• “Şêraz belki son albümüm olacak. Bu çalışmayla geçmişe yolculuk, iç dünyaya yolculuk, bireysel ve toplumsal konuları işlediğim bir repertuvar oluştu. İçtoroslar bölgemizi özellikle işleme ihtiyacım ağır bastı ve o küçümsenen ağzımızla pekâla derin konuları da yazmak/ okumak mümkün olabiliyormuşu duyurmak istedim. Alan Kurdî eseri bunun ciddi bir örneği oldu kanımca...”

MEHMET BAYRAK

İnsan, duygu ve düşüncelerini bilince çıkarmak için her zaman bir anlatım dili aramış ve bulmuştur. Beden dilini konuşturmaktan başlayarak, sözlü anlatım ve bir çeşit görsel anlatım olan kaya ve mağara resimlerine kadar nice yollardan geçerek bugünlere ulaşmıştır. Yazının icadı şurda birkaç bin yıllık bir olay... Oysa, insanlık ve anlatım tarihi ne kadar da eski...

Küçük kızını türettiği bir isim
Toplumsal ortamla kültürel yapılanma, onunla edebiyat ürünleri, başka bir söyleyişle kültürel ortamla ozanlık, âşıklık, dengbêjlik ve stranbêjlik geleneği arasında bir diyalektik birlik olduğu açıktır.
Bu nedenle, tüm yaşamı müzik ve edebiyatla iç içe geçen Âşık Dertli’nin yani Ozan Şêxo’nun küçük kızının Şêxo’dan ve resmi ismi (Ali) Rıza’dan türettiği adıyla “Şêraz”ın, “Hakikatçı Alevi Edebiyatı”nın ve Yaşar Kemal’in deyimiyle “Ağıtların ve Şîn Kılamları”nın döl yatağı İçtoroslar’dan gelen bir sanatçı olduğu göz önüne alınınca, onun sanat serüvenini daha iyi algılayabiliyoruz.

Belki son albümüm olacak
Nitekim, kendisi de son albümü “Şêraz” dolayısıyla yolladığı mektupta, bu gerçekliği şu sözlerle teslim ediyor: “Şêraz belki son albümüm olacak. Bu çalışmayla geçmişe yolculuk, iç dünyaya yolculuk, bireysel ve toplumsal konuları işlediğim bir repertuvar oluştu. İçtoroslar bölgemizi özellikle işleme ihtiyacım ağır bastı ve o küçümsenen ağzımızla pekâla derin konuları da yazmak/ okumak mümkün olabiliyormuşu duyurmak istedim. Alan Kurdî eseri bunun ciddi bir örneği oldu kanımca...”

Hümanist bir felsefe, edebiyat ve müzik kültürüne sahip havzamızda yok olmaya yüz tutan Kürtçe manzum ürünleri toplamayı hedefleyen “İçtoroslar’da Oda Kültürü ve Kürtçe Edebiyat” konulu inceleme- antoloji çalışmamızda; kimi anonim kimiyse üreteni belli yüzlerce esere yer verilmişti (Özge yay. Ank. 2015).

Önemli bir katkı sunuyor
Çalışmayı şu ithafla sunmuştum: ”Bu çalışmayı; yüzyıllar boyu karşılaştıkları katliam, kıyım, kırım, sürgün, ihtida (zorla din değiştirtme), temsil (asimilasyon) ve yasak uygulamalarına rağmen, Kürt edebiyatı ürünlerinin günümüze ulaşmasını sağlayan Baba, Dayê (Ana), Mürşid, Seyid, Pîr, Dede, Rayber, Şêx, Derviş, Zâkir, Qewal, Şair, Dengbêj ve Kılambêjlere ithaf ediyorum...”

Yazar Tezer Özlü Kıral, “Bir insanın anadilini yitirmesi demek, öz kişiliğinin yıkılması demektir” diyor ki, son derece haklıdır. İşte, İçtoroslar mahalli söyleyişiyle kaleme aldığı ve muhtelif albümlerinde terennüm ettiği Kurmancî eserlerle söz konusu  çalışmamızda yer alan Şêxo, bu albümüyle de aynı geleneğe önemli bir katkı sunuyor.

Alan Kurdî’ye ağıt
Ünlü Kürt şairi Cigerxwin’den ve yöre pîrlerinden Husênî Sedıq ile mahalli ozan Hacı Taş’tan aldığı birkaç eser dışında, yaşamı sarmalayan ve yer yer “ağıt” kokan tüm felsefi kılamlar kendisine ait. Bunlar arasında, İslâm dünyasından kurtuluş için Avrupa’ya kaçarken küçük cesedi kıyıya vuran Alan Kurdî üstüne yaktığı ağıtlama-kılam, adeta onu ölümsüzleştiren ve Kürt halkının isyanını haykıran bir ağıtlama- stran niteliğinde... İşte, onun mensur anlatı niteliğindeki son bölümü:

Az: Alan Kurdî
La ta garyom:
Halabca, Roboski, Sêwas û Maroşe, la Zilane oy
La Cizre û Botane, la Agırî, la Dêrsime, Şingal û Kobane...
Ta az tavo kırım Xode.
...
La Parise, Berlin û Washingtone, la Londra û Moskow...
La Jerusalem, La Watiqon, La Mekke û Medine,
La Lumbini, La Puschkara, La Kerbela...
La gundi ma
Da porse Gorçine do,la ta garyom.

Şêxo ve Şêraz

Şêraz albümü Ozan Şêxo’nun 11. albümüdür. 1977 yılından beri Almanya’da yaşayan Semsûr doğumlu Şêxo'nun Şêraz albümünde 10 kılam bulunuyor. Kılamların çoğunluğu İçtoroslar ya da halk arasında bilinen adıyla Maraş Kürtçesiyle yapılmış. Albüm Deutsch-Kurdisches Kulturinstitut (Alman-Kürt Kültür Enstitüsü) etiketiyle dijital platformlarda yayımlandı.