Rojava’da nesilden nesile direniş

Dosya Haberleri —

Halkların Gürzü Hamlesi Şehitleri - Qamişlo Şehitliği

Halkların Gürzü Hamlesi Şehitleri - Qamişlo Şehitliği

  • Qamişlo’daki mezarlıkta kesin olan bir şey vardı, o da bu toplumda yeni bir neslin mücadeleyi üstleneceği. Jiyan Hessari; "Hayalim dedem ve amcamın kanlarının intikamını almak için onların silahlarını taşımak" diyor.

JANE ARRAF
Çeviren: MESTAN DİLBİLMEZ

Kuzeydoğu Suriye’deki Kürtler, özerk, birden çok etnik grubun bir arada yaşadığı ve cinsiyet eşitliğine sahip bir ütopya kurmayı hayal ediyordu. Bunun yerine, Suriye’den ayrılan bölgeleri, kurulduğu günden bu yana çatışmaların içine çekildi.
Suad Şükri geçen hafta bir sabah erkenden oğlunun mezarını ziyarete geldi. Bir saat sonra, küçük mezarlık, Suriye’nin kuzeydoğusundaki bir cezaevine yapılan son DAİŞ saldırısında yaşamını yitiren Kürt liderliğindeki güçlerden 12 savaşçıyı defneden binlerce yaslı tarafından hıncahınç doldurulacaktı.
Ama o an için, plastik çiçeklerle süslenmiş yüzlerce mezarı olan yeri neredeyse kendisi için kapatmıştı. Oğlu Eli Şer de DAİŞ’le savaşırken öldürüldü ama bu altı yıl önce Suriye’nin Rakka kenti yakınlarındaydı. 13 yaşındayken bir Kürt milis grubuna katılmıştı ve 16 yaşında öldüğünde zaten deneyimli bir savaşçıydı.
Bayan Şukri, Ortadoğu’nun bu savunmasız köşesi için “Bu bizim hayatımız” dedi.
10 yıl önce Suriye iç savaşının başlamasından kısa bir süre sonra, ülkenin kuzeydoğusuna hakim olan Kürtler, birden çok etnik grubun bir arada yaşadığı, cinsiyet eşitliğine dayalı bir özyönetim deneyi olarak özerk bir bölge kurdu. Ama o zamandan beri Kürtler, daha güçlü komşularının, özellikle de Şam’daki Devlet Başkanı Beşar Esad rejiminin ve kuzeydeki Türkiye’nin kaprislerine tabi olarak, sonu gelmez gibi görünen bir savaşın içine sürüklendi.

Tanıdık bir tehdit: DAİŞ
Bu bölgedeki ana askeri güç olan Kürt liderliğindeki Suriye Demokratik Güçleri ya da kısaltılmış ismi ile QSD’nin ABD liderliğindeki bir askeri koalisyonun yardımıyla, DAİŞ militanlarını Suriye ve Irak’ta kendi ilan ettikleri hilafetlerinin son toprak parçasından da çıkarmalarından üç yıl sonra, bu terörist gurup bundan kısa bir süre önce yeniden başkaldırdı.
20 Ocak’ta İslam Devleti intihar bombacıları ve silahlandırdığı kişiler, Hasekê kentinde tutulan yaklaşık dört bin DAİŞ’liyi kurtarmak için bir cezaevine saldırdı. Kent özerk bölgenin bir parçası ve ABD askeri gücü tarafından desteklenen QSD, denetimi yeniden ele geçirmeden önce neredeyse iki hafta savaştı.
Saldırı, bölgede DAİŞ’in yeniden canlandığının bir işareti olarak görüldü. Ama bastırılmasından günler sonra ABD, Kuzey Suriye’nin başka bir bölgesine cüretkâr bir komando baskını düzenledi ve bu, DAİŞ lideri Ebu İbrahim el-Haşimi el-Kureyşi’nin ölümüyle sonuçlandı.
Başkan Biden, başarılı operasyonu duyururken, baskında rol oynayıp oynamadıklarını söylemeden QSD’yi “temel ortaklar” olarak adlandırdı. 
Yine de, ABD’yle yıllardır süren yakın bir askeri ortaklığa rağmen, Suriye Kürtleri tehlikeli bir gelecekle yüzleşti.

