Gaelce ‘kayboluyor’

• Dilin İskoçya'da “toplumsal çöküş” noktasında olduğuna inanan önde gelen bir Highland araştırmacısına göre, İskoçya'nın ada topluluklarındaki Gaelce konuşanların sayısı giderek azalıyor.
•  

Libby Brooks

 

Dilin İskoçya'da “toplumsal çöküş” noktasında olduğuna inanan önde gelen bir Highland araştırmacısına göre, İskoçya'nın ada topluluklarındaki Gaelce konuşanların sayısı giderek azalıyor.

 

2011 İskoç nüfus sayımında 58 binden biraz fazla kişi Gaelce konuştuğunu bildirse de, Highlands and Islands Üniversitesi Dil Bilimleri Enstitüsü direktörü Profesör Conchúr Ó Giollagáin, Gaelce konuşanların sayısı en yoğun olduğu adalarda 11.000'i geçmiyor. Ó Giollagáin, Gaelcenin “eğitim dili ve miras olarak devam edeceğini, ama yaşayan bir dil olamayacağını” söylüyor.

 

Gaelce araştırmacılarının çoğu dilin bir kavşakta olduğu konusunda hemfikir. Gaelce, İskoçya'da çift dilli sokak levhalarında yer alıyor. Üstelik başrol oyuncularının Gaelce öğrendiği popüler dizi Outlander’a kadar, daha önce hiç bu kadar görünür olmamıştı.

 

Kampanyalar yürütülüyor

Gaelce dilinden sorumlu kurum olan Bòrd na Gàidhlig’in sanat ve kültür danışmanı Brian Ó hEadhra, kötümser değil. “Daha fazla insanın daha sık Gaelce konuşmasına ihtiyacımız var ama sadece olumsuzluklara odaklanmamalıyız. Sayılar konusunda gerçekçi de olmalıyız. Çünkü bu sadece dil değil, toplumsal değişimlerle ilgili, Gaelcenin kalbi olan yerlerde nüfusun azalması ile ilgili.”

 

Nitekim bir süredir Gaelce konuşanlar, bu dilde konuşmaya istekli olduklarını göstermek için, #cleachdi - veya #useit (dilini kullan) - etiketini kullanarak kampanyalar sürdürüyor.

 

Bu kampanyaların önemli olduğunun altını çizen Ó Giollagáin, “Odaklanılan yer medya, okullar, sanat, ancak konuşmacı grubunun kendisini destekleyen bir sosyal politika yok. Örneğin, bir dilin sürekliliği için en önemli şeyin bir nesilden diğerine aktarım olduğunu biliyoruz, ancak konuşmacılar için aile destek planı yok’’ diyor.

 

 

Gaelce öğrenenlerin sayıları azalıyor

Gaelce orta öğretime giden çocuklarda büyük bir artış olmasına rağmen (ve şimdi Glasgow'da Highlands genelinde olduğu kadar çok kişi bunu yapıyor) sayılar hala nispeten düşük - 2018'de Glasgow'da 1032, Edinburgh'da 427 ve Highlands'da 1145 — ve ortaokul düzeyinde Gaelce dil yeterliliklerini alanlara henüz dönüşmedi.

Eleştirmenler, Gaelce okullarının, genellikle ebeveynleri çift dil öğreniminin eğitim avantajlarından etkilenen orta sınıf çocuklara fayda sağladığını belirtiyorlar.

 

Outlander dizisinin etkisi

Glasgow Üniversitesi'nin Gaelce gelişim müdürü Fiona Dunn, şunları söyledi: “Pek çok ebeveyn şehirlerdeki Gaelce okullarına ilgi duyuyor, çünkü çok iyi bir üne ve ülke genelinde her zaman belli olmasa da eşit ölçüde önemli bir unsur olan, yerel otoritenin tam desteğine sahipler. Daha kırsal bölgelerin ihtiyaçlarını da destekleyen Galyalı politikacıların güçlü liderliği de çok kritik” diyor.

 

20 yaşındaki Frances Driscoll, Edinburgh Üniversitesi'nde sanat öğrencisi ve iki kız kardeşi ile birlikte Glasgow'da anaokulundan başlayarak Gaelce orta öğrenime devam etmişti.

İlk yılında Gaelce Topluluğu ile tanışmasını, “Outlander izleyen Amerikalılar” ile geleneksel Galya yemek ve müziklerinin bir karışının olduğu bar toplantısı gibi hatırlıyor. Ve şunları söylüyor: “Şu anda neredeyse hiç Gaelce kullanmıyorum ve sosyal grubumda Gaelce konuşmuyor.”

 

Dili sosyal ortamda kullanmak

Ama Driscoll uyarıyor: “Aynı deneyimi yaşayan gittikçe daha fazla çocuk olacak. Geleneksel Gaelce kültürü gerçekten zengin, ancak dili sosyal bir ortamda kullanmanın alternatif bir yolu olmalı. Okullarda normalleşmeye ve iletişim kurmanın bir yolu olarak tanıtmaya çalışmaya daha fazla önem verilmeli, aksi takdirde sadece makale yazmakla ile ilişkili kalacak.”

 

* Galce ve Gaelce farklı diller.

 

Kaynak: The Guardian

Çeviri: Serap Güneş