Savaşların gölgesinde barış günü

• Dünya Barış Günü, sayısız savaş ve çatışmanın gölgesinde kaldı. Suriye’de HTŞ ve çeteleri, binlerce Alevi ve Dürzi’yi katletti, DAİŞ, QSD’ye 150’den fazla saldırı düzenledi. Türk devleti ise Medya Savunma Alanları’na aralıksız saldırdı.
• Gazze’de İsrail-Hamas savaşı 63 bin can aldı, 2 milyona yakın kişi yerinden edildi. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nde M23 isyancıları 400 binden fazla kişiyi evsiz bıraktı, Myanmar’da 2021 darbesinden bu yana 3 milyon kişi yerinden edildi, 82 bin kişi hayatını kaybetti.

1 Eylül Dünya Barış Günü, küresel barış ve dayanışma mesajlarının yükseldiği bir gün olsa da, dünya genelinde devam eden savaşlar ve çatışmalar dünya genelinde barışın sağlanmasının zor olduğunu ortaya koyuyor. Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden Filistin’e, Sudan’dan Suriye ve Ukrayna’ya kadar uzanan çatışmalar, milyonlarca insanın hayatını kaybetmesine, yerinden edilmesine ve derin krizlere yol açtı.

M23 ve insani kriz

Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin doğusu, 1994 yılında gerçekleşen Ruanda Soykırımı’ndan bu yana devam eden istikrarsızlığın pençesinde. Ruanda destekli M23 isyancı grubu, 2024’te Goma çevresinde önemli kazanımlar elde etti. Birleşmiş Millerler (BM), son bir yılda çatışmalardan dolayı 400 binden fazla kişinin evlerini terk etmek zorunda kaldığını bildiriyor. Barış görüşmeleri belirsizliğini koruyor. 

Husi kabinesine darbe

Yemen’de 2015’ten beri devam eden savaş, 2024’te Husilerin (Ensarullah) Kızıldeniz’de ticari gemilere yönelik ablukasıyla yeni bir boyut kazandı. BM’ye göre, savaş 2015’ten bu yana 377 binden fazla ölüme neden oldu, ancak 2024’e özgü kesin ölüm rakamları belirsiz. Husilerin İsrail’e roket saldırıları, ABD ve İsrail’in Yemen’e hava bombardımanlarıyla karşılık buldu. UNICEF, 11 milyon Yemenlinin acil insani yardıma ihtiyaç duyduğunu, kıtlık riskinin ise milyonları tehdit ettiğini vurguluyor. Öte yandan, İsrail’in geçtiğimiz hafta içi başkent Sana’ya düzenlediği saldırıda Husilerin kurduğu hükümetin kabinesi doğrudan hedef alındı. Başbakan Ahmed Galib Rehavi ile dışişleri bakanı, adalet bakanı, gençlik ve spor bakanı ve çalışma bakanının da öldürüldü.

 

 

60 yıllık iç savaş

Kolombiya’da solcu gerilla gruplarıyla hükümet arasındaki 60 yılı aşkın süredir devam eden iç savaş, Devlet Başkanı Gustavo Petro’nun barış çabalarına rağmen sürüyor. Barış görüşmeleri, FARC ve ELN gibi gruplarla ilerlese de, uyuşturucu kartellerinin etkisi çatışmaları körüklüyor. Uluslararası Kriz Grubu, kırsal bölgelerdeki şiddetin hâlâ ciddi bir sorun olduğunu belirtiyor.

 Türk devleti hala saldırıyor

Türk devletinin, Başûrê Kurdistan’daki Medya Savunma Alanları’na yönelik saldırı aralıksız devam ediyor. Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan’ın 27 Şubat’ta yaptığı “Barış ve Demokratik Toplum” çağrısının ardından Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) 12 Mayıs’ta silahlı mücadeleyi sonlandırma kararı almasına ve 11 Temmuz’da silah yakma eylemi gerçekleştirmesine rağmen saldırılar durmadı. HPG, Ağustos ayına ilişkin yaptığı açıklamada, “Zap, Metîna, Xakurkê, Garê ve Qendîl üzerinde 8 – 31 Ağustos tarihleri arasında yoğun bir biçimde dron, İHA ve SİHA’lar ile keşif faaliyetleri yürütüldü” dedi.

