Dünyayı değiştiren beş ilaç

Toplum/Yaşam Haberleri —

Anestezi / Foto:AFP

Anestezi / Foto:AFP

  • Anestezi ameliyat sırasında daha yaygın olarak kullanıldı. Anesteziden önce, cerrahi hastalar genellikle ağrıdan kaynaklanan şok nedeniyle ölürdü.
  • Avustralyalı patolog Howard Florey ve ekibi penisilini stabilize etti ve ilk insan deneylerini gerçekleştirdi. İlaç, İkinci Dünya Savaşı’nın gidişatını değiştirdi. 
  • Nitrogliserin, milyonlarca insanın görece normal bir yaşam sürmesini mümkün kıldı. Tansiyon düşürücü ilaçlar, beta blokerler ve statinler gibi ilaçların da yolunu açtı.
  • Doğum Kontrol Hapı, daha küçük ailelerle birlikte büyük küresel demografik değişikliklere ve kadınlar işgücüne yeniden girdikçe, artan gelirlere neden oldu.
  • Diazepam, anksiyete bozuklukları, spazm, kas sertliğini gidermek veya ameliyattan önce sakinleştirici olarak kullanılan bir ilaçtır. 

TİJDA YAĞMUR

Bir ilacın insan hayatı üzerindeki etkisini ölçmek zordur. Ancak yaşamlarımızda büyük bir fark yarattığını söyleyebileceğimiz beş ilaç var. Bu ilaçlar inanılmaz faydalar sağladılar, dünyada çığır açtılar. Ama genellikle eleştirel olarak bakılması gereken bir dizi komplikasyonla birlikte geldiler. Genel olarak ilaçlar hayatlarımızı değiştirdiği doğrudur. Ancak ilaçları kullanma biçimimizde önemlidir. İlaç kullandıkça hastalıklara daha açık hale geliyoruz ve daha çok ilaça ihtiyaç duyuyoruz. Ancak güvenle kullanabileceğimiz ilaçlar var. İşte onlardan beşi…

Anestezi

1. Anestezi

İngiliz kimyager Joseph Priestley 1700’lerin sonlarında, nitröz oksit adını verdiği bir gaz yaptı. İngiliz kimyager Humphry Davy bunu ameliyatta ağrı kesici olarak kullanılabileceğini düşündü ama bunun yerine eğlence amaçlı bir ilaç haline geldi.

1834 yılında Fransız kimyager Jean-Baptiste Dumas yeni bir gaza kloroform adını verdi. İskoç hekim James Young Simpson, 1847’de doğuma yardımcı olmak için kullandı.

Kısa süre sonra anestezi ameliyat sırasında daha yaygın olarak kullanıldı ve daha iyi iyileşme oranları sağladı. Anesteziden önce, cerrahi hastalar genellikle ağrıdan kaynaklanan şok nedeniyle ölürdü.

Kadın Sağlığı uzmanı öğretim görevlisi olan Philippa Martyr’ın The conversation sitesinde çıkan yazısına göre modern anesteziler, sinir sistemini baskılama riskleri nedeniyle hala tehlikelidir.

Penisilin / Foto:AFP

2. Penisilin

1928’de İskoç hekim Alexander Fleming’e olanlar, tesadüfi ilaç keşfinin klasik öykülerinden biridir. Fleming tatile gitti ve laboratuvar tezgahında streptokok bakterisinin bazı kültürlerini bıraktı. Geri döndüğünde, havadaki bir penicillium’un (bir mantarsı kirletici) streptokokların büyümesini durdurduğunu gördü.

Patolog Howard Florey ve ekibi ise penisilini stabilize etti ve ilk insan deneylerini gerçekleştirdi. Ardından penisilin seri olarak üretildi ve İkinci Dünya Savaşı’nın gidişatını değiştirdi. Binlerce askeri tedavi etmek için kullanıldı.

Penisilin ve onun soyundan gelenler, bir zamanlar milyonlarca insanı öldüren koşullar için son derece başarılı ilaçlar olarak tarihe geçti.

