Deq: Bedenin ayetleri

Kültür/Sanat Haberleri —

Gülşen Uruk

Gülşen Uruk

  • Deq geleneğini Elbistan’da yaşatmaya çalışan kadınlar, deqin kadını güzelleştirdiğini düşünüyor. Küçüklüğünden bu yana vücudunun çeşitli yerlerine yaptığı deqlerin hala ilk günkü gibi durduğunu söyleyen 82 yaşındaki Gülşen Uruk, "Dövme yapmanın zamanı ve mevsimi olmazdı" diyor.

ERSİN ÖZGÜL - PİRHA/MARAŞ

Mezopotamya kadınlarında bir gelenek deq. Kadınların genelde yüz ve ellerinde gördüğümüz her figürün bir anlamı var. Geçmişte çok daha yaygın olan ancak şimdilerde nadir gördüğümüz bu geleneği yaşatmak için bireysel çabalar yok değil. Maraş Elbistan’a bağlı Axtil (Yalıntaş) köyünün Serçekuşu mezrasında yaşayan 82 yaşındaki Gülşen Uruk, 17 yaşında ellerinin belli yerlerine doğanın parçalarından ay, güneş, yıldız, ağaç ve birlikte dokumacılıkta kullandığı motifler ile tarak deqleri (dövmeleri) işlemiş. Şakağına, dudağına, çenesine, kaş arasına, alnına, burnuna, ayaklarına ve parmaklarına yaptırdıkları güneş, yıldız, kuş, ağaç, bilezik, yarım güneş ve diğer geometrik birçok figürün ne anlama gelindiği fazlaca bilinmese de, deqlerin büyüden, nazardan koruduğu, taşıyanın gücünü gösterdiği ve güzel görünmeyi sağladığı için yapıldığı belirtiliyor.

Anne sütüyle işleniyor

Genellikle kadınların yaptığı deq için anne sütü, hatta kız çocuğu doğuran kadının sütünün olması tercih ediliyor. Ateşte uzun süre kalmış kazanın isi veya çıra isi kazınarak, sütle bir karışım elde ediliyor. Elde edilen karışım dikişte kullanılan iğnenin yardımıyla derinin altına mikron mikron itiliyor ve dövülüyor. Deq yapılan yerde derin olmayan bir yara açılıyor, bir iki günde kabuk bağlayarak iyileşiyor ve derinin altına sızan karışım yeşilimsi bir renk alarak, ömür boyu silinmez bir iz olarak kalıyor. Kız çocuğu sahibi annenin sütünün yarayı daha çabuk iyileştirdiğine, motif rengini daha parlak yaptığına inanılıyor. Erkek çocuk emziren anne sütünün deq yapılan yerde yara bıraktığı, motifi dağıttığı, bu nedenle deq motifi renginin sönük ve açık olduğu ifade ediliyor.

Gelenek yaşatılıyor

Elbistan’da yaşayan kadınların ağırlıklı olarak güzelleşmek için tercih ettiği bu gelenek ise devam ediyor. Küçüklüğünden bu yana vücudunun çeşitli yerlerine yaptığı deqlerin 82 yaşında olmasına rağmen hala ilk günkü gibi göründüğünü belirten Uruk, deqlerin yapılışını ise şöyle anlatıyor: “Baca isi, çıra ise ve kız çocuğu emziren anne sütü karıştırılarak mürekkep elde ediliyor. Kız çocuğu emziren anne sütü olmazda dövmeler güzel ve belirgin olmuyor. İğneler ile bu mürekkep deri altına batırılarak motifler yapılıyor. Burası kanayarak yara oluyor ve merhem sürülerek temiz bez ile sarılıyor. Eğer kanarsa ölene kadar geçmez. Dövme yapmanın zamanı ve mevsimi olmazdı. Ben genelde halı dokumada işlediğim aletlerin ve motifleri dövme yaptım.”

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.