Şengal’siz Şengal anlaşması

• ABD’nin isteği ve Türkiye’nin dayatmasını yerine getiren KDP yönetimindeki Federe Kürdistan Hükümeti ile Irak Hükümeti, Şengal’in askeri ve siyasi iradesini dağıtarak Şengallilere rağmen Şengal’i yönetmek için anlaştı.

 

Türkiye’nin saldırı ve işgal tehdidine karşı duramayan Federe Kürdistan ve Irak, ABD’nin ‘çözüm’ olarak sunduğu, Türkiye, Federe Kürdistan ve Irak’ın anlaşarak Şengal’i yeni bir yönetimle idare etmesi, PKK veya PKK’ye yakın olan hiç kimsenin yönetim organlarında yer almaması; mevcut askeri ve siyasi yapının da tasfiye edilmesinde yeni evreye geçildi. Federe Kürdistan Hükümeti ile Federal Hükümet arasında, Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın da gözetiminde ianlaşma imzalandı. Anlaşma, ABD tarafından selamlandı. Şengal Özerk Yönetimi, Şengal’in iradesine rağmen yapılan anlaşmaya tepki gösterdi. KCK ise Şengallileri dışlayan böyle anlaşmanın yaratacağı tehlike konusunda uyardı.

Türk devletinin, Şengal, Mexmûr ve Medya Savunma Alanları’na yönelik saldırılarının, ABD’nin onayıyla yapıldığı, Irak ve Federe Kürdistan Hükümeti’yle de ortaklaştırma çabasının sürdüğü, ABD Dışişleri Bakanlığı yetkililerinin açıklamasıyla teyit edilmişti. Irak Başbakanı Kazımi ve beraberindeki heyet, Ağustos’ta Washington’da resmi temaslarda bulundu. ABD Dışişleri Bakanlığı Ortadoğu’dan Sorumlu Bakan Yardımcısı Joey Hood, 19 Ağustos’ta Washington’da gerçekleşen ABD-Irak stratejik görüşmelerinin sonuçlarına ilişkin gazetecilere konuştu. Hood, “PKK’nin Şengal’deki varlığı hakkında Irak ve Türkiye’nin birlikte çalıştığını görmek istediklerini” söyledi. Hood, “Şengal gibi yerler, aralarında PKK’nin de bulunduğu düzensiz silahlı gruplardan arındırılabilir ve orada halkın yararına çalışacak, halk tarafından kabul edilecek bir sivil idare kurulabilir” ifadelerini kullandı. Basın toplantısında bir gazetecinin, Türk devletinin Güney Kürdistan’ı işgal girişimlerini hatırlatarak, “ABD, Türkiye’yi bu saldırılardan caydırmak için neler yapıyor” sorusuna yanıt veren ABD’nin Irak İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı David Copley ise şunları söyledi: “Türkiye ve Irak’ın, PKK’nin Kuzey Irak’taki varlığıyla ilgili sorunları çözmek için yakın bir işbirliği içinde çalışmasını istiyoruz.”

Bu açıklamaların ardından Türk devleti saldırı ve tehditlerini sürdürürken diğer yandan da hem Irak hem de Federe Kürdistan ile görüşmelerini sürdürdü. Son olarak Federe Kürdistan Başkanı Türkiye’ye çağrıldı, ardından Irak Başbakanı Federe Kürdistan’da temaslarda bulundu ve öncek gün yeni bir anlaşmaya varıldığı duyuruldu.

 

Anlaşmanın detayları

Duyurusu, Kürt Halk Önderi Abdullah Öcalan şahsında Kürdistan halkına karşı ABD öncülüğünde geliştirilen ve startı 9 Ekim 1998’de verilen Uluslararası Komplo’nun yıl dönümüne denk getirilen 1 Ekim tarihli anlaşma, Federe Kürdistan Hükümeti adına İçişleri Bakanı Rebar Ahmed Halid ile Irak Mili Güvenlik Dairesi Başkan Yardımcısı Hamed Rased Faleh imzasını taşıyor. Anlaşma, Birleşmiş Milletler (BM) Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert’ın da gözetiminde imzalandı.

KirkukNow’un yayınladığı anlaşma belgelerine göre Federal Hükümet ve Federe Kürdistan Hükümeti, Birleşmiş Milletler İstikrar ve Yeniden Yapılanma Misyonu ile koordineli olarak aşağıdaki konularda mutabık kalındı:

1- İdari Boyut:

A) Anayasal ve yargı mekanizmaları içinde bağımsızlık, profesyonellik, bütünlük ve kabul edilebilirliğe sahip, ilçeye yeni kaymakamın seçilmesi.

B) Diğer idari pozisyonlar, ilçenin profesyonellik, bütünlük ve sosyal yapı esasları dikkate alınmak kaydıyla kaymakamın atanmasından sonra iki tarafın oluşturacağı ortak komite tarafından değerlendirilecektir.

