İşkence yoksa bunlar ne?

• Sedat Peker’in itiraflarının odağında olan Türk İçişleri Bakanı Süleyman Soylu, kendi döneminde işkence olmadığını ileri sürdü. Ancak fotoğraf ve görüntüleriyle belgelenen işkence olayların haddi hesabı yok. 

 

GÖKHAN ALTAY - MA/İSTANBUL

Soylu, önceki akşam Habertürk'te gazetecilerin sorularını yanıtladı. Peker'in itiraflarına dair sorulan soruların büyük bir bölümünü yanıtlamaktan kaçınan Soylu, 4,5 yıllık bakanlığı döneminde işkence olmadığını ileri sürdü. Özellikle Kürt kentlerinde asker, polis, korucu ve bekçilerin fail olduğu işkence olayları da Soylu'yu yalanlıyor. Bölge kentlerinde ilan edilen sokağa çıkma yasakları sonrası karakol ve saldırı bölgelerinde işkence olaylarında ciddi artış yaşandı. Birçoğu fotoğraf ve görüntülerle ortaya çıkan olaylara dair başlatılan soruşturmaların birçoğu hakkında "takipsizlik" verilirken, davaya dönüşen yargılamalar ise genellikle cezasızlıkla sonuçlandı. 

 Hak ihlallerinin tavan yaptığı yerlerin başında cezaevleri geldi. Tutsaklara yönelik kötü muamele ve hak gaspları Adalet Bakanlığı verilerine de yansıdı. Bakanlık verilerine göre; 1 Ekim 2019-19 Haziran 2020 tarihleri arasında 396 tutsak işkence ve farklı kötü muameleler maruz kaldığı gerekçesiyle başvuru yaptı. Yine, yüzlerce siyasi tutsak aileleri ve avukatları aracılığıyla çıplak arama, ayakta sayım, hak ihlalleri protestoları, sevkler sırasında darp edildiklerini açıkladı. 

Soylu'nun göreve geldiği 31 Ağustos 2016’dan sonra yaşanan ve kamuoyunda geniş yankı bulunan bazı işkence ve kötü muamele olayları şöyle:

* 12 Aralık 2016: Urfa'da gözaltına alınan ve aralarında Viranşehir Belediyesi Eşbaşkanı Emrullah Cin ve avukatların da aralarında olduğu çok sayıda kişi, TEM Şubesi'nin üst katında işkence gördü. İşkenceye dair beyanlar mahkeme tutanaklarına yansıdı.  

* 11 Şubat 2017: Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Kuruköy’de (Xerabê Bava), 11 Şubat-2 Mart 2017 tarihleri arasında ilan edilen sokağa çıkma yasağı sırasında ikisi çocuk toplam 39 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar arasında bulunan Abdi Aykut'tan uzun bir süre haber alınamadı. Aykut'un işkenceye maruz kaldığı fotoğraflar basına yansıdı. Tutuklanan Abdi Aykut ve beraberindeki 7 kişi, 17 Ağustos 2017’de tahliye edildi. Mahkeme beraat kararı verdi. Mardin İdare Mahkemesi, “haksız tutukluluk” gerekçesiyle İçişleri Bakanlığı'nı tazminata mahkum etti. 

* 4-6 Ekim 2017: Muğla’nın Ortaca ve Seydikemer bölgesinde “PKK’li oldukları” iddiasıyla gözaltına alınarak darp edilen 7 kişinin ters kelepçeli çırılçıplak fotoğrafları servis edildi.

* 5 Haziran 2018: Hakkari'nin Şemdinli ilçesine bağlı Korgan köyünde hayvanlarını otlatan 4 çoban askerler tarafından işkenceye maruz kaldı.