Antibiyotikler milyonlarca hayat kurtardı ama şimdi onların popülaritesinden dolayı acı çekiyoruz. 

Nitrogliserin / Foto:AFP

3. Nitrogliserin

Nitrogliserin 1847’de icat edildi ve dünyanın en güçlü patlayıcısı olarak barutu yerinden etti. Aynı zamanda kalp hastalığına bağlı göğüs ağrısı olan anjini tedavi eden ilk modern ilaç oldu. Londralı hekim William Murrell, nitrogliserinle kendi üzerinde deneyler yaptı ve anjina hastalarında denedi. Neredeyse anında rahatladılar. 

Nitrogliserin, milyonlarca insanın normal bir yaşam sürmesini mümkün kıldı. Ayrıca tansiyon düşürücü ilaçlar, beta blokerler ve statinler gibi ilaçların da yolunu açtı.

Bu ilaçlar, Batı ülkelerinde ortalama yaşam süresini uzatmıştır. Ama insanların yaşamları artık uzadığı için, kanser ve diğer bulaşıcı olmayan hastalıklardan ölüm oranları artık daha yüksek. Böylece nitrogliserin beklenmedik şekilde dünyayı değiştiren bir ilaç oldu.

Doğum Kontrol Hapı / Foto:AFP

4. Doğum kontrol hapı

1951’de Amerikalı doğum kontrolü savunucusu Margaret Sanger, araştırmacı Gregory Pincus’tan, Katharine McCormick tarafından finanse edilen etkili bir hormonal doğum kontrol yöntemi geliştirmesini istedi.

Pincus, progesteronun yumurtlamayı durdurmaya yardımcı olduğunu saptadı ve bunu bir deneme hapı geliştirmek için kullandı. Özellikle Porto Riko’da, savunmasız kadınlar üzerinde klinik deneyler yapıldı.

Yeni ilaç, 1960 yılında ABD Gıda ve İlaç İdaresi onayıyla Enovid olarak piyasaya sürüldü. Bu, hamilelik riskinin kan pıhtılaşması ve felç gibi yan etki riskinden daha büyük olduğu görüldüğü için verildi.

Oral gebelik önleyici kullanımıyla ciddi yan etkiler arasında bir bağlantı olduğunu kanıtlamak on yıl sürdü. 1970’deki ABD hükümeti soruşturmasından sonra, hapın hormon seviyeleri önemli ölçüde düşürüldü. Diğer bir sonuç, tüm reçeteli ilaç paketlerinin içinde bulacağınız hasta bilgi formuydu.

Hap, büyük küresel demografik değişikliklere ve kadınlar işgücüne yeniden girdikçe, artan gelirlere neden oldu. Bununla birlikte, tıp mesleğinin kadın bedenleri üzerinde nasıl deneyler yaptığına dair hala soru işaretleri uyandırıyor.

Diazepam

5. Diazepam

Bir tür sinir sistemi depresanı olan ilk benzodiazepin 1955’te yaratıldı ve ilaç şirketi Hoffmann-La Roche tarafından Librium olarak pazarlandı. Valium, bir zamanlar insanların psikoterapiye girmesine yardımcı olmak için kullanıldı. 

Bu ve ilgili ilaçlar kaygı için “tedavi” olarak satılmadı. Bunun yerine, insanların gerçek çözüm olarak görülen psikoterapiye girmelerine yardımcı olmaları gerekiyordu.

Bunun gibi ucuz, kolay bulunabilen ilaçların büyük etkisi oldu. 1969’dan 1982’ye kadar Valium, ABD’de en çok satan ilaçtı. Bu ilaçlar, ilaçlarla stres ve kaygıyı yönetme kültürü yarattı.

Valium ayrıca modern antidepresanların yolunu açtı. Bu yeni ilaçlarda aşırı doz almak daha zordu ve daha az yan etkisi vardı.

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.