• HDP, 2022'yi siyasi soykırım operasyonlarından kapatma davasına uzanan çok boyutlu saldırı altında geçirdi. Buna rağmen demokratik siyasetin tüm enstrümanlarını kullanarak etkili bir muhalefet yürüttü, iki bloklu devletçi siyasete alternatif ittifak kurmayı da başardı.

Türkiye siyaseti, 2022'de iktidarın çatışmacı, kutuplaştırıcı ve toplumun tüm dinamik güçlerini hedef alan politikaları üzerinden şekillendi. AKP ve küçük ortağı MHP, bu yıl yapılması planlanan genel seçimler yaklaştıkça baskı ve saldırılarını arttırdı. CHP ve İYİ Parti'nin başını çektiği Millet İttifakı, saldırılar karşısındaki pasif tutumuyla topluma umut vermedi. Halkların Demokratik Partisi (HDP) öncülüğünde demokrasi güçlerinin kurduğu Emek ve Özgürlük İttifakı ise en etkili muhalefeti yaptı ve topluma umut oldu. Politika alanında ittifaklara dair durum buyken, Anayasa değişikliğine dair teklifler, HDP'ye dönük kapatma davası, Kürt siyasetçilere yönelik yargılamalar, CHP'li belediyelerin hedef alınması, “dezenformasyon yasası”, fezlekeler, bütçe görüşmeleri, HDP'li Semra Güzel'in vekilliğinin düşürülmesi gibi konular, 2022'de öne çıkan başlıca gelişmeler oldu. 

Bir yılda 138 fezleke

Meclis’te, geçmiş yıllarda olduğu gibi demokratik siyasete yönelik tasfiye politikaları sürdü. Yeni yılda da birçok fezleke Meclis'e geldi. 25'i HDP'li toplam 28 milletvekili hakkındaki 40 dokunulmazlık dosyası 3 Ocak’ta; 7’si HDP, biri Türkiye İşçi Partisi (TİP) milletvekillerine ait 8 dokunulmazlık dosyası 13 Ocak’ta; HDP Milletvekili Semra Güzel hakkında 2 fezleke 12 Ocak’ta; HDP ve DBP'den 19 vekile ait 23 dokunulmazlık dosyası 1 Nisan’da; CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile HDP vekillerinin de aralarında olduğu 34 milletvekiline ait 65 dokunulmazlık dosyası ise 3 Ekim’de Meclis Başkanlığı’na sunuldu.

İktidar istediğini yasallaştırdı

Yıl içinde AKP-MHP’nin sunduğu ve kamuoyunda tepkiyle karşılanan teklifler yasalaşırken, muhalefet partilerinin kanun teklifleri reddedildi. Yandaş şirketlere limanların peşkeş çekilmesini düzenleyen limanların işletmelerinin 49 yıllığına devrinin uzatılmasına dair düzenlemenin de yer aldığı “2/4018 esas Nolu Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi”i 6 Ocak’ta; Merkez Bankası’na yönelik düzenlemeyle “kara para aklama” ve “ulusal güvenlik riski” nedeniyle eleştirilen “Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” 19 Ocak’ta; Eğitim Sen’in karşı çıktığı öğretmenlerin atamaları ve mesleki gelişimleriyle "kariyer basamaklarında ilerlemelerini” içeren “Öğretmenlik Meslek Kanun Teklifi” 4 Şubat’ta; “Nükleer Düzenleme Kanun Teklifi” 6 Mart’ta; “Seçim Kanunu” 31 Mart’ta; “Avukatlık Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” 8 Haziran’da; “Çevre Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” ise 10 Haziran’da Meclis Genel Kurulu'nda AKP-MHP oylarıyla kabul edilerek yasalaştı. 

Basın örgütleri tarafından “sansür yasası” olarak eleştirilen “Basın Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi’ 16 Haziran’da; 6’ncı yargı paketi olarak sunulan “Hâkimler ve Savcılar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” 23 Haziran’da; “Askeri Ceza Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” 30 Haziran’da; ekonomiye ilişkin düzenlemeler içeren “Gelir Vergisi Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” 3 Kasım’da yasalaşan teklifler oldu. 

OHAL bütçesini geçirdi

AKP’nin sunduğu tekliflerden biri de “2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi” adıyla ek bütçe teklifi oldu. 20 Haziran’da Meclis Başkanlığına sunulan teklif, AKP-MHP oylarıyla kabul edildi. Kanun teklifiyle genel bütçe kapsamındaki idarelerin bütçe tertiplerine 817 milyar 271 milyon 632 bin lira, özel bütçeli idarelerin bütçe tertiplerine 63 milyar 203 milyon 143 bin lira olmak üzere toplam 880 milyar 474 milyon 775 bin lira ödenek eklendi. Söz konusu teklife şerh koyan HDP, bu bütçeyi OHAL bütçesi olarak değerlendirdi. 

Araştırma önergelerine ret

Özellikle HDP’nin araştırılmasını istediği tüm konulara dair önergeler, AKP-MHP oylarıyla reddedildi. HDP’nin Hrant Dink cinayetinin araştırılması talepli önergesi, zırhlı araç ölümlerine ilişkin araştırma önergesi, AİHM kararlarının uygulanmamasının yarattığı sorunların araştırılması, yolsuzlukların araştırılması, Taksim patlamasının araştırılmasına yönelik önergeler, Meclis'te yapılan görüşmelerin ardından AKP-MHP oylarıyla reddedildi.

