Kuzey'de kadın kırımı durmadı

• İHD'nin Kuzey Kurdistan'da geçen yıl yaşanan hak ihlalleri raporuna göre; 65 kadın katledildi, 33 kadın yaralandı.  Toplumsal alanda en az 5 kadın yönelik cinsel saldırıya, 28 kadın şantaj ve tehdide maruz kaldı; en az iki kadın fuhuş yapmaya zorlandı.

İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed Şubesi “Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2022 Yılı İnsan Hakları İhlalleri Raporu”nu açıkladı. Şube binasında düzenlenen basın toplantısında konuşan İHD Eşbaşkan Yardımcısı Rehşan Bataray Saman, 2022'de fiili OHAL uygulamaları ile hak ihlallerinin artış gösterdiğini belirtti. İnsansız hava araçları ve uçaklarla yapılan saldırılarda sivillerin yaşamını yitirdiği, mezarlıkların tahrip edildiği, ziyaretlerin engellendiği, mezarlık ziyaretleri sırasında yurttaşlara yönelik hakaret ve kötü muamele fiillerinin işlendiğini belirten Saman, Türkiye’nin sınır dışındaki çatışmalarda kimyasal silah kullandığına dair birçok ailenin kendilerine başvurduğunu ifade etti. Saman, “Otoriter ve güvenlik odaklı politikaların etkisiyle hukuk, demokrasi ve insan hakları konularında onarılması güç tahribatlar yaşanmıştır. Bölgede çatışma ortamının yarattığı insan hakları krizinin yanı sıra 2018’de hissedilmeye başlanan ekonomik kriz de 2022'de derinleşerek devam etmiştir” dedi.

Kişi güvenliği ve özgürlüğü, örgütlenme özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü haklarına yönelik baskılar sonucu haksız gözaltı ve tutuklamaların artarak devam ettiğini dile getiren Saman, “Özellikle Kürt siyasetçi ve hak savunucuları; ‘yasa dışı örgüt üyeliği’, ‘yasa dışı örgüt propagandası yapmak’, ‘yasa dışı örgüte bilerek ve isteyerek yardım etmek’ gibi ağır suçlamalar ile karşı karşıya bırakılmışlardır” diye konuştu. Saman, muhalif kesimlerin sürekli baskılanarak susturulmaya çalışıldığı, bunun Halkların Demokratik Partisi (HDP) kapatma istemiyle dava açılmasıyla kendini gösterdiğini kaydetti.  

Cezaevlerinde, tecrit ve izolasyon, işkence ve kötü muamele yasağının ihlali, sevk/sürgünler, haber alma ve verme hakkının engellenmesi, infaz uzatma/yakma uygulamaları, tedavi hakkının engellenmesi, yaşam hakkı ihlalleri gibi daha birçok hak ihlalinin gerçekleştiğini belirten Saman, ihlalleri gerçekleştiren kamu görevlilerinin ceza almadıklarının tespit edildiğini kaydetti. 

 İHD Bölge Temsilcisi Tahir Saçaklı, yaşanan hak ihlallerin özet verilerini paylaştı. Saçaklı’nın paylaştığı verilere göre yaşanan ihlaller şöyle: 

* Bölge kentlerinde ‘keyfi öldürme, silah ve orantısız güç kullanma, dur ihtarına uymama, yargısız infaz sonucu devlet güçleri tarafından açılan ateşle 6 yurttaş yaşamını yitirdi, 14 yurttaş çeşitli şekillerde yaralandı. Korucular tarafından açılan ateş sonucu 1 korucu ve bir yurttaş yaşamını yitirdi, bir yurttaş yaralandı.

* Bölge hapishanelerinde 13’ü intihar iddiası ile 8’i çeşitli hastalıklar nedeniyle 21 mahpus yaşamını yitirdi. Gözaltında bulanan bir yurttaşın intihar ettiği ileri sürüldü.

* Faili meçhul adli saldırılar sonucu en az üç yurttaş yaşamını yitirdi.

* Bölge kentlerinde en az 8 asker-polis intihar ettikleri ileri sürülerek şüpheli şekilde yaşamını yitirdi.

* Resmi hata ve ihmaller sonucu iki yurttaş yaşamını yitirdi, en az 329 yurttaş yaralandı.

* Bölge kentlerinde ve sınır ötesi yaşanan çatışmalarda 9 sivil yaşamını yitirdi, 34 sivil yaralandı.

* Sınır hatlarında iki kişi donarak, üç kişi vurularak yaşamını yitirdi, iki kişi vurularak yaralandı.

