Emek karnesi de kapkara

• AKP'nin 21 yıllık iktidarı döneminde işçi sınıfına esnek çalışma, işsizlik, sendikasızlaştırma, grev yasakları, taşeron, mezarda emeklilik ve iş cinayetleri gibi hak gaspları dayatırken, patronlara vergi ve sigorta primi aflarıyla birlikte işten atma ve sömürünün imkanlarını sundu.

İşçi Bayramı olarak adlandırılan 1 Mayıs Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü'ne sayılı günler kala, işçiler ve sendikalar, tüm alanlara kitlesel olarak çıkmaya hazırlanıyor. 137 yıl önce günlük 8 saat çalışma talebiyle başlayan işçi direnişi, aradan geçen bunca yıla rağmen değişmiş değil. Dünyanın birçok bölgesinde işçiler, halen mesai saati kavramı olmadan, güvencesiz, sendikasız ve düşük ücretlere çalışmak zorunda kalıyor.

Türkiye ve Kuzey Kurdistan'da da işçiler aynı taleplerle yıllardır mücadele ederken, AKP iktidarı döneminde grev yasaklarından sendikasızlaştırmaya, düşük ücretten esnek çalışmaya kadar birçok hak gaspıyla karşı karşıya kaldı. AKP, 21 yıl boyunca işçi sınıfının haklarını yıldan yıla budadı. AKP öncesine kadar sadece kadrolu, geçici, kısmen de taşeron işçilik varken AKP döneminde ilaveten geçici personel (4/C), kapsam dışı işçilik, ek ücretliler, 399 Sayılı Kanun Hükmündeki Kararname ile sözleşmeli çalışma, denetimli serbestlik, toplum yararına çalışma, uzaktan çalışma, çağrı usulü çalışma, yan zamanlı çalışma, kiralık işçilik gibi biçimlerle, işçiler bin parçaya bölünürken güvencesizliğin önü açıldı. Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü'nün (OECD) 2020 yılı verilerine göre; Türkiye, haftada 60 saatten fazla çalışanların en fazla olduğu ülke olurken bu şekilde çalışanların oranı yüzde 15,1'i buluyor.

Yoksullukla mücadele sözüyle iktidara gelen AKP döneminde işsizlik oranı hiç düşmezken, işsizlik tanımında yapılan değişikliklerle oran az gösterilmek istendi. 2003'te resmi verilere göre; yüzde 10,5 olan işsizlik oranı, Mart 2023’te yüzde 29’a yükseldiğini açıkladı.

Sendikalaşmaya engel ve grev yasakları

AKP'nin işçileri güvencesiz hale getirmek için başvurduğu en önemli yol da sendikasızlaştırmak oldu. Çalışma Bakanlığı verilerine göre 2003'te çalışan işçilerin yüzde 58'i sendikalı iken, Temmuz 2022 verilerine göre bu oran yüzde 14,26'ya geriledi. AKP döneminde işçilerin grev ve sendikalaşma hakkı da yok sayılırken 21 yılda 20 grev 'milli güvenlik' ve 'genel sağlık' gibi gerekçelerle yasaklandı. Yasaklar yaklaşık 195 bin işçiyi kapsarken, işçilerin toplu iş sözleşmesi ve grev hakları da fiilen askıya alındı.

31 bin iş cinayeti

AKP iktidarının işçilere dayattığı bu tüm güvencesiz çalışma koşulları iş cinayetlerini de 'olağan' bir duruma getirdi. İşçi Sağlığı ve Güvenliği Meclisi'nin yayınladığı verilere göre AKP’nin iktidar yılları boyunca (Nisan 2023'e kadar) iş cinayetlerinde en az 30 bin 996 işçi hayatını kaybetti.

16 milyon işçi seçmen

AKP dönemi işçiler yoğun hak gaspları, iş cinayetleri ve adalesizlikle karşı karşıya kalırken, 14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlerinde ise yaklaşık 16 milyon işçinin oy kullanması bekleniyor. MA/İZMİR