İran yasalarında hiçbir hakkımız yok

• İran tarafından sınır dışı edilen Sahar: "Gecenin bir yarısı geldiler. Eşyalarımı almam için bana sadece iki gün süre vermelerini istedim. Ama dinlemediler. Bizi çöp gibi attılar."

BM Göçmenlik Ajansı'na göre, yalnızca geçtiğimiz ay içinde binlerce yalnız kadın da dahil olmak üzere 250 binden fazla kişi İran'dan Afganistan'a döndü. Bu sayı , İran rejiminin tüm belgesiz Afganların ülkeyi terk etmesi için belirlediği Pazar günü son tarihten önce arttı.

İran, yaklaşık 40 yıldır Afganistan’dan göç alıyor. Gayriresmi verilere göre, şu anda 6 ila 8 milyon Afganistanlı İran’da yaşıyor ve bu nüfusun önemli bir kısmı kadınlardan oluşuyor. Taliban’ın baskılarından kaçan kadınlar, İran’da da devletin kadın karşıtı politikalarıyla yüzleşiyor. İranlı kadınlar yıllardır ataerkil sistemle mücadele ederken, Afganistanlı mülteci kadınlar için bu zorluklara bir de göçmen olmanın getirdiği sorunlar ekleniyor.

Göçmen olmanın zorlukları

İranlı kadınların yaşadığı zorlukları yaşayan Afgan kadınlar, sınırlı haklara sahip. İran’da yaşayan Afganistanlı Shukriya A., yaşadığı çaresizliği şu sözlerle anlatıyor: “Eşim bana defalarca şiddet uyguladı ama gidecek yerim yok. Böyle devam ederse Afganistan’a dönmek zorunda kalacağım. İran yasalarında hiçbir hakkımız yok. Burada ölsem kimsenin umurunda olmaz.” 

Eğitimden mahrum kalıyorlar

Afganistan’ın Herat şehrinden gelen Fereshteh K., 15 yaşında zorla evlendirildiğini söylüyor: “Çocukken İran’a geldim. Yasal belgem olmadığı için eğitimime devam edemedim. Babam işkenceyle kampa götürülüp Afganistan’a geri gönderildi. Amcam beni evlendirdi, ama evliliğin ne olduğunu bile bilmiyordum.” İran yasalarına göre Afganistanlı çocuklar devlet okullarında okuyabilse de belge eksikliği, ırkçılık ve maddi zorluklar nedeniyle çoğu eğitimden mahrum kalıyor. 

Yasal çalışma iznine sahip değiller

Afganistanlı mültecilerin çoğu yasal çalışma iznine sahip değil. İşverenler, bu durumu sömürerek düşük ücretlerle uzun saatler çalıştırıyor. Kadınlar genellikle atölye ve dikiş fabrikaları gibi kapalı alanlarda çalıştırılıyor.

Afganistanlı mültecilerin çoğu sağlık sigortasına erişemiyor. Özel ikamet kartı olanların bile sigortası temel hizmetleri karşılamıyor. Bu durum, özellikle kadınları ciddi sağlık riskleriyle karşı karşıya bırakıyor.

Gece yarısı geldiler, dinlemediler

Güney Afganistan'daki bir sınır kapısında Guardian ve Afgan haber ajansı Zan Times'a konuşan 40 yaşındaki Sahar*, beş çocuğuyla seyahat ediyor ve artık nerede yaşayacağı hakkında hiçbir fikri olmadığını söylüyor. Aslen Afganistan'ın kuzeyindeki Baghlan şehrinden olan Sahar, on yıldan fazla bir süredir İran'da yaşıyordu. Küçük bir terzilik atölyesi işletiyordu. Geçen hafta gözaltına alındığını, çocuklarıyla birlikte güneydeki Şiraz şehri yakınlarındaki bir mülteci kampından alındığını ve sınır dışı edildiğini söyledi. Sahar şunları ekledi: "Giysilerimi bile toplayamadım. Gecenin bir yarısı geldiler. Eşyalarımı almam için bana sadece iki gün süre vermelerini rica ettim. Ama dinlemediler. Bizi çöp gibi attılar."

Yitirilen aidiyet duygusu

Mahbouba J., üç nesildir İran’da yaşayan Afganistanlılardan biri. “Nereye ait olduğumu bilmiyorum. Her iki ülkede de kadınların acıları beni rahatsız ediyor. Dünya çapında destek göremiyoruz. Kadınlar olarak birleşip harekete geçmezsek hiçbir şey değişmeyecek” diyerek uluslararası destek çağrısında bulunuyor. ISFAHAN