Yoksullar açlık çekiyor

• ‘Ekonomik Krizin Kıskacında İstanbul’da Geçim ve Dayanışma’ araştırmasına göre İstanbul’da yaşayan insanlar temel gıda ürünleri dışında alışveriş yapmıyor, krizin yükünü kadınlar üstleniyor. Ekonomik kriz orta direği yoksulluk sınırına, yoksulları ise açlığa çekerken dayanışma olanaklarını da ortadan kaldırıyor.

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İstanbul Planlama Ajansı tarafından  “Ekonomik Krizin Kıskacında İstanbul’da Geçim ve Dayanışma” araştırması sonuçları yayınlandı. 

Araştırmaya katılanların yüzde 88’ine göre Türkiye’de ekonomik bir kriz yaşanıyor ve ekonomik krizin en önemli sebebi ülkenin yönetim biçimi. Görüşülen İstanbulluların yüzde 74’ü Türkiye’nin izlediği ekonomi politikalarını başarılı bulmuyor. Yüzde 61’i son üç ay içerisinde geçinebilecek kadar para kazanamadığını ifade ediyor. Katılımcılara göre İstanbul’da kirada yaşayan iki çocuklu bir hanenin geçinebilmesi için ayda en az 6.087 lira kazanması gerekiyor.

Taneyle, gramla alışveriş

Leyla Alp’ın gazetekadikoy’deki haberine göre araştırma kapsamında görüşülen ev içi emek harcayan kadınların yüzde 62’si temel gıda ürünleri dışında gıda alışverişi yapmayı kesmiş durumda ve yüzde 37’si her gün neredeyse aynı malzemelerle yemek yapıyor. Ev kadınlarının yüzde 42’si taneyle ve gramla alışveriş yapmaya başladığını söylüyor. Kadınlar akşam pazarlarına çıkıyor, bebek bezlerini taneyle alabilecekleri mahalle bakkallarını kullanıyor.

Ekonomik kriz yoksul hanelerde aynı zamanda bir sağlık krizine de dönüştü, çünkü yeni doğum yapan anneler yeterli beslenemediği için anne sütü yetersiz kalıyor. Bebek mamalarına gelen zamlar nedeniyle de yenidoğan bebeklere kendilerine uygun olmayan besinler verilmek zorunda kalınıyor.

Çürük meyve-sebze alınıyor

Araştırma için görüşülen pazarcıların tümü akşam pazarıyla birlikte “çıktı” diye tarif edilen ve çürümeye yüz tutmuş ürünleri en uygun fiyata, hatta çoğu zaman ücretsiz bir şekilde almaya gelenlerin sayısının son 6 ay içerisinde belirgin bir şekilde arttığını söylüyor.

Görüşülen her iki ev kadınından biri akşam pazarlarında “kalan” bu ürünleri çok ucuz fiyata aldığını ifade ediyor.

Hırsızlık vakaları arttı

Araştırmada dikkati çeken sonuçlardan biri de esnaf ve zincir market çalışanları ile yapılan görüşmelerde son bir yıl içerisinde özellikle temel gıda ürünlerine yönelik hırsızlık vakalarının arttığının dile getirilmesi.

Bazen bir paket süt, bir bisküvi, bir kalıp peynir veya bir kilo mandalina raflardan/tezgâhtan eksiliyor fakat ‘abartılmadığı sürece’ esnaf bunu bir tür dayanışma ilişkisi kurarak ‘Helal’ ediyor.” tespiti yapıldı.

Vazgeçilen ürünler

Araştırmaya göre; temel gıda ürünlerinin dışındaki et, balık, tavuk, kuruyemiş, meyve vb. ürünler; kadınlar için temel bir ihtiyaç olan hijyenik ped başta olmak üzere diğer hijyen ürünleri, kişisel bakım ürünleri ve medikal malzemeler, kıyafet, oyuncak, kitap, destekleyici eğitim materyalleri, ev eşyası hemen hemen herkes tarafından kriz döneminde ilk vazgeçilenler arasında sayıldı.

Hasta olmak lüksek

Kriz nedeniyle vazgeçilen diğer ürünler şöyle:

* Çocuklar için özel çocuk şampuanlarına güç yettirilemiyor, ucuz yetişkin ürünleri kullanılıyor.

* Bebek bezinin pahalılığı sebebiyle çocukların altı daha uzun aralıklarla açılıyor.

* Gençler, bilhassa genç kadınlar hijyenik ped stoklamak zorunda kalıyor. 

* Okul harçlıkları kriz döneminde ya giderek budandı ya da tamamen ortadan kalktı.

* Hem sağlık kurumlarından randevu almanın giderek zorlaşması hem de yapılan kesintiler sebebiyle hasta olmak kriz döneminde bir lüks haline geliyor. 

* Oyuncak kriz döneminde ilk vazgeçilen ürünlerin başında geliyor.

Krizin yükü kadınlarda

Araştırmanın çarpıcı sonuçlarından biri de krizin yükünü kadınların sırtlıyor oluşu. Görüşülen ev kadınlarının yüzde 84’ünün son altı ay içerisinde sadece kendileri için hiç harcama yapmadıklarını söyledi. Her beş ev kadınından biri son altı ayda geçinebilmek için eve iş aldı. Kadınların yüzde 34’ü sadece kendileri evde olduğu zaman doğalgazı komple kapatıyor, yüzde 41’i gerekmedikçe dışarı çıkmıyor.

Evdeki eşyalar satılıyor

Araştırma erişimi zor olan bazı ürünlerin ikinci el pazarlarından karşılanması eğiliminin de arttığını gösteriyor. Görüşülen her dört ev kadınından biri son 6 ay içerisinde komşusundan, akrabasından veya arkadaşlarından ikinci el eşya edindiğini ifade ediyor. 

‘Orta hâlli’ kişiler artık yoksul

Araştırma ekonomik krizin toplumsal dayanışmayı aşındırdığını ortaya koyuyor. Salgınla üst üste gelen ekonomik kriz orta direği yoksulluk sınırına, yoksulları ise açlığa çekerken dayanışma olanaklarını da ortadan kaldırıyor.

Pek çok mahallede bundan birkaç yıl önce “orta hâlli” denebilecek kişiler de artık geçim sıkıntısı çekiyor ve yardımlara başvuruyor. Görüşülen muhtarlar bu dönemde “ilk defa sosyal yardıma muhtaç olanlar”ın sayısının oldukça fazla olduğunu söylüyor.

Herkesin kendi geçim derdine düştüğü bu dönem yoksullaşmayla birlikte yalnızlaşmayı, hem ekonomik hem sosyal anlamda korunmasız kalmayı beraberinde getirdi. Yapılan hane anketlerinde neredeyse her beş kişiden biri ekonomik olarak acil bir ihtiyacı olduğunda kapısını çalacağı kimse olmadığını belirtiyor.

Araştırma sonuçlarına göre krizle birlikte orta direğin erimesi ve yoksulluğun artması ile gerçek ihtiyaç ve gerçek muhtaç kategorilerinin bulanıklaştığı, kimin gerçek ihtiyaç sahibi olduğuna dair bir norm ve referans noktasının kalmadığı görülüyor.

Ev kadınları zor durumda

Görüşülen ev kadınlarının yüzde 57’si son 6 ay içerisinde ekonomik olarak zora düştüklerinde ailelerinden, yüzde 35’i ise akrabalarından destek gördüğünü belirtti. 

Veresiye alışveriş son fiyat artışlarının ardından yalnızca “tanıdıklara”,  yani geri ödeme yapacağı öngörülenlere sağlanıyor. 

İSTANBUL