• Almanya'nın Lübeck kentinde yaşayan Nusaybinli Nevaf Doğan, üç kuşaktır ailesiyle birlikte Kürt halk dansı govendi yaşatıyor. Şimdiye kadar 1000’e yakın kişiye mamostelik yapan Doğan, Kürt kültürünün nesilden nesile aktarılmasına öncülük ediyor.

BERFÎN DENÎZ / DUİSBURG

Almanya'nın Lübeck kentinde yaşayan govend eğitmeni, Nusaybinli Nevaf Doğan, çocukluğundan bu yana govend ile iç içe. Koma Azadî Lübeck grubunda eğitmenlik yapan Doğan ile govendle tanışma hikayesini ve mamosteliğe uzanan yolculuğunu konuştuk.

Govendle ilk tanışmasının çocukluk yıllarında, düğünler aracılığıyla olduğunu anlatan Doğan, “Süryani komşularımız vardı. Düğünleri 3-4 gün sürerdi. Amcam ve HADEP’in kurucularından emektar Kutbettin amca “Çepki” (Tavşan ile Tilki) oyununu oynarlardı. Onlara hayranlıkla bakar, kendi kendime ‘Bu oyunu nasıl öğrenirim’ diye sorardım” diyor.

 

 

Her hafta 70 kilometre yol

Genç yaşta Almanya’ya göç eden Doğan, 1999’da akademiye ulaşarak, yaşadığı kentteki folklor çalışmaları için girişimde bulunur. Doğan, mamosteliğe uzanan yolculuğunu şöyle anlatıyor: “Govend çalışmaları için bir hoca talep ettim, Lübeck’te gençleri bir araya topladım. Ekrem hoca her pazar Hamburg’dan 70 kilometre yol gelerek bize Amed yöresi derslerini veriyordu. Sonrasında beş yıl üst üste akademiye gittim. Ekrem, Şehmus ve Tacdin mamostelerimin desteğiyle Amed, Qerejdağ, Riha, Mêrdîn, Wan ve Agirî yörelerini öğrendim.”

 

 

Çocuk, kadın, erkek grupları

Şimdilerde Koma Azadî Lübeck grubunda govend eğitim veren Doğan, 6–11 yaş arası 35 çocukla birlikte, 20 kişilik erkek ve 30 kişilik kadın gruplarına da mamostelik yapıyor. “Talep çok fazla ve yetişemiyoruz” diyen Doğan, “İmkanlar olsa 100’e yakın çocuğa eğitim verebiliriz. Aileler çocuklarını artık gönüllü olarak getiriyor çünkü çocuklar burada yalnızca govend değil, kültürlerini de öğreniyorlar” diye anlatıyor.

 

 

Oğlu rakibi oldu

Doğan’ın çocukları Rojan (13) ve Rohat (9) da govend derslerine katılıyor. Oğlu Rojan’a doğduğundan beri evde eğitim verdiğini söyleyen Doğan, “Şu ana kadar Lübeck’te kendime rakip görmüyordum ama Rojan beni geçti. Rohat da Delilo, Bablekan ve Bagi oyunlarında çok iyi” diyor.

 

 

13 yaşındaki davulcu

Eğitim sürecindeki en büyük zorluklardan birinin davulcuların uzaktan gelmesi olduğunu belirten Doğan, çözümü oğlunu bu alanda yetiştirmekte buluyor: “Mamoste Oktay ve Şahin Kiel’den geliyordu. Bende ritm sorunları olduğundan çalamadım. Rojan’ın ilgisini fark edince Govend Kampı’na katılmasını istedim. Yaşı küçük olduğu için önce kabul edilmedi ama ben de katılınca aldılar. Birkaç ay sonra davula tamamen hakim olacak.”

Tüm aile govend sevdalısı

Ailede herkesin govend ile bir bağı olduğunu dile getiren Doğan, “En profesyonelimiz Hollanda’daki amcam. Kız kardeşimin 8 yaşındaki kızı Zelal halay başını kimseye bırakmıyor. Babam ve kız kardeşim çok iyi halay çeker. Bir düğünde babam, ben ve oğlum üç kuşak govend başındaydık. Bu kültürün nesilden nesile aktarılması benim için büyük bir gurur” diyor.

Dersler Kürtçe ve Almanca

Dersleri Kürtçe ve Almanca dillerinde verdiklerini belirten Doğan, anadilde eğitime önem verdiklerinin altını çiziyor. “Eskiden çocuklar folklor eğitimine gelmiyordu. Şimdi aileler değişimi görünce çocuklarını kendileri getiriyo” diyen Doğan şöyle devam ediyor: “Azadî Lübeck futbol takımıyla birlikte çalışma yürütüyoruz. Bize ait bir top sahası var. Her pazar saat 13-15 arası sahayı dersler için kullanıyoruz. Şimdiye kadar 800–900 öğrenci yetiştirdim. Artık bana derslerde yardımcı olan öğrencilerim var.”

 

 

Gençler kültürüne sahip çıkıyor

Avrupa’nın en iyi çocuk grubu olarak 2023 yılında Mîhrîcan’ın açılışını yaptıklarını hatırlatarak, bu yıl da Mîhrîcan’a izleyici olarak katıldıklarını belirten Doğan, “Gençlerin ilgisi o kadar fazlaydı ki bu şekilde devam edersek festivalleri stadyumlarda yapacağız. Festival için 500 km yol gittik. Delal, Nupelda ve Yağmur öğrencilerim geleceğin mamosteleri. Kalacak yer bulamayınca eve dönelim dedim, ama kalıp festivali takip etmek istediklerini söylediler. Bu azim ve istek beni çok mutlu etti. Gençler, koşullar ne olursa olsun kültürlerine sahip çıkıyor. 13-14 yaşındaki çocuklar büyük bir istek ve hevesle çalışmalarda yer alıyor” diyor.

 

* * *

Ganalı Delal

Sadece Kürtler değil farklı halklardan gençler de Koma Azadî grubunda yer alıyor. Arkadaşlarının “Delal” diye seslendiği 19 yaşındaki Ganalı Castina da bu gençlerden birisi. Mamoste “Şaşırtıcı derece oyunlara hakim” derken, Delal govende olan ilgisini şöyle anlatıyor: “Küçüklüğümden beri Kürt arkadaşlarımla birlikteyim. Onlarla birlikte düğünlere giderdim bu sayede folklor öğrendim. Botan, Zaxo, Amed ve Merdin ve Riha oyunlarını oynuyorum.Sadece oyunları değil Kürt kültürüde çok ilgimi çekiyor.”