Türkiye'den Afrika'ya 'bağımlılaştırma' seferi

• İngiliz Financial Times gazetesi Türkiye’nin dış politikasını irdeleyen dört günlük bir yazı dizisi yayımladı. Dosyada; Türkiye’nin izole hali, sıfır sorundan sıfır komşuya geçiş politikası ve Türk devletinin Afrika’da yaptığı siyasi ve ticari yatırımlar ele alındı.

 

SERAP GÜNEŞ

Büyük Britanya’nın en köklü günlük gazetelerinden biri olan Financial Times’ta Türk devletinin dış politikasına ilişkin dört günlük bir yazı dizisi yayımlandı. Dizi, Valerie Hopkins, Laura Pitel, Michael Peel ve Andres Schipani tarafından kaleme alındı.

Erdoğan rejiminin son beş yılda Suriye ve Irak’a yönelik askeri müdahalelerinin, Libya’ya asker göndermesinin ve Yunanistan’la girdiği deniz çatışmalarının “NATO müttefiklerini kızdırdığı, eski rekabetleri yeniden alevlendirdiği ve yeni düşmanlar yarattığı” belirtilen yazı dizisinde şu ifadelere yer verildi: “Erdoğan zaman zaman kendisini Müslüman dünyasının lideri ilan ederek dini muhafazakar tabanına oynuyor, ancak aynı zamanda ağırlıklı olarak milliyetçi imgelem ve dilden de yararlanıyor. Ulusunun dünya sahnesinde şahlanışa geçtiğini söylemeyi seviyor… Diplomatlar ve analistler, stratejinin hem ekonomi hem de bölgesel ve küresel güçlerle ilişkiler açısından büyük riskler taşıdığı konusunda uyarıyorlar. 10 yıl önce Türk dış politikasının ana ilkesi ‘komşularla sıfır sorun’ iken, Türk analistler şimdi yeni mantranın ‘sorunsuz sıfır komşu’ olduğu konusunda şaka yapıyorlar.”

Türkiye’nin ‘en izole’ hali

Erdoğan’ın dış politikasının “yeni Osmanlıcı” olarak nitelendirildiğini hatırlatan Financial Times, bu yaklaşımın bir bedeli olduğuna dikkat çekti ve Berlin’deki Alman Uluslararası Güvenlik İşleri Enstitüsü’nden Sinem Adar’ın değerlendirmesine yer verdi: “Türkiye’nin tarihinde hiç bu kadar izole olduğunu sanmıyorum. Türkiye ile çatışan ülkeler cephesi sürekli genişliyor.”

Türk rejiminin “çalkantılı dış politikasının” yabancı yatırımcıları da caydırdığının ve “ekonomiyi Erdoğan’ın yönettiği” endişesinin Türk Lirası üzerinde baskı kaynağı olduğunun ifade edildiği yazı dizisinde, eski Türk diplomatı ve Ekonomi ve Dış Politika Araştırmaları Merkezi Başkanı Sinan Ülgen’in değerlendirmesine yer verildi: “Dış politikanın başarısını değerlendirme şeklim, Türkiye’nin ulusal çıkarlarının daha iyi korunmasına ve Türkiye’nin daha sürdürülebilir ekonomik büyüme sağlamasına yardımcı olup olmadığıdır. Bu kriterlere göre büyük bir başarı söz konusu değil.”

Türkiye’nin Afrika ’seferi’

Yazı dizisinin bir bölümü, Türkiye’nin Erdoğan döneminde Afrika’da yaptığı siyasi ve ticari yatırımlara ayrıldı. Afrika ülkelerinde, özellikle de Etiyopya’da Türkiye’nin ticari yatırımlarının yanı sıra ihraç ettiği dizilerle de müdahalelerde bulunmaya çalıştığına işaret eden yazarlar, “Afrika Boynuzu’nun güç merkezi Etiyopya’daki Türk televizyon programlarının başarısı, Ankara’nın yabancı başkentler için çekim merkezi haline gelen bir bölgede artan etkisinin küçük ama çarpıcı bir işareti” dedi.

‘Nasıl bağımlı yapacağımızı öğrendik’

Türkiye’nin 2009 yılından bu yana Afrika’daki büyükelçilik sayısını 12’den 42’ye çıkardığına ve Erdoğan’ın kıtadaki 20’den fazla başkente seyahatler düzenlediğine vurgu yapılan yazı dizisinde, “Etiyopya, Afrika’nın en kalabalık ikinci ülkesi ve 16. yüzyılda Osmanlıların düzenli deniz misyonları gönderdiği bir bölge olan Afrika Boynuzu’nda mücadele eden güçler için büyük ödül. Alp, burası için “kıtanın kapısı” diyor. Etiyopya Yatırım Komisyonu’na göre, geçtiğimiz yirmi yılda Türkiye, Etiyopya’nın önemli bir ortağı, Afrika ülkesinde Çin ve Suudi Arabistan’dan sonra en büyük işletme sermayesi yatırımcısı oldu” ifadelerine yer verildi.

Türk şirketlerinin Sahra altı Afrika’ya yatırdığı 6 milyar Dolar’ın 2,5 milyar Dolar’ının Etiyopya’ya aktarıldığı, 2005 yılında Etiyopya’da yalnızca üç Türk şirketi bulunurken bu sayının 200’e çıkarıldığı bilgilerine yer verilen yazı dizisinde, Türkiye’nin Addis Adaba Büyükelçisi Yaprak Alp’in Türk dizileriyle ilgili söylediği şu cümleye yer veriliyor: “Sanırım onları nasıl bağımlı hale getireceğimizi öğrendik.”