2- Güvenlik Unsuru:

A) Bölge içinde güvenlikten Federal Polis, Ulusal Güvenlik ve İstihbarat teşkilatları dışında başka hiçbir kuruluş sorumlu olmayacaktır. Diğer tüm silahlı varlıklar Şengal bölgesinin dışına taşınacak.

B) İç Güvenlik Güçleri’nde 2 bin 500 kişinin istihdam edilerek ilçede güvenliğin güçlendirilmesi. Bu güç içerisindeki görev dağılımı adil bir şekilde ve kamplarda yaşayan göçmenlerin katılımı kayda alınacak.

C) Şengal ilçesi ve çevresinde Kürdistan İşçi Partisi (PKK) örgütünün, varlığını sona erdirmek, örgütün ve şubelerinin bölgede herhangi bir rol oynamasını engellemek.

3- Yeniden Yapılandırma Unsuru:

Ninova Vilayet İdaresi ile koordineli olarak, ilçede yeniden yapılanma amacıyla Federal Hükümet ile Kürdistan Bölgesel Yönetimi arasında ortak bir komite oluşturulması. Yetki kapsamı ve görevlerinin ayrıntıları, Federal Hükümet Başbakanı ve Kürdistan Bölgesel Hükümeti Başbakanı tarafından belirlenecek.

4-Yukarıdaki idari ve güvenlik yönü bölümlerinde bahsedilenleri denetlemek amacıyla anlaşmanın içeriğinin uygulanmasını gözlemlemek için her iki taraftan ilgili kuruluşlar arasında ortak bir komite oluşturulacaktır.

ABD anlaşmayı selamladı

ABD Dışişleri Bakanlığı, anlaşmadan memnuniyet duyduklarını açıkladı. Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, tarafından yapılan yazılı açıklamada, Irak ve Federe Kürdistan hükümetlerinin BM Irak Yardım Misyonu ile koordineli olarak yürüttüğü çabaların Washington yönetimi tarafından memnuniyetle karşılandığı belirtildi. Açıklamda, “9 Ekim’de açıklanan anlaşmanın Şengal’in yeniden canlanmasını ve IŞİD tarafından yerinden edilenlerin güvenli ve gönüllü geri dönüşünü teşvik eden koşullar yaratacağını umuyoruz” denildi. ABD Dışişleri Bakanlığı açıklamasında ayrıca, “Şengal’in çıkarları, özellikle de soykırım kurbanları, kalıcı barış ve güvenliği yeniden tesis etme planının merkezinde kalmalıdır” ifadelerine yer verildi.

Neçirvan Barzani memnun

Federe Kürdistan Başkanı Neçirvan Barzani de anlaşmaya ilişkin bir mesaj yayımladı. Barzani’nin açıklamasında şu ifadelere yer verildi: “Şengal’in durumunu normalleştirmeye yönelik Federal Irak Hükümeti ile Kürdistan Bölgesi arasında varılan anlaşmayı olumlu karşılıyoruz. Diyalog sürecinin başarılı yürütmelerinden ve anlaşmaya varmalarından dolayı iki tarafın müzakere heyetinin tebrik ediyorum. Söz konusu anlaşma tarafların sorumluluk alma ve ortak çalışması sonucu ortaya çıkmıştır.  Söz konusu adım ulusaldır ve aynı zamanda bütün ülkenin çıkarınadır. Bu adım Federal Irak Hükümeti ile Kürdistan Bölgesi arasındaki bağı ve ilişkileri daha da sağlamlaştıracaktır. Varılan anlaşmanın iki taraf arasındaki diğer sorunların çözümü için önayak olmasını umuyoruz. Değerli Şengalli kardeşlerimiz başı dik bir şekilde huzur içerisinde sorunsuzca yurtlarına geri dönmelerini ve bölgede tekrar istikrar ve refahın sağlanmasını umuyoruz. Anlaşmaya uyulmasını talep ediyoruz, bu vesileyle buradan uluslararası ortaklarımıza Şengal’in altyapısını onarmak ve kentin refahı için bize yardımcı olmaları için çağırıda bulunuyorum.”

Irak Başbakanlık Ofisi anlaşmayla ilgili yaptığı açıklamada, Musul’un doğusunda güvenliği sağlama yetkisinin merkezi yönetimde olduğu, Başbakan Kazımi’nin, “Şengal’i iç ve dışarıdan gelen silahlı gruplardan temizlemeye kararlıyız” dediği aktarıldı. Açıklamada, Kazımi’nin ”Topraklarımızın komşu Türkiye’ye ve komşu İran’a karşı silahlı gruplarca saldırı amaçlı kullanılmasına izin vermeyiz” şeklindeki ifadelerine yer verildi.

