Napalm Kızı

• Bu fotoğraf, kamuoyunda büyük bir şok etkisi yarattı. İki milyon masum insanın hayatını kaybettiği o savaşın hem anlamsız hem de suç teşkil eden bir trajedi olduğu bir kez daha gözler önüne serildi. 

Fotoğrafın adı “Napalm’ın Kazara Saldırısı” ve “Savaşın Terörü” olarak da geçse de, dünya çapında “Napalm Kızı” olarak bilinir. 8 Haziran 1972’de çekilen bu karede, 9 yaşındaki Kim Phuc adlı kız çocuğu çıplak bir şekilde ağlayarak fotoğrafçıya doğru koşuyor; Trảng Bàng adlı bir köyde gerçekleşen napalm saldırısından kaçıyor.

Bu fotoğraf, kamuoyunda büyük bir şok etkisi yarattı. İki milyon masum insanın hayatını kaybettiği o savaşın hem anlamsız hem de suç teşkil eden bir trajedi olduğu bir kez daha gözler önüne serildi. Günümüzde ise “Napalm Kızı” fotoğrafının yarattığı küresel etki neredeyse kıskanılacak kadar büyük çünkü bugün telefonlarımıza, Kim Phuc’un yanmış halinden çok daha korkunç çocuk kurbanların görüntüleri düşüyor, ama bu kadar güçlü bir tepki almıyor.

‘Çok sıcak, çok sıcak’

Her gün yanan, uzuvları kopan, açlıktan ölmek üzere olan çocukları görüyoruz ama duygusal olarak hissizleştiğimiz için etki çok az oluyor, medyada ve toplumda önemli bir karşılığı olmuyor. Vietnam Savaşı’nın aksine, bugünkü görüntü bombardımanı bu kadar yoğun değilken, o savaş televizyonda ilk defa canlı yayımlanmış ve orada görev yapan foto muhabirlerinin çalışmaları, bu anlamsız ve vahşi savaşa karşı olan muhalefeti büyütmüştü.

Aklımızda kalanlar arasında, kendini ateşe veren Budist keşişler, kasıtlı olarak yakılan fakir köyler, anneleri öldürülmüş çocukların gözyaşları, kalıcı doğumsal hasarlara yol açmaya devam eden Turuncu Ajan’ın atıldığı uçaklar, aşağılayıcı şekilde düşen Saigon ve tabii ki, Güney Vietnam generalinin sokakta Viet Cong subayını başından vurduğu o ikonik fotoğraf yer alıyor.

“Çok sıcak, çok sıcak!” diye tekrarlıyordu kız çocuğu, derisi yanmış halde.

Diario Red sitesinden Ivan Reguera’nın yazısına göre o genç fotoğrafçılardan biri Nick Ut’tu. Daha 14 yaşındayken, abisi — o da aynı ajansın fotoğrafçısıydı — Vietnam’da öldürülünce, Ut Associated Press için fotoğraf satmaya başladı. Faas’ın akıllıca tavsiyeleri ve iyi maaşı sayesinde kendi halkı arasında kaynaştı ve çatışmanın en korkunç anında savaş muhabiri olarak görevlere katıldı.

1972’nin 5 Haziran’ında, Viet Cong askerleri Trang Bang adlı bir köye ulaştı. Görev tehlikeliydi çünkü saldırıya uğrarlarsa kaçabilecekleri tek yol, “Karayol 1”di. Güney Vietnam birlikleri onları fark etti ve köyde masum sivillerin olduğu halde bombardımana başladı.

 

 

Tamamen çıplak ve yanmış genç teniyle

Üç gün sonra, kuşatma altında korkan küçük Kim Phuc, annesinin köyü — Viet Cong tarafından ele geçirilmişti — terk etmesini istemesi üzerine Karayol 1 boyunca koşuyordu. Phuc o sırada küçük ama gürültülü bir uçağın çok alçaktan uçtuğunu ve kendisine yaklaştığını gördü. Pilot dört napalm bombası bıraktı ve küçük kız, o yakıcı sıcağı hissetti; o sıcaklık, yolda karşılaştığı kameramanların da yaşadığı sıcaklıktı. “Çok sıcak, çok sıcak!” diye tekrarlıyordu, tamamen çıplak ve yanmış genç teniyle. Bir fotoğrafçı hemen ona su verdi ama kız sonunda bayıldı.

Kim Phuc foto muhabirlerine etik ve estetik bir sorun çıkardı: Kimse çıplak fotoğraf satın alıp yayımlamıyordu ve kız tamamen çıplaktı.

Ayrıca, nihayetinde gönderilen fotoğraf orijinal değildi; laboratuvarda ortaya çıkan tam kare kesilmişti. Dünya çapında dağıtılmadan önce, fotoğrafın sağ tarafında, yanmakta olan kıza tamamen kayıtsız üç asker — aralarında kamerasının filmini değiştiriyor gibi görünen bir foto muhabiri de vardı — çerçeveden çıkarıldı.

Dehşetin yaşayan kanıtı

Fail Richard Nixon, cesaretini toplayıp bu fotoğrafın montaj olduğunu bile iddia etti.

O sert kırpma, fotoğrafa daha fazla dramatik etki katmayı amaçlıyordu ve bunu başardı. Fotoğraf yüzlerce medya kuruluşunda yayımlandı ve dünya masumlara yönelik bu dehşet karşısında derinden etkilendi. Ancak herkes etkilenmedi; suçlu Richard Nixon fotoğrafın montaj olduğunu öne sürdü, general Westmoreland ise küçük Phuc’un evlerinin mutfağında çıkan bir yangında yandığını söyledi. Westmoreland, Vietnam Savaşı’nı kaybeden yüksek rütbeli komutan olarak hatırlanacaktı.

Phuc, ABD’de, köyüne napalm saldırısını emreden asker John Palmer ile tanıştı. Vietnam’ın komünist hükümetinin simgesi haline geldi ve Amerika ile Güney Vietnam’ın yaptığı dehşetin yaşayan kanıtı ve mağduru oldu. Büyüyünce ülke başkanı Trường Chinh tarafından Küba’ya eğitime gönderildi ve orada yıllarca mutlu yaşadı.

 

 

Fotoğrafın gerçek sahibi kim?

Nick Ut, bu fotoğrafla World Press Photo ödülünü kazandı.

Associated Press için çalışmaya devam etti. Ancak bu yıl, yeni çıkan “The Stringer” adlı belgesel, aslında fotoğrafı Ut’nun değil, muhabir Nguyễn Thành Nghệ veya asker fotoğrafçı Huỳnh Công Phúc’un çekmiş olabileceğini öne sürdü. Bugün Associated Press hâlâ fotoğrafın Ut’ya ait olduğunu savunsa da, World Press Photo Ut’nun imzasını kaldırdı ve fotoğrafın gerçek sahibinin bilinmediğini kabul etti. HABER MERKEZİ