* 9 Haziran 2017: Van'da mantar toplamaktan dönen 4 köylü polislerce gözaltına alındı. Haklarında “Gevaş Emniyet Müdürlüğü'ne saldırı düzenleyen 4 terörist yakalandı" başlıklı haber servis edilen Abdulselam Aslan (32), Cemal Aslan (53), Halil Aslan (48) ve Nejdet Beysüm (29), gözaltında tutuldukları süre boyunca polisin ağır işkencelerine maruz kaldı. Köylüler, daha sonra serbest bırakıldı.

* 16 Mayıs 2018: Hakkari'nin Şemdinli ilçesinin Şapatan köyünde yapılan ev baskınlarında Temer Şengül ve Mehmet Ali Avcı polislerin işkencesine maruz kaldı.  

18 Temmuz 2018: Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Yalımelez Mahallesi’nde yapılan ev baskınında gözaltına alınan Ayfer Şahin, Abdulbaki Şahin, Ayhan Şahin, F. Şahin, Şehriban Mamuk, Abdullah Şahin ve Dilan Görür, gözaltında sistematik olarak işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. İşkenceyle ilgili yapılan başvuru takipsizlikle sonuçlandı. 

* 15 Şubat 2019: Van’ın İpekyolu ilçesine bağlı Hacıbekir Mahallesi'nde gözaltına alınan çocuklardan 3’ü gözaltı sırasında ve ardından götürüldükleri Tuşba Asayiş Karakolunda ağır işkenceye maruz kaldı.  

18 Mayıs 2019: Halfeti ve Bozova ilçelerine bağlı mahallelerde, 55 kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınanlar, Yaylak Jandarma Karakolu bahçesinde yüz üstü yatırıldığı ve sırtlarına postallarla basıldığı fotoğraf karesi basına yansıdı. Kötü muamele Urfa TEM Şube’de de devam etti. Gözaltına alınan kişiler savcılıkta verdikleri ifadeler doğrultusunda kollukta tutuldukları süre boyunca elektrik, darp ve cinsel organlarını sıkma gibi işkencelere maruz kaldıklarını ifade etti.

* 8 Eylül 2020: Van'ın Çatak ilçesinde operasyona çıkan askerler tarafından gözaltına alınan Servet Turgut (55) ve Osman Şiban (50) helikopterden atılarak, çok sayıda asker tarafından işkenceye maruz kaldı. İşkenceden dolayı geçici hafıza kaybı yaşayan Osman Şiban taburcu edildikten sonra evi basılarak zorla askeri hastaneye yatırıldı. Server Turgut ise tedavi gördüğü hastanede yaşamını yitirdi.  

* 30 Mayıs 2020: Amed’in Bağlar ilçesinde gözaltına alınan Muhammed Emir Cura işkenceye maruz kaldı. Aynı operasyon kapsamında evleri basılan Şeyhmus ve Menice Yılmaz çifti ise köpekli işkenceye maruz bırakıldı.

* 27 Haziran 2020: DTK soruşturması kapsamında Amed’deki evinde gözaltına alınan HDP Yerel Yönetimler Kurulu üyesi Rojbin Sevil Çetin köpekli işkenceye maruz kaldı. İşkencenin failleri hakkında herhangi bir işlem yapılmadı.

* 18 Temmuz 2020: İstanbul'da gözaltına alınan 3 kişi Emniyet’te işkenceye maruz kaldı. İşkence görmüş fotoğrafları paylaşıldı.

* 18 Mart 2021: DBP’li Azad Polat, telefonunun şifresini vermediği için gözaltına alınıp götürüldüğü Cizre Emniyet Müdürlüğü’nde elektrikli işkenceye maruz bırakıldığını ve çekilen çıplak fotoğraflarıyla tehdit edildiğini anlattı.

* 7 Mayıs 2021: Urfa’nın Suruç ilçesinde gözaltına alınan ve tutuklanan F.B. (25), TEM Şubesi'nde işkenceye maruz kaldı. 

* 10 Mayıs 2021: Harmandalı Geri Gönderme Merkezi’nde (GGM) bazı mülteciler, oda baskınlarında işkenceye maruz kaldı.