Özerk Yönetim’in yüzde 90’ı kadın

• TEV-DEM Üyesi Hebûn Îto: Bir harekete dönüşmemiz öyle kolay olmadı. Devlet baskılarından dolayı çalışmaları gizli yürütüyorduk. Kadınları bir yürüyüşe katmak için kapı kapı dolaşıyorduk, saatlerce dil döküyorduk. Bugün Özerk Yönetim’in ve meclisin yüzde 90’ını kadınlar oluşturuyor.”

REWŞAN DENİZ

Türk devletinin desteklediği DAİŞ çetelerinin 14 Eylül 2014’’te başlattığı saldırılara karşı verdiği efsanevi direnişiyle adını dünyaya duyuran Kobanê kenti, özünde aşiretçiliğin ve feodalizmin yoğun yaşandığı bir yer.
Böyle bir yerde savaş kadınlar öncülüğünde kazanıldı. Savaşa öncülük eden kadınlar, toplumsal inşayı da geliştirdi. Asayişten eğitime, sağlıktan siyasete, savunmadan adalete her alanda yer alıp, özgün örgütlenmelerini oluşturdu. Peki bu nasıl oldu? Sorunun cevabı Tevgera Demokratîk (TEV-DEM) üyesi Hebûn Îto’da. Hebûn Îto, kapı kapı dolaşıp kadınları örgütleyen bir süreçten özerk yönetimin ve meclislerin yüzde 90’ını kadınlar oluşturduğu bir evreye nasıl geldiklerini anlattı.

2014 DAİŞ saldırıları dönemine kadar Kobanê’deki toplumsal durumu nasıl ifade edebilirsiniz?
Değişim süreci Önder Apo’nun çıkışından bağımsız değil. Zira pek çok kadın Önderlik sahasına gidip toplantılara katılmış, yaşam tarzını görmüştü. Pek çok aile o dönem evini devrimcilere açtı, köylerde, mahallelerde, kentlerde örgütlenme peyderpey gelişti.
Kadınlar da kendilerini yerelden örgütleyerek Yekîtiya Star çatısı altında buluştular. Bir harekete dönüşmemiz öyle kolay olmadı. Devlet baskılarından dolayı çalışmaları gizli yürütüyorduk. Kadınları bir yürüyüşe katmak için kapı kapı dolaşıyorduk, saatlerce dil döküyorduk. Gizlice bir evde toplanıyor, bir anda dışarıya çıkıp eylem yapıyordu kadınlar. Devlet güçleri gelinceye kadar da dağılıyorlardı. Bu bir itirazın ve cesaretin gelişmesine yol açıyordu. Halk arasında eylemler konuşuldukça diğerlerine de cesaret veriyordu. Rojava Devrimi böyle bir temel üzerinden gelişti. Bu temelde bir örgütlenmesi ve eylem deneyimimiz olmasaydı Rojava Devrimi gelişemezdi.
Kobanê diğer bölgelere nazaran aşiretçiliğin, feodalizmin ağır yaşandığı bir yer. Kadına da bu anlayışlarla yaklaşılırdı. Aynı zamanda yurtseverliğin de güçlü olduğu bir bölgedir de. Bu nedenle rejimi kendi topraklarından çıkaran ilk kent oldu, 19 Temmuz Devrimi (2012) ilk burada gelişti. Kanton sistemi (2014’te) ilk burada gelişti.

Aynı zamanda saldırılar da ilk Kobanê’ye yönelik gelişti…

2014 yılında DAİŞ, Kobanê üzerinden saldırdı. Amacı, Türkiye’ye Doğu Suriye’nin kapılarını açmaktı. Reqa ve Irak’a kadar gidecekti. Erdoğan bu nedenle “düştü, düşecek” diyordu. Çok kahramanca bir savaş verildi. Savaşta başarı elde edilince halkta moral, maneviyat, güç aldı. Kendine güveni gelişti. Kadınlar için de bu böyle. Kobanê kadını özünde güçlüdür. Ama yol gösterilmediğinden, eğitim almadığından bunu açığa çıkaramıyordu. Savaş süreciyle birlikte gücü açığa çıktı. Eğitim gördüler, kendilerini tanıdılar, neler yapabileceklerini görüp cesaret aldılar. Bugün özerk yönetimin ve meclisin yüzde 90’ını kadınlar oluşturuyor. Rojava’nın genelinde böyle bir kadın öncülüğü söz konusu. Bu nedenle kadın devrimidir diyoruz.

