• 2021'de aşılama seviyeleri son 15 yılın en düşük seviyesine düştü ve şimdi hastalıktan arınmış olduğu düşünülen ülkelerde çocuk felçi (Polio) vakaları patlak veriyor.

MESTAN DİLBİLMEZ

 

Dünya Sağlık Örgütü'nün (WHO) 2009 yılında dünyadaki çocuk felci vakalarının yarısına ev sahipliği yapan Hindistan'ı hastalıktan arındırılmış ilan etmesiyle sona erdiğini düşündü. Ancak, sekiz yıl sonra, dünya çapında endişe verici bir dizi olay yaşanıyor. Pakistan bir dizi yeni vakaya tanık oldu ve 15 aylık bir dönemi tek bir çocuk felci vakası olmadan sonlandırdı. Pakistan'dan gelen vahşi virüs, daha önce hastalıktan arındırılmış olan Mozambik ve Malavi'de enfeksiyonlara yol açtı.

Eritre’den İsrail’e kadar

Haziran ayında WHO, Eritre, Gana, Togo, Fildişi Sahili, İsrail, Yemen, Nijerya ve Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde aşının kendisinde bulunan zayıflamış bir virüsün çevreye yayıldığı ve insanları enfekte ettiği aşı kaynaklı çocuk felci vakalarını bildirdi. Ve Temmuz ayında, New York City banliyösünde bir hastaya aşı kaynaklı çocuk felci teşhisi kondu. Son altı hafta içinde, Kalküta ve Londra'daki kanalizasyon örneklerinde de virüsün bu formunun izleri bulundu.

Tüm dünya için sorun

BBC, geçen hafta bir sağlık yetkilisine dayandırdığı haberde, New York’ta binlerce tespit edilmemiş çocuk felci vakası olabileceğine dikkat çekti.

Rockland County Bölgesi Sağlık Hizmetleri Müdürü Doktor Patricia Schnabel Ruppert, çocuk felcinin New York'ta yayılma hızının kendisini kaygılandırdığını belirterek, "Bu, tüm dünya için çok ciddi bir sorun. Sadece New York'la ilgili bir mesele değil. Herkesin uygun şekilde aşılanmasını sağlamamız gerek. Daha önce ABD'de yeniden çocuk felci vakası görüleceğini asla düşünememiştim" diye konuştu.

Aşılama en düşük seviyende

WHO verilerine göre 2021'deki çocuk felci aşısı seviyeleri küresel olarak 15 yılın en düşük seviyesine düştü ve aşılama girişimleri korona salgını sırasında kesintiye uğradı. Hindistan ve Endonezya, aşı kapsamında özellikle keskin düşüşlere tanık oldu.

Ülkeler aşılama ve gözetim konusundaki çabalarını iki katına çıkarmadıkça, ortadan kalktığı düşünülen felç edici hastalığın, özellikle yoğun nüfuslu bölgelerde tekrar ortaya çıkabileceği konusunda uyarıda bulunuyorlar.

Ancak aşılama seviyeleri gibi, çocuk felcine bağlı felç vakaları için yapılan düzenli denetimler de son iki yılda azaldı. Nitekim Endonezya'da araştırmacılar da bu tür gözetimin pandemi sırasında ciddi şekilde kesintiye uğradığını saptadı.

Harvard Tıp Okulu'nda yardımcı doçent olan John Ross, aşı seviyeleri yüzde 80'in altına düşerse tehdidin arttığını söylüyor. Bu, “aşı kaynaklı çocuk felci virüsünün dolaşıma girmesi için bir açıklık yaratarak öldürücü bir forma dönüş riskini artırıyor” diyor.

Oldukça korkutucuydu

Guardian Gazetesi’ne konuşan Hindistan'ın çocuk felci aşılama programının kurucularından biri olan virolog T. Jacob John, Kalküta'nın kanalizasyonlarında bulunan virüs izine ilişkin "oldukça korkutucuydu" diyor.

Uzmanlar, şimdiye kadar, son vakaların en azından ABD, İngiltere ve Hindistan'da virüsün denetimsiz bir şekilde yayılmasını temsil ettiğine dair bir kanıt bulunmadığını söylüyor. Kalküta'da, müfettişler, kimsenin potansiyel olarak çocuk felciyle enfekte olmadığından emin olmak için virüsün izlerinin bulunduğu tüm mahalleleri araştırdı.

Genel olarak, virüsün küresel çocuk felci yükü, hastalığın 125'ten fazla ülkede endemik olduğu ve yılda 350.000 kişiye bulaştığı 1988'den bu yana %99 azaldı. Bugün, bu ülkeler sadece ikiye düştü: Pakistan ve Afganistan. 

 

****

Çocuk felçi

 

Çocuk felci (Poliomyelit) genellikle 15 yaşından küçüklerde görülmekle beraber, nadir olarak 15 yaşının üzerindeki bireylerde de görülen, bacaklarda ve daha az kollarda felce neden olan bulaşıcı bir hastalık. Çocuk felci hastalığına bir virüs neden olur. Hastalık, sindirim sistemi yoluyla bulaşır, hafif ateş, kas ağrıları, baş ağrısı, bulantı, kusma, ense ve sırtta sertliğe neden olur. Tipik olarak felç görülür, hastalar ayağa kalkmakta ve yürümede güçlük çeker. Virüs vücuda ağız yolu ile girer. Boğazda ve sindirim sisteminde çoğalarak vücuda yayılır. Boğazda yerleşir ve dışkıda bulunur. Dışkı ile virüsün vücuttan atılımı haftalarca sürer (10 hafta). Hijyenik koşullara, yani temizlik kurallarına iyi uyulmadığında bulaşma olur ve sonrasında salgınlar yaşanır. Çocuk felci hastalığının neden olduğu felç vakaları kalıcıdır, geri dönüşü olmaz. 

Postpolio sendromu

Çocuk felçi hastalığına yakalanan kişilerin çoğu 20, 30 hatta 40 yıl sonra Postpolio (çocuk felçi sonrası sendromu) hastalığına da yakalanabiliyorlar. Yeni ve ilerleyen kas güçsüzlüğü, felçler, yorgunluk, kas ve eklem ağrısı, kramp, solunum ve yutma güçlükleri gibi belirti ve bulgular fonksiyon kayıplarına ve yeni sakatlıklara yol açabilmektedir. Hastalığın tedavisi yoktur.