Macron yine başbakan arayışında

• Fransa parlamentosu, ulusal borcu kontrol altına alamayan Bayrou hükümetini düşürerek, euro bölgesinin en büyük ikinci ekonomisini zayıflatan siyasi krizi derinleştirdi. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, son bir yılda üçüncü kez başbakan atamak zorunda.

Fransa parlamentosu, artan ulusal borçla mücadele planları nedeniyle Başbakan Francois Bayrou liderliğindeki hükümete güvensizlik oyu verdi. 577 milletvekilinden 364’ü Bayrou’ya karşı oy kullanırken, 194’ü destek verdi, 25’i ise çekimser kaldı. Macron’un ofisinden yapılan açıklamada, yeni başbakanın önümüzdeki günlerde atanacağı belirtildi.

Borç krizi

Bayrou, bütçe açığının Avrupa Birliği’nin (AB) yüzde 3’lük sınırının neredeyse iki katına ulaştığı ve kamu borcunun gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 114’üne yükseldiği bir dönemde, mali disiplin sağlamak için güven oylamasını gündeme getirmişti. Ancak muhalefet partileri, 2027 cumhurbaşkanlığı seçimleri yaklaşırken, hükümetin 2026 bütçesinde öngördüğü 44 milyar euro’luk (51,51 milyar dolar) tasarruf planını desteklemedi.

Yeni hükümetin öncelikli görevi, Bayrou’nun dokuz ay önce karşılaştığı aynı zorluk olacak: Bölünmüş bir parlamentodan bütçeyi geçirmek. Analistler, hiçbir senaryonun yeni hükümete parlamentoda çoğunluk sağlayamayabileceğini belirtiyor.

 

 

Macron’un seçenekleri

Macron’un yeni başbakan olarak merkezci azınlık grubundan, muhafazakâr kesimlerden, ılımlı bir sosyalistten ya da bir teknokrat’tan yana tercih yapabileceği belirtiliyor. Ancak uzmanlar, bu seçeneklerin hiçbirinin parlamentoda istikrarlı bir çoğunluk oluşturmasının olası olmadığını ifade ediyor.

Macron, erken seçim çağrılarına karşı direniyor. Aşırı sağ Ulusal Birlik (RN) ve aşırı sol Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) partileri, parlamentonun feshedilmesi ve erken seçime gidilmesi gerektiğini savunuyor. Ancak Macron ve merkezci-muhafazakâr müttefikleri, ani bir seçimin krizi çözmeyeceğine inanıyor. Bunun yerine Sosyalist Parti ile görüşmeleri sürdürmeyi planlıyorlar.

Muhalefetten tepki

Boyun Eğmeyen Fransa’dan Mathilde Panot, Macron’un istifa etmesi gerektiğini savunarak, “Emmanuel Macron’un gitmesini istiyoruz. Hep aynı politikaları uygulayan isimleri atıyor, buna katılmıyoruz” dedi. Yeşiller Partisi’nden Cyrielle Chatelain ise, “Macronizm ile siyasi bir kopuş şart. Bu, soldan geçmeli; bütçe, ücretler, bina yenilemeleri ve iklim hedefleri için hemen harekete geçilmeli” diye konuştu.

Sosyalist Parti, 100 milyon euroyu aşan servetlere en az yüzde 2 vergi getirerek 22 milyar euro tasarruf sağlamayı hedefleyen bir karşı-bütçe önerisi sundu. Ancak bu plan, Macron’un iş dünyası yanlısı reform gündemiyle çelişiyor.

Sokaklar greve gitti

Siyasi belirsizlik, sokaklarda da yankı bulabilir. “Bloquons Tout” (Her Şeyi Bloke Edelim) adlı taban hareketi, bugün ülke çapında protesto çağrısı yaptı. Sendikalar ise önümüzdeki hafta iş bırakma eylemleri planlıyor.

Piyasaların durumu

Finansal piyasalar, güven oylamasının başarısızlığını önceden öngörmüştü. Euro, oylama sonrası yüzde 0,13’lük bir yükselişle 1,1735 dolara ulaştı, ancak gün içindeki 1,1756 dolarlık zirvenin altında kaldı. Fransız tahvil ve hisse senedi vadeli kontratları ise sırasıyla yüzde 0,3 ve yüzde 0,6’lık kazançlarını korudu.

Analistler, Bayrou hükümetinin düşürülmesinin, Fransa’nın 2026’da bütçe açığını azaltma planlarını zora soktuğunu belirtiyor. Pictet Wealth Management’tan Frederik Ducrozet, “Olumlu bir senaryo yok. Aynı ölçüde mali konsolidasyon sağlayacak inandırıcı bir yol görünmüyor” dedi. Yeni başbakanın, bütçe açığını kapatmak için kesintilerden ziyade vergi artışlarına yönelmesi bekleniyor, ancak bu, ekonomik büyümeyi yavaşlatabileceği endişesiyle piyasalarda olumsuz karşılanabilir.

RBC BlueBay Asset Management’tan Russel Matthews, “Piyasa katılımcıları, büyük mali açıkları azaltmanın bir yolu olarak vergi artışlarını benimsemekte isteksiz” diye uyardı.

Siyasi istikrarsızlık sürüyor

Bayrou hükümeti, 1958’den bu yana güven oylamasıyla düşen ilk Fransız hükümeti oldu. Bu, Macron’un ikinci döneminde düşen üçüncü hükümet olarak kayıtlara geçti. Bayrou’nun selefi Michel Barnier, Aralık 2024’te yalnızca üç ay görev yaptıktan sonra istifa etmişti. Boyun Eğmeyen Fransa’dan Mathilde Panot, “Fransa her üç ayda bir hükümet değiştiren bir ritme dayanamaz” diyerek erken cumhurbaşkanlığı seçimi çağrısını yineledi.

Bayrou, oylama öncesi parlamentoda yaptığı konuşmada, Fransa’nın “kaçınılmaz bir borç bataklığı” tehdidiyle karşı karşıya olduğunu ve bütçe konusunda uzlaşma gerektiğini vurgulamıştı. Ancak Ulusal Birlik lideri Marine Le Pen, Bayrou’nun düşürülmesini “hayalet hükümetin sonu” olarak nitelendirdi. Le Pen, Macron’un derhal erken seçim çağrısı yapması gerektiğini savundu.

Fransa’yı ne bekliyor?

Macron, geçen yıl erken seçim kararı alarak siyasi dengeleri altüst etmiş, parlamento sol, merkez ve aşırı sağ olmak üzere üç bloğa bölünmüştü. Anketlerde aşırı sağın önde gitmesi, yeni bir seçimin benzer bir siyasi çıkmaza yol açabileceği endişesini artırıyor. Macron, 2027’de sona erecek görev süresinde istifa etmeyi reddediyor.

Sol görüşlü milletvekilleri, Macron’un kendilerine yakın bir ismin başbakan ataması gerektiğini belirtirken, Sosyalist milletvekili Boris Vallaud, Macron’u “yenilmiş bir başkan” olarak nitelendirdi ve mevcut politikaların “yoksulları daha yoksul, zenginleri daha zengin yaptığını” savundu. FRANSA