Feodal anlayışlara karşı nasıl bir mücadele veriliyor?

Özellikle Kobanêli erkeklerle birlikte çalışma yürütmek kolay değil. İlkin kadınları beğenmeme, küçük görme durumu yaşandı. Halen de yer yer yaşanıyor. Buna karşı sürekli eğitimler veriliyor. Erkek egemenlikli tarzlara karşı mücadelenin yol yöntemleri öğretiliyor. Tartışarak, eleştirerek, paylaşarak, kendisini örnek hale getirerek kırıyor. Olağanüstü fedakarlık gösteriyor. Bir annedir; çocuk da büyütüyor, ev işleri de yapıyor ama aynı zamanda yöneticilik yapıyor, çalışıyor, mücadele ediyor, halk ziyaretleri yapıyor. Bir kadın kendini örgütleyip bilinçli hareket ettiğinde tüm bu işleri yapabiliyor. Kendini daha iyi ifade etmesi için daha da bilinçlenmesi gerekir.

Kadınların kamusal alana daha fazla dahil olabilmesi için ev içi emeği kamusal alanda karşılayacak çalışmalar var mı? Ağır ve yorucu bir iş olan ev işinin yapılmasında erkekler ne kadar sorumluluk alıyor?

Kadın çalışmaya gittiğinde erkek de çocuğa bakabiliyor, ev işlerini yapabiliyor. Ama herkes için böyle bir durumdan bahsedemiyoruz. Erkeğin değişim ve dönüşümü için eğitimler veriyoruz. Yönetici erkekler de katılıyor. Katılanların bir kısmında değişimde yaşandı ama hepsinde aynı değişimin olduğundan söz edemiyoruz. Erkek zihniyeti sadece bir eğitimle değişmiyor ne yazık ki. Özgür eş yaşam ölçülerine ulaşmak için daha çok fazla çalışma yürütmek lazım.
Eşbaşkanlık ve kadının değişimi erkeği nasıl etkiliyor?
Eskisi gibi kadınla birlikte çalışmayı kabul etmeme durumu çok yaygın değil. Eğer bir kurumda kadın örgütlüyse, hedefli çalışıyorsa çevresini de etkiliyor, örgütlü çalışmasını teşvik edebiliyor. Bu nedenle erkek bundan etkileniyor. Değişen yanlar var. Ancak mücadele olmadan erkeğin bunu kabul etmesi mümkün değil, tekrar eski kalıbına döner.

Geçtiğimiz Haziran ayında Türk devletinin hava saldırısı sonucu üç devrimci kadın katledildi. Bu saldırının Kobanê direnişi ve kadın devrimiyle bir bağı var mı?

YPJ, Kobanê savaşıyla dünyada tanındı. Rojava’da kadın devrimini örgütleyen hareket Kongreya Star’dır. Süleyman Soylu “PKK kadın örgütüdür, eylemlerinde yüzde 56 kadın bulunuyor” dedikten sonra her yerde kadınları hedefe koydular. Zehra Berkel, Kongreya Star Koordinasyonu ve aynı zamanda Fırat bölgesinin sözcüsüydü. Her yerde toplantı yapıp, kadınların sorunlarını çözmekle uğraşırdı. Yine Hebûn Mele Xelîl hasta olmasına rağmen bunu hiç kendisine engel yapmadan yıllarca bu mücadele içinde çalıştı. Emîne Weysî ana da öyle. Kobanê’nin yurtsever kadın sembolüydü. Bu nedenle hedef aldılar. Kadınlar yaşama renklerini yansıtınca her şey farklılaştı. Bu duruma düşman tahammül edemedi, bilinçli olarak katletti. Önderlik, “Önce kadını yüceltmeli”, düşman ise “Önce kadını vurmalı” diyor.
Kadın mücadelesi uzun soluklu bir mücadele. Kırk yıldır yürütülüyor daha da yolun başındayız. Zehraların şehadeti tüm kadınları etkiledi. Mücadeleye daha fazla sarılma kararlılığı ortaya çıktı. Daha fazla katılım var.