Dünyanın en karmaşık savaş alanlarından biri
Fırat Nehri’nin doğusunda, Suriye’nin kabaca üçte birini kapsayan özerk bölge, Esad’ın otoriter yönetimine karşı ayaklanmanın başlamasından bir yıl sonra, Suriye hükümetinin denetiminden koparak 2012’de kuruldu. Dünyanın en karmaşık savaş alanlarından birinde, ABD kuvvetleri, Türk saldırısına karşı korunma önlemi olarak QSD tarafından izin verilen, Esad hükümetiyle müttefik Rus birlikleriyle bölgedeki alanı paylaşıyor.
Bu huzursuz birlikte yaşamda, bölgedeki büyük kentler, Suriye hükümetinin denetimi ve yerel güçlerin denetimi arasında bölünmüş durumda. Hükümet denetimindeki bölgede okuyan ya da çalışan sakinler, geçişlerine izin verilmesini bekledikleri denetim noktalarında sıraya giriyor. Ama birçoğu tutuklanmaktan korkuyor.

Rojava ince bir gönderme taşır
Kürtler bölgeye “Batı” anlamına gelen Rojava diyor. Batı Kürdistan’a bir kinaye ve Suriye, Irak, İran ve Türkiye’nin Kürt bölgelerine yayılacak bağımsız bir devletin uzun süredir devam eden ama görünüşe göre elde edilemez rüyası.
Bütün bu ülkeler tarihsel olarak Kürt nüfuslarını ezdi ve içinde yaşayan 25 milyondan fazla Kürt, dünyanın devletsiz en büyük etnik grubu olarak kabul ediliyor. Onlar, Suriye’de 18 milyonluk nüfusun yüzde 10’unu oluşturuyor.
Bölgesel yönetime göre, özerk bölgede yaşayan yaklaşık 4,6 milyon insanın en az yüzde 55’i Kürt. Ama Türkmen, Ermeni, Çerkes ve Yezidi azınlıkların daha küçük nüfusuyla birlikte çok sayıda Arap ve Süryani Hıristiyan da var.
Kuzeydoğu Suriye’deki Kürtlerin önderliğindeki özerk bölgede, kadınlar ön cepheler de dahil olmak üzere savaşçılar olarak önemli bir rol oynuyor. 

Toplumsal barış Rojava’da sağlandı
Kürt bölgesinin uluslararası ilişkiler dairesi başkanı Abdülkerim Omar, "Suriye ve Irak’ta mezhep savaşları oldu" dedi. Kendi bölgesinde “toplumsal barışı ve bir arada yaşamayı sağladık” dedi.
Bölgesel yönetim, birçok etnik ve dinî grubu bir araya getiren konseyler ağına dayanır. Her büyük komiteye bir kadın ve bir erkek birlikte başkanlık eder. Kadınlar, ön cepheler de dâhil olmak üzere, savaşçı olarak önemli bir rol oynamaktadır.

En büyük tehdit Türkiye
Bazıları gerçekte kâğıt üzerindeki kadar güçlü olmasa da, çeşitliliği ve cinsiyet eşitliğini sağlamaya yönelik bu adımlar Ortadoğu’daki çoğu ülkenin epey ilerisinde.
Kürt liderliğindeki bölge, kısa ömrüne rağmen, Suriye hükümeti ve doğudaki Iraklı Kürt komşular da dâhil olmak üzere, neredeyse her taraftan sürekli güvenlik ve iktisadî tehditlerle karşı karşıya kaldı. Ama en büyük görünen tehdit Türkiye’dir.
Sayın Omar’ın siyasi özerkliği olan ama hiçbir devlet tarafından tanınmayan bir bölge için siyaset oluşturmaya çalıştığı bürosunun olduğu binanın dışında, Türkiye’nin Nusaybin Kenti’nin ışıkları birkaç yüz metre ötedeki yüksek bir duvar boyunca parlıyor. 

KDP’nin Kürtlere ambargosu
Kürt militanlarla on yıllardır kendi ülkelerinde savaşan Türkiye, onları sınırdan uzaklaştırmak için, Suriye Kürtlerinin liderliğindeki güçlerin elindeki bölgeleri işgal etti. Türkiye, QSD’yi, onlarca yıldır Türk devletine karşı mücadele eden Kürt gerilla hareketiyle olan bağlantıları nedeniyle bir güvenlik tehdidi olarak görüyor.
Operasyon, Türk cumhurbaşkanıyla yaptığı telefon görüşmesinin ardından Kürtlerin liderliğindeki bazı bölgelerden ABD güçlerini çeken Başkan Donald J. Trump tarafından onaylandı. Bu, Türkiye destekli güçlerin bölgeye girmesini sağladı. 
Iraklı Kürtler Türkiye’yle yakın iktisadî bağlara sahiptir ve geçen ay Irak'taki hâkim Kürt partisi (KDP), Irak Kürdistan Bölgesi’nin Suriye'deki Kürt liderliğindeki bölgeyle olan sınırını kapattı. Bu, Suriye tarafındaki dükkanları şeker ve diğer temel gereksinim maddelerinden yoksun bıraktı.
Geçenlerde, kış ayazında titreyen insanların oluşturduğu uzun kuyruklar, benzin istasyonlarının önünde gazyağı almak için bidonlarla bekledi. Denetim noktalarında, güvenlik güçlerinin ısınmak için ateşe verdiği yanan lastiklerden boğucu siyah duman yükseliyor.

