Kürt Kadın Gazeteciler Günü’nün ardından

• Kürt kadınları Türkiye’nin ilk kadın genel yayın yönetmeni Gurbetelli Ersöz’un yaşamını yitirdiği 7 Ekim tarihini, Kürt Kadın Gazeteciler Günü olarak kutluyor.

Gurbetelli’nin direniş mirasını devralan Kürt kadın gazeteciler neredeyse yüzyıldır faşizme ve zulme karşı direnişin ön saflarında yer alırken, basın yayın alanında da yeni bir kadın basın geleneğinin yaratıcısı oldular. Günümüzde Kürt kadın gazeteciler; hem sömürgeci güçlere, hem kendi toplumunun feodal normlarına, hem de genel olarak cinsiyetçi medyaya karşı zorlu bir mücadele vermeye devam ediyorlar.

Biraz daha eskiye gidersek 20’inci yüzyılın ilk yarısında kıt olsada Kürt basının da kadınların yer alışına tanıklık ediyoruz. Bu bağlamda Kürt Kadınları Teali Cemiyeti üyelerinin ulusal bilinç oluşturma amaçlı yazdıkları yazılar önemlidir. Yine aynı dönemde Osmanlı İmparatorluğunda etnik unsurlardan kadınların ortaklaşmasıyla 1913 yılında çıkan ‘Kadınlar Dünyası’ isimli derginin kadın sorununu gündemine alması, Kürt kadınlarının da dergiye yazmasına vesile olmuştur. Derginin kurucu ve yazarları arasında Meziyet Bedirxan, Fexriye Bedirxan, Mes’adet Bedirxan, gibi Kürt kadınları da yer almıştır. 1932-1950 yıllarında ise kadınlar yazar ve yönetici olarak basında yer almaya başlamış, Rewşen Bedirxan, Hawar’da Yazı İşleri Müdürlüğü görevinin yanı sıra, köşe yazarlığı yapmıştır. Rahmexan ise 1950 yılında Jîn dergisinin imtiyaz sahipliğini üstlenmiştir.

Yakın tarih bağlamında ise son 40 yıldır Kürt basının şekil almasında kadınların emeği belirgindir. Dergiden, gazeteye, kadın ajansından, kadın televizyonuna; özneleşen Kürt kadınların gazetecilik deneyimi çetin bir mücadele içinde tarihselleşiyor diyebiliriz. Bu bağlamda Kürdistan Kadın Hareketinin ilk kadın dergisi Jina Serbilind 1993’de Avrupa’da yayına başlarken, ilk kadın gazetesi olan "Jiyana Azad" ise 1997’de Güney Kürdistan’da haftalık yayınlanmıştır. Kuzey Kürdistan'da ise 1998 yılında “Özgür Kadın” dergisi yayına başlamış ardından farklı isimlerle yoluna devam etmiştir. 2000'li yıllarda Kürt kadınları örgütlendikleri her alanda basın-yayın çalışmalarında yeni ilklere imza atmışlardır. 2001’de dağlarda Tanrıça Zilan, Güney-Batı Kürdistan’da Denge Jiyan, 2003’de Doğu Kürdistan'da Bahara Zen, 2004’de YJA STAR’ın yayın organı Star, 2005’de Avrupa’da Newaya Jin, 2007’de Kuzey Kürdistan Hêviya Jinê dergisi kadınların hayatına dahil olmuştur. Kürt kadınları 8 Mart 2012’de eril, cinsiyetçi haber dilinin alternatifini oluşturmak haberin cinsiyetçi doğasını değiştirmek amacıyla Diyarbakır’da Jin Haber Ajansını ilan etmişlerdir. "Ve yazıyoruz. Erkekler ne der diye düşünmeden yazıyoruz" sloganı ile yola çıkan JINHA'nın 2016 yılında Türk devleti tarafından kapatılması ile kadınlar yoluna Jinnews ile devam etmişlerdir. Halka gerçekleri ulaştırmayı ilke edinen Kürt kadınları, toplumsal kodlamalara savaş açacak cinsiyetçilikten beslenen ana akım medyaya karşı duracak, kadın değerlerini görünür kılacak ve kadın dünyasının aynası olma iddiası ile 9 Ocak 2018’de ise JIN TV'yi kurmuşlardır. "Kadının sesi, yaşamın yüzü" sloganıyla 8 Mart’da test yayınına başlayan JIN TV, 30 Haziran'da normal yayına başlamıştır.

Kuşkusuz Kürt kadın basını, yıllardır kayda değer bir külliyat oluşturmuş olan feminist medya eleştirisinden hareketle şekillenmiş; ancak onun ötesine geçen özellikler taşımıştır.

Yaşama dair her haberi kadın bakış açısıyla dünya kamuoyuna duyurmak, kadın özgün örgütlülüğüne, mücadelesine dikkat çekmek, erkek egemen cinsiyetçi medya kodlarına meydan okumak, kapitalist sistemin kadını parçalayan politikalarına karşı durmak, doğaya, üretime, estetiğe saygı Kürt kadın basıncılığının ilkelerini oluşturmuştur. Bu ilkeler Kürt kadın basınının ana akım gündemi reddederek kendi özgün gündemini oluşturmasına vesile olurken, hakikatin izinde kadın özgürlük mücadelesinin ise gözü, kulağı ve dili olmuştur.

Diyebiliriz ki Kürt kadın basını; Gurbetelli Ersöz, Ayfer Serçe, Nesrin Teke, Esen Aslan, Deniz Fırat, Nujiyan Erhan gibi birçok kadın devrimcinin canıyla kanıyla şekillenmiştir. Günümüzün Kürt kadın basıncılığı bu kadınların cesareti, kararlılığı ve bıraktıkları direniş mirası ile faşizme karşı direnişi örgütlemede devrimci bir rol oynayarak tüm kadınlara yol göstermeye devam etmektedir. Bu vesile ile bir kez daha Kürt Kadın Gazeteciler Günü tüm direnişçi basın emekçilerine kutlu olsun diyorum!