* Mayın patlamaları sonucu dört yetişkin (erkek), üç çocuk yaralandı.

* Bölge kentlerinde 16 çocuk, 51 kadın, 21 erkek olmak üzere en az 88 kişi şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi.

* 10 kent ve bağlı 25 ilçe sınırlarında bulunan yüzlerce alanı (en az 440 alan) kapsamına alacak şekilde 15 defa özel güvenlik bölgesi ilan edildi.

* İki kente bağlı 14 köyü kapsamına alacak şekilde 5 defa sokağa çıkma yasağı ilan edildi. 

* Bir köyde yaşayan 35 aile, asker baskısıyla göç etmek zorunda kaldı.

* Üç cenaze ailelerine teslim edilmedi.

* 5 kente mezarlıklar 6 kez tahrip edildi.

* İki kentte üç toplu mezar iddiası ile insana ait kemikler bulundu.

Kadının yaşam hakkına kast

* 8 kadının intihar ettiği ileri sürüldü, iki kadın intihar teşebbüsünde bulundu.

* Aile içi şiddet sonucu 39 kadın yaşamını yitirdi, 17 kadın yaralandı, bir kadın alıkonuldu.

* Toplumsal alanda uğradığı saldırı sonucu 18 kadın yaşamını yitirdi, 16 kadın yaralandı. Toplumsal alanda en az 5 kadına yönelik cinsel saldırı, 28 kadına yönelik şantaj ve tehdit gerçekleşirken, en az 2 kadın fuhuş yapmaya zorlandı.

260 çocuğa cinsel istismar

* 8 çocuk intihar etti, dört çocuk intihar girişiminde bulundu.

* Aile içi şiddet sonucu 8 çocuk yaşamını yitirdi, üç çocuk yaralandı, iki çocuk cinsel istismara maruz kaldı.

* Toplumsal alanda şiddet sonucu 8 çocuk yaşamını yitirdi, 6 çocuk yaralandı. Toplumsal alanda en az 260 çocuk cinsel istismara maruz kaldı, iki çocuk fuhuş yapmaya zorlandı, bir çocuk ise alıkonuldu.

İşkence devam etti

* Bölgede en az 15 yurttaş gözaltında, 178 yurttaş gözaltı yerleri dışında (sokak, ev baskını); en az 42 mahpus hapishanelerde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı.

* En az 20 yurttaş devlet güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 13 yurttaş tehdit edildi.

* Okullarda en az iki çocuk şiddete maruz kaldı.

* Toplumsal gösterilerde en az 7 yurttaş devlet güçlerinin şiddetine maruz kaldı.

2 bin 143 yurttaşa gözaltı

* Bölge kentlerinde en az 110’nu çocuk 2 bin 143 yurttaş gözaltına alındı.

* Biri çocuk en az 194 yurttaş tutuklandı. En az iki yurttaş hakkında ev hapsi kararı verildi.

* Bölgede en az bin 109 ev/iş yeri baskına uğradı.

Baskın, yasak ve talan

* Bölge kentlerinde yapılmak istenen 14 etkinlik yasaklandı.

* İki gazete ve bir kitap sayısına kolluk görevlilerince el konuldu.

* Dört basın yayın kurumu baskına uğradı.

* 26 soruşturma dosyasında 136 yurttaş hakkında soruşturma başlatıldı.

* 16 dava dosyasında 76 yurttaş hakkında dava açıldı.

* Aralarında siyasetçi, gazeteci ve kamu emekçilerinin bulunduğu 40 dosyada 127 yurttaş hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi.

* 14 siyasi parti binası, üç dernek saldırı veya baskına uğradı. Bir dernek hakkında kapatma istemiyle dava açıldı.

* Devlet güçleri tarafından en az 19 toplantı ve gösteriye müdahale edildi, en az 10 toplumsal gösterinin gerçekleştirilmesine kolluk görevlileri tarafından izin verilmedi.

* Bölgede bulunan 23 kentin 17’sinde valilik kararıyla toplantı ve gösteriler 125 defa yasaklandı.

Ölüm ve işkence evleri

* Hapishanelerde 353 mahpus sürgün edildi. 

* En az 34 mahpusun sağlık hakkı, 7 mahpusun aile görüşü hakkı, 10 mahpusun haberleşme hakkı, 8 mahpusun sosyal etkinlik hakkı ihlal edildi.

* En az 12 mahpusa disiplin cezası verildi. 

* En az 27 mahpus tecrit ve izolasyona maruz kaldı.

* En az 14 mahpusun infazı çeşitli gerekçelerle ertelenirken, 43 mahpus ise farklı hak ihlallerine uğradı. AMED