Çeteler kana doymuyor

Suriye’de 2011’de patlak veren iç savaş sürüyor. Beşar Esad’ın Aralık 2024’te devrilmesinin ardından yönetimi ele geçiren HTŞ ve 12 farklı radikal İslam çete grubu katliamlara başladı. Mart ayında sahil kıyısında yaşayan 700’den fazla Aleviyi, Temmuz ayında ise Süveyda’da Dürzilere saldırarak binden fazla kişiyi katletti. DAİŞ çeteleri ise Demokratik Suriye Güçleri’ne (QSD) yönelik saldırılarını özellikle Hesekê, Reqa ve Dêrazor’da arttırdı. Dêrazor Askeri Meclisi, 2025 yılının başından bu yana en az 150 saldırının düzenlediğini açıkladı. 14 yıllık savaş boyunca Suriye genelinde 13 milyondan fazla kişi yerinden edildi.

Uyuşturucu kartelleri şiddeti körüklüyor

Meksika’da 2006’dan beri süren uyuşturucu savaşı, 2023’te 30 binden fazla insanın ölümüne yol açtı. 2024 verileri henüz netleşmese de çatışmalar sürüyor. ABD’nin politikalarının, özellikle Trump yönetiminin sert tutumunun, şiddeti artırdığı belirtiliyor.

Güneydoğu Asya ülkesi Myanmar ise 2021 darbesinin yıkımını yaşıyor. Ordunun yönetime darbe yapmasından bu yana çıkan iç savaşta 82 bin kişi yaşamını yitirdi. Sadece 2024’te 3 milyon kişi yerinden edilirken, insani krizin bu yıl daha da kötüleşebileceği uyarıları yapılıyor.

 

 

 

 Sahel bölgesi ve Somali

Mali ve Nijer gibi ülkeler bağımsızlıklarından bu yana ayrılıkçı ayaklanmalarla karşı karşıya kaldı. Cihatçı gruplar 2003 yılından bu yana Nijerya ve Benin gibi ülkelerde hareketliliğini arttırdı. Mali, Burkina Faso ve Nijer'de 2024 yılında yaklaşık 10 bin kişinin yaşamını yitirdiği tahmin edilirken, Nijerya'da “güvensizlik” nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı yüz binlerle ifade ediliyor.

Afrika Boynuzu'ndaki Somali’de 1988’den beri süren savaş, El Şebab’ın “paralel hükümet” kurmasıyla kaotik bir hal aldı. ABD destekli operasyonlar durumu kötüleştirirken, BM, 3,8 milyon Somalilinin yerinden edildiğini, kıtlık riskinin milyonları tehdit ettiğini vurguluyor. 

‘En kötü insani kriz’

Sudan’da Nisan 2023’ten bu yana ordu ile Hızlı Destek Güçleri (RSF) arasındaki çatışmalar, on binlerce ölüme ve yüz binlerce yerinden edilmeye yol açtı. Darfur’da etnik şiddetin artarken, kıtlık riski 12 milyon insanı tehdit ediyor. BM, Sudan’ı “en kötü insani felaket” olarak tanımlıyor.

63 bin kişi öldü

Dünyanın en çok konuştuğu Gazze’de İsrail-Hamas savaşı binlerce insanın hayatını kaybetmesine neden oldu. Hamas’ın 7 Ekim 2023 saldırısından bu yana İsrail’in Gazze’deki operasyonları son iki yılda 63 binden fazla insanın ölümüne yol açtı. Gazze’de 2 milyona yakın kişinin yerinden edildi, altyapı yok oldu. İsrail’in Gazze Şeridi’ni tamamen ele geçirme planının daha fazla ölüme, yıkıma neden olacağı tahmin ediliyor. BM, Ağustos ayında Gazze’de "kıtlık" ilan ederken, şehirdeki beş yaş altı 41 bin çocuk büyük hayati tehlike altında. HABER MERKEZİ