İshal 

• Avrupa’da özellikle çocuklarda ishale en çok yol açan virüsler Rotavirüs ve Norovirüs’tür. Gıda zehirlenmesi, sindirim sorunları, ilaçların yan etkisi (özellikle antibiyotikler), kronik bağırsak iltihaplanması vb. hastalıklar da ishale yol açmaktadır. 

Bu süreçte çocuk hastanesinde ishal ile yatan çocuklar çoğunluktadır. Bundan dolayı konuyu işlemekte fayda görüyorum.

İshal dışkının su içeriğinin ve sıklığının artmasıdır. Dışkı sık ve sulu/yumuşak çıkmaktadır. 

Çocuklarda ve yetişkinlerde günde 1-3 defa veya haftada üç defa büyük dışkı normaldır, emzirilen bebeklerde günde yedi defaya kadar veya yedi günde bir.  

Normalde yemek bol miktarda su ile karışıktır ve kalın bağırsağa varmadan sindirilmektedir. Bunun sonucu olarak kalın bağırsağa varan yemek esas olarak sıvı durumundadır. Kalın bağırsak suyu emerek kalan malzemeyi yarı katı bir hale getirmektedir. Kalın bağırsağın zarar görmesi durumunda suyun çekilmesi engellenir ve dışkı sulu olur. 

İshalin bir çok nedeni vardır. En sıkça görülen nedeni enfeksyondur (virüs veya bakterilerin ürettiği zararlı maddeler). Avrupa’da özellikle çocuklarda ishale en çok yol açan virüsler Rotavirüs ve Norovirüs’tür. Gıda zehirlenmesi, sindirim sorunları, ilaçların yan etkisi (özellikle antibiyotikler), kronik bağırsak iltihaplanması vb. hastalıklar da ishale yol açmaktadır. 

İshal bulaşıcı olduğundan dolayı hijyene dikkat etmek (el yıkama vb.) çok önemlidir. Kuluçka devresi (enfeksyon kapmadan ilk belirtilerin başlamasına kadarki süreç) 4–48 saat arası değişebilir. 

İshal ile birlikte karın ağrısı, mide bulantısı, kusma ve ateşlenme de görülebilir. Bu genelde mide bağırsak gribi olarak adlandırılır.  

İshalin sıklığına ve sululuğuna bağlı olarak özellikle çocuklarda aşırı su kayıbı (dehidrasyon) tehlikesi bulunmaktadır. Bununla birlikte kilo kaybı da yaşanmaktadır. Önlem alınmadığı taktirde tansiyon sorunu yaşanabilinir. Havale geçirme ve böbrek yetmezliği nadiren de olsa görülebilmektedir. 

Genelde hastalık kendi kendine de iyileşme gösterebilir. Hastalığın tedavisinin en önemli ayağı kaybedilen sıvının vücuda geri verilmesidir. İshale yakalanmış kişilerin genelde içtiği sudan daha fazla içmesi gerekir. Anne sütü ile beslenen bebekler daha sık emzirilmelidir. Kulanılan rastgele ilaçlar (ishal kesici) ishali gidermeyeceği gibi bebeğin hayatını da tehlikeye atabilir. İshal durumunda aşırı yağlı ve süt ürünlerinden (anne sütü hariç) kaçınılmalıdır.

Hastalıktan korunmak için tuvalet ihtiyacının ardından ellerin temizliğine dikkat etmek gerekir. Yemek yemeden önce de eller mutlaka bol sabunlu su ile yıkanmalıdır. Dondurulmuş gıdalar tercih edildiğinde son kulanma tarihine dikkat edilmelidir. 

Dünyada ishal beş yaşından küçükler arasında (zatürreden sonra) ölümün ikinci büyük nedenidir. Almanya’da Rotavirüs’üne karşı aşı bulunmaktadır. Bebek altı haftalıkken başlanılan bu aşı, aşı çeşidine göre dört hafta arayla bir veya iki defa tekrarlanmaktadır.