BM imar hamlesi umuyor

BM Genel Sekreteri Irak Özel Temsilcisi Jeanine Hennis-Plasschaert ise “Anlaşmanın, en başta Şengal’in evlatlarının çıkarına olacak yeni bir sayfanın başlangıcı olmasını, bu adımın yerinden edilenlerin evlerine dönmesine yardımcı olmasını ve bölgede kamu hizmetlerinin iyileştirilmesini sağlayacak bir imar hamlesi başlatmasını umuyorum. BM olarak Şengal’deki durumun normalleşmesini desteklemeye devam edeceğiz” dedi.

Halk onları, onlar halkı tanımıyor

Ninova Vali Yardımcısı Ali Ömer, yeni yönetimin önümüzdeki birkaç gün içinde göreve başlayacağını iddia etti. Ali Ömer, ”Anlaşma gereği yeni bir kaymakam atanacak. Bu kişi Şengal halkından olacak ve sorun yaşanmaması için ilçe vatandaşlarının onayının alması gerekiyor” dedi.

Şengal’in mevcut Kaymakamı Fahd Hamid’in önderliğinde iki yıl önce kurulan yönetim, ne Irak Hükümeti ne de Federe Kürdistan Hükümeti tarafından tanınıyor. KDP’nin tanıdığı Şengal bölgesinin resmi kaymakamı Mehma Xelil ise 16 Ekim 2017’den Dihok’ta ikamet ediyor ve Şengal’de kabul edilmiyor.

Özerk Meclis reddediyor

Şengal Demokratik Özerk Meclisi, Şengalileri dışlayan hiçbir anlaşmayı tanımayacaklarını söyledi. KirkukNow’a konuşan Şengal Demokratik Özerk Meclisi Eşbaşkan Yardımcısı Heso İbrahim, şunları söyledi: “Şengal halkının onayı alınmadan imzalanan tüm anlaşmaları kabul etmeyeceğiz. Bu siyasi bir harekettir. Şengal halkının bu anlaşmadan haberi yok. Şengal’de şimdiye kadar işlerimizi yürütmeyi ve bölgeyi (federal) hükümetin kurumları olmadan yönetmeyi başardık. Siyasi partiler ve Şengal halkı ile toplantı yaptık; herkes bu anlaşmaya karşıdır. Şengal halkına danışılmadan yeni yönetim kurulamaz.”

KirkukNow’a konuşan YBŞ’ye yakın bir kaynak da “Şengal halkı anlaşmaya karşı çıkarsa YBŞ de anlaşmayı reddedecek” dedi.

Halka rağmen başarılı olamaz

Şengal’e bağlı Sinuni Nahiye Müdürü Xudeda Çuki ise KirkukNow’a şöyle konuştu: ”Şunu söylemek isteriz; Şengal halkının rızası olmadan imzalanan anlaşma başarılı olmayacak ve uygulanamayacak. Bölge halkı bunu reddedecektir. Bölgesel Hükümet ve Irak Hükümeti, 3 Ağustos 2014’te IŞİD saldırdığında bizi terk etti. Şimdi ise Şengallilerin yer almadığı bir anlaşma yapıyorlar. Şu anda kalanlar ve onu savunanlar hala bölge halkına hizmet ediyor, onlar Şengal’in sahipleri, bu yüzden halkın görüşleri alınmalıdır. Şengal ile ilgili yapılan her anlaşma halkın onayının alınması gerekiyor. Aksi durumda ilçede sorunların çözülmesi yerine daha büyük sorunlar yaşanabilir.”

Kurtaranlar Türk saldırısı altında

İdari yönden Musul’a bağlı olan Şengal, kentin batısından 120 kilometre uzaklıktadır. Şengal ayrıca Irak Anayasası’nın 140. Maddesi kapsamındaki ‘tartışmalı bölgeler’ arasında yer alıyor.

DAİŞ tarafından 3 Ağustos 2014’te işgal edilen Şengal, katliam ve talandan geçirildi. KDP güçlerinin bırakıp kaçtığı ve Irak güçlerinin oralı bile olmadığı Şengal’in yardımına 9 gerilla YPG’liler koştu. Gerilla ve YPG savaşçılarının müdahalesiyle yüz binlerce insan katliamdan kurtarıldı. Şengal, 13 Kasım 2015’te yeniden kurtarıldı. Daha sonra KDP güçleri, ardından da 2017’de gerçekleşen bağımsızlık referandumu sonrası Irak ve Heşdi Şabi milisleri bölgeye geldi.

Şengal’in kurtuluşu mücadelesi sürecinde Êzîdîler hem kendi askeri güçlerini YBŞ/YJŞ öncülüğünde oluşturdu hem de meclis dahil sivil yönetim organlarına kavuştu. Bu durumdan rahatsız olan Türk devleti, defalarca Şengal’e saldırılar düzenledi. Bu saldırılar, ABD onayı ve desteğiyle yapıldı. KDP ise bu saldırıları meşrulaştırma ve teşvik etme rolü üstlendi. n HABER MERKEZİ