Êzîdîlerin 6 ayı var

• Irak Merkezi Hükümeti kendi yetki alanındaki 55 kampın tamamını boşaltıp, Iraklıların eski ikametlerine dönüşünü sağladı. Federe Kurdistan’daki 26 kamp için de son tarih Temmuz sonu.
• Özellikle Êzîdîlerin Şengal’e dönüşünü teşvik eden Irak Merkezi Hükümeti, Dihok’ta bulunan, yerinden edilmişlerin kamplarındaki faaliyetlerine Temmuz’da son verecek. Geri dönenlere hibe olarak para yardımı yapılacak.
• Şengal’de 4 bin konut yapım kararı alan Irak, geri dönen her Êzîdî aileye 2 bin 700 dolar hibe, ücretsiz elektrikli ev eşyaları ve iş kurmak için teşvik verecek. Şengal’e dönenlerden bir kısmı kamuda sözleşmeli olarak işe alınacak. 

Federe Kurdistan Bölgesindeki kamplarda yaşayan, yerinden edilmiş kişilerin, evlerine dönmeleri için yalnızca altı ayları var. Irak Merkezi Hükümeti ikametlerinin bulunduğu illere dönenlere, ev ihtiyaçlarının yanı sıra dört milyon Irak dinarı IQD (2.700 ABD doları) hibe edecek. Irak Hükümeti dönenlere evlerini ve işyerlerini imar etmeleri için hibenin yanı sıra malzeme, iş fırsatları ve tazminat da ödeyecek.

Irak Göç ve Yerinden Edilme Bakanlığı, Bakanlar Kurulu'nun yerinden edilenlerin geri dönüşüne ilişkin kararına dayanarak,  kamplardaki faaliyetlerini Temmuz 2024 sonunda sona erdirecek.

Hibeler doğrudan dağıtılacak

Bakanlığın çalışmaları kapsamında, hibeler, yerlerinden edilen her aileye geri döndükten sonra doğrudan dağıtılacak. Ayrıca toplam değeri yaklaşık üç milyon dinar olan buzdolabı, televizyon ve ocak gibi çeşitli malzeme ve elektrikli ev aletleri de sağlanacak. 23 Ocak 2024 Irak Bakanlar Kurulu kararnamesi Federe Kurdistan’da kamplarda yaşayanların ikametleri bulunan illere geri dönmeleri halinde devlet yardımını garanti altına alıyor.

Kamplardaki yerinden edilenler dönüşlerinde sosyal koruma yardımları, engelliler için tam zamanlı yardımcı ve uygun fiyatlı kredi programlarına da dahil edilecek. Hükümetin kararında, işsizler için yeni istihdam alanları sağlanması ve şu anda başlatılması beklenen sözleşmeli atamalardan her iş dalının yüzde 2'sinin Şengalli Êzîdîlere tahsis edilmesi kararlaştırıldı. Yerel idarelere verilen talimat ile Êzîdî cemaatinin ve Musul Merkezi'nin uygun fiyatlı konut projeleri başlatarak hem Êzîdîlerin hem de Gayrimuslimlerin geri dönüşünün teşvik edilmesini istiyor.

Devlet hizmet etmeli

Yıllardır Dihok’ta yerinden edilmişlerin kampın yaşayan 56 yaşındaki Elias Qassem, KirkukNOW’dan Laith Hussein’e, "Bölgelerimize gerekli hizmetler sağlansın. Sadece ben değil, 2014'teki olaylardan sonra evlenen iki oğlum da evlerimizi, mallarımızı kaybettik, bu nedenle devletin bizimle aynı koşullardan muzdarip olanlara bir çözüm bulması ve onlara da çözüm sunması gerekiyor” dedi.