HDP’ye kapatma davası

Yıl boyunca baskı, saldırı, gözaltı ve tutuklama furyasıyla karşı karşıya kalan HDP’nin kapatılması istemiyle açılan davada önemli gelişmeler yaşandı. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Bekir Şahin’in Anayasa Mahkemesi’nde (AYM) açılan kapatma davasına ilişkin mütalaasında, “çözüm” adı altında gerçekleştirilen süreçte yapılan görüşmeler, HDP ile PKK arasında organik bağ olarak yansıtıldı. Mütalaada, HDP’nin ön savunmasında belirttiği itirazların reddi, temelli kapatılması ve siyasi yasak istenilen isimlere dair beş yıl süreyle yasak getirilmesi istendi. Şahin, 2023 bütçesi kapsamında partiye hazine yardımı yapılacağı 10 Ocak 2023’e günler kala AYM’ye partiye hazine yardımı yapılan hesaplarına bloke konulmasını talebinde bulundu. Anayasa Mahkemesi, Hazine yardımının kesilmesi talebini 6 Ocak'ta görüşecek.

Güzel'in vekilliğini gasp

HDP Amed Milletvekili Semra Güzel’in dokunulmazlığı 1 Mart’ta kaldırıldı. Güzel, 2 Eylül’de İstanbul’da gözaltına alındı, 3 Eylül’de tutuklanarak Silivri Cezaevi’ne gönderildi. Güzel’in vekilliği, Meclis Genel Kurulu’nda 23 Aralık’ta AKP, MHP ve İYİ Parti’nin oylarıyla düşürüldü. 

Savaş bütçesinin kabulü

2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi'nin görüşmeleri 5 Aralık’ta Meclis Genel Kurulu’nda başladı ve 12 gün sürdü. Kadına, gençlere, işçiye, emekçiye kaynağın ayrılmadığı, savaşa yüzde 98 artış ile 470 milyar liranın ayrıldığı 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi, Meclis Genel Kurulu’nda 15 Aralık’ta kabul edildi.

DBP Eşbaşkanı tutuklandı

HDP ve DBP'nin binlerce üyesi gözaltına alındı ve en az 200 kişi tutuklandı. İktidar, yılı DBP’ye yönelik operasyonla kapattı. Eşbaşkan Keskin Bayındır ve 14 il eşbaşkanı 23 Aralık’ta gözaltına alındı. Bayındır ve Amed İl Eşbaşkanı Hayrettin Altun, 26 Aralık'ta tutuklandı. 

Saldırılar Meclis'e taşındı

İktidarın savaş politikaları yıl içinde siyasette en çok tartışılan gündemlerin başında geldi. Sivil katliamlardan suikastlara, işgal saldırılarından kimyasal silah kullanımına kadar tüm yaşananlar HDP'li vekiller tarafından Meclis'e taşındı, kamuoyu oluşturulmaya çalışıldı.

Öcalan'a dönük ağırlaştırılmış tecrit ve cezaevlerindeki drum da HDP ve demokrasi güçlerinin başlıca gündemi oldu. Tecride dair sessizliğini sürdüren Adalet Bakanlığı önünde vekillerce başlatılan nöbet eylemleri ise sürüyor. 

3. Yol'un ittifakı

Cumhur ve Millet ittifaklarına karşı alternatif yol ve yöntemler arayışında olan HDP’nin çağrısıyla bir araya gelen sol ve sosyalist partiler, “3. Yol" stratejisiyle yürüttüğü çalışmaları yıl boyu sürdürdü. DP, EMEP, EHP, Halkevleri, SMF, TİP, TÖP ve TKP, ortak mücadele tartışmaları yürüttü. TKP ve Halkevleri’nin çekilmesinin ardından kalan 6 parti, aylar süren tartışmalardan sonra 25 Ağustos’ta Emek ve Özgürlük İttifakı’nın kuruluşunu deklare etti. İttifak, Eylül’de açıkladığı deklarasyonla önümüzdeki döneme ve seçimlere dair perspektifini ortaya koydu. 

Kürt seçmen çabaları

İktidar ve 6'lı Masa’da yer alan partiler, seçimlerin belirleyeni konumunda olan Kürt seçmenler üzerinden yıl boyunca politika yürüttü.

İBB de hedefte

Yılın son ayında İstanbul Büyükşehir Belediye (İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) üyelerine hakaret ettiği gerekçesiyle açılan davada karar açıklandı. İmamoğlu'na 2 yıl 7 ay 15 gün hapis cezası verildi. İçişleri Bakanlığı, ayrıca "İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne (İBB) bağlı kuruluşlar ve şirketlerinde işbaşı yaptırılan personelden 455'inin PKK/KCK, 80'inin DHKP-C, 20'sinin MLKP, ayrıca bazılarının FETÖ ve diğer örgütlerle iltisaklı/irtibatlı olduğu yönünde ihbar, şikayet ve elde edilen tespitler olduğunu" iddialarıyla belediyede özel teftiş başlattı.

*****