‘Kürt’üz birbirimize yardım etmeliyiz’
Bölge güvenlik güçlerinin başındaki Mazlum Kobani, Iraklıların Suriye'deki Kürt liderliğindeki bölgenin, esas gelir kaynağı olan, Iraklı Kürtlere sattığı petrol ihracatını durdurmak da dâhil olmak üzere sınırı kapatmasından Türkiye'nin baskısını sorumlu tuttu.
Kobanê, Iraklı Kürt komşuları için “İkimiz de Kürt’üz ve birbirimize yardım etmeliyiz. Ama onların Türkiye’yle çıkarları var.” Türkiye'nin en çok arananlar listesinde yer alan güvenlik şefi, ABD güçleriyle paylaştığı bir üsten konuştu. Türkiye'nin kendisini öldürmek için bir insansız hava aracı saldırısı başlatmasını engellemek için bu yeri seçti.

Halkların Gürzü Hamlesi'nde şehit düşen Kobanêli savaşçılar

Son yılların en yoğun kentsel savaşı
Yıllar önce DAİŞ’le savaş sırasında QSD, Suriye ve Irak'ta militanlarla savaşan ABD liderliğindeki askeri koalisyonla hassas bir ortaklık kurdu. İş aşırılıkçı grupla savaşmaya geldiğinde milisler en güçlü kara gücü olarak kabul ediliyordu.
Ocak ayındaki hapishane saldırısı ABD ordusunu yeniden savaşa çekti ve halifeliğin sona ermesinden bu yana üç yıl içinde DAİŞ’le en yoğun kentsel çatışmalara dönüştü.
Kobanê, New York Times'a cezaevi saldırısından sonra, bölgesindeki 700 ABD askerinin artık yeterli olmadığını söyledi.
“Bana sorarsanız, daha fazla ABD askerine ihtiyacımız olduğunu söyleyebilirim” dedi.
Toplamda, şu anda 80.000 ila 100.000 savaşçıya sahip olan QSD, 2014'ten bu yana IŞİD'i bölgeden söküp atma savaşında yaklaşık 13.000 üyesini kaybettiğini söylüyor. Son hapishane savaşında 43 QSD savaşçısı yaşamını yitirdi.

‘Hayalim onların silahını taşımak’
Bu günlerde, Amerikan bayraklı zırhlı savaş araçları karayolları boyunca ilerliyor ve birbirlerinin hareketlerini önceden haber vermeyi gerektiren çatışma önleme önlemlerinin yardımıyla Rus kuvvetlerinin yolundan çıkmaya çalışıyor.
Suriyeli Kürtler, uzun vadede kendilerini korumak için ABD'ye güvenebilecekleri konusunda pek bir yanılsama içinde değiller. Suriye'nin bu köşesinde kesin olan tek şey, geleceğinin neredeyse tamamen kendi denetimi dışındaki güçlere bağlıymış gibi görünmesi.
Çarşamba günü Qamişlo’daki mezarlıkta kesin olan bir şey vardı, o da bu askerleşmiş toplumda yeni bir neslin mücadeleyi üstleneceği.
16 yaşındaki Jeyan Hassary, arkadaşlarıyla birlikte 12 müteveffa savaşçının yasını tutmak için gelmişti. Hayatıyla ne yapmak istediğini zaten biliyordu.
 “Hayalim dedem ve amcamın kanlarının intikamını almak için onların silahlarını taşımak” dedi.


Sangar Khaleel haberin yapılmasına katkıda bulundu.
Kaynak metin: https://www.nytimes.com/2022/02/07/world/middleeast/syria-kurds.html

paylaş

   

Yeni Özgür Politika

© Copyright 2024 Yeni Özgür Politika | Tüm Hakları Saklıdır.