26 kampta 600 bin Êzîdî

Federe Kurdistan Bölgesinde 600.000'den fazla yerinden edilmiş kişi var ve bunların bir kısmı 16'sı Kuzey Dihok Eyaleti'nde olmak üzere 26 kampa dağılmış durumda. Kurdistan Bölgesel Yönetimi (KBY) Ortak Kriz Koordinasyon Merkezi'nden istatistikler, bu kamplarda 26.000 ailenin yaşadığını ve bunların çoğunun Ninova'dan, özellikle Şengal Bölgesi'nin Êzîdî bileşeninden olduğunu kayıt altına aldı.

4 Milyon Dinar yetmez

“Evim DEAŞ tarafından bombalandı ve hiçbir şeyim kalmadı. Artık 4 milyon dinar karşılığında evime dönemem” diyen Elias, iki yıl önce tazminat talebinde bulunduğunu ancak henüz bir şey almadığını kaydetti. Şengal, Ağustos 2014'te "Irak ve Suriye İslam Devleti - DAİŞ"in kontrolü altına girdi ve aylar içinde çatışmalar binlerce evin, binanın ve altyapının yıkılmasına yol açtı. Irak resmi makamlarına göre 2.500'den fazla Êzîdî kaçırıldı. Bir çoğu halen kurtarılmayı bekliyor.

Temmuz sonu son tarih

Kurtarılmış Bölgelerin Yeniden İmarı Fonu bütçesinin bir kısmının Şengal'e tahsis edilmesi yönünde talimat verildi. Bu bütçe daha önce Şengal ve Ninova'yı birlikte ele alıyordu.

Ninova Vali Yardımcısı Ali Omar, Irak medyasına yaptığı açıklamada, "Hükümetin kararına göre yerinden edilenlerin dosyası sonlandırılmalı ve önümüzdeki Temmuz ayı sonuna kadar kendi bölgelerine dönmeleri gerekiyor. Ancak geri dönüş gönüllülük esasına dayanıyor” dedi.

İmar Fonu, evlerini kaybeden Şengalliler için 4 bin konut inşa edilmesi kararını hayata geçirecek. Şengal’in kamu hizmetlerinin yeniden oluşturulması için temsilcilik, bakanlık ve devlet kurumlarının şubelerinin açılması öngörülüyor.

KDP her yöntemle engelliyor

KDP denetimindeki Federe Kudistan Bölgesinin Dihok'taki Göç, Yerinden Edilme ve Kriz Müdahale Dairesi, geri dönüşünü destekledikleri söylese de Êzîdîler üzerinden siyaset yürütmeye devam ediyor. Federe Kurdistan Bölgesel yönetimi kampların zorla kapatılmayacağını vurguluyor söylüyor.

Irak Merkezi hükümeti, kendi yetki altındaki bölgelerde bulunan 55 kampın tamamını kapattı ve yerinden edilmiş kişilerin geri dönüşünü sağladı. Irak Göç ve Yerinden Edilme Bakanı Evan Faiq, yerinden edilenlerin geri dönüşünün gönüllü olduğunu ancak kamplardaki görevlerinin önümüzdeki Temmuz ayı sonunda sona ereceğini açıkladı. Kamplardaki zorlu ve sağlıksız yaşam koşullarına dikkat çeken Bakanlık yine de dosyayı o tarihten önce tamamlayabileceklerini vurguladı.

Uluslararası yardım kuruluşlarının çoğu kamplardaki faaliyetlerini durdurdu. Maddi yardımların kesilmesi ile kamplarda temel ihtiyaç maddeleri ile içme suyu gibi hayati konularda büyük sıkıntı yaşanıyor.

DAİŞ ile 2014-2017 yılları arasında yaşanan savaşta 6 milyon Iraklı evlerini terk edip yerlerinden oldu. Uluslararası Göç Örgütü IOM'un istatistiklerine göre 1 milyondan fazla Kürt ve Kurdistanlı da yerlerinden edildi ve halen kamplarda ya da başka yerlerde yaşıyor. BAĞDAT