın Kürt tiyatrosunu kurdular. Bizim için özgür bir dünya yarattılar. Onlar tiyatro alanında Kürt duygularını sahnenin tozuyla karıp, Önder Öcalan’ın felsefesiyle yeniden inşa ettiler.
Uluslararası komplo sonrası grupça gerillaya katıldılar, sanatçı duyarlılığının en doruk noktasıdır. Dağda onun arkadaşları halen sanat yapmakta, devrimci mücadeleye değer katmaktalar. Onlardan devraldıkları, sanatın devrimci tarzını büyüterek sanatın kendisini, devrimi yaratmak için mücadele etmekteler…
Önder Öcalan’ın dediği gibi; “Devrimciler de, devrimler de ölmez, hep yaşarlar…”
Çok yaşa umut, çok yaşa Hêvî..
Bugün dağlarda ve şehirlerde bu kıymetli yoldaşların adları kültür kurumlarına ve tiyatro gruplarımıza veriliyor. Birçok grup Hêvî Şanoger’in oyunlarını oynuyor. Amed’den Mexmûr’a, Rojava’ya kadar birçok sahnede umut tiyatrosu büyüdü, büyüyor. Onların öğrencileri Kürdistan’ın her yerinde tiyatro yapıyor. Anıları mücadelemizin, sanatımızın her daim ışığı oldu ve olacaktır.
Kürt halkının gerçek sanatçıları hep akıllarda hep yüreklerde… Onların soluğu dağda yüzümüze vuran her rüzgar da… Özgür sanat dünyamızın gerçek kutsal savaşçıları olarak onlar, yaşamın devrimci yansısı, devrimci Kürt tiyatro eylemcileri olarak hiç unutulmayacaklar…