Yüzyılların geleneği: Reşik

• Van’da ayakkabı ustası Mecit Emen, keçi kılından yapılan, Urartuların kullandığı motifler ve süslenen reşik ayakkabılarını üretiyor. Avrupa ülkelerinden de sipariş aldıklarını söyleyen Emen, “Unutulmaya yüz tutmuş bir kültürümüzü yaşatıyoruz. Hepsi el emeği, göz nuru. Yaklaşık 15 günde bir çift reşik teslim edebiliyoruz” dedi. 

HAVAR DERYA/VAN

Mecit Emen, 17 yaşından itibaren ayakkabı işi ile uğraşıyor 34 yıldır da Van’da ayakkabı sektöründe çalışıyor. Emen, ayakkabı boyacılığıyla başladığı mesleğine, ayakkabı tamirciliği ile devam etmiş. 20 yıldır da bölgenin kültürel bir mirası olan ‘reşik’ ayakkabılarını yeniden hayata kazandırmak için üretime başlamış. Mecit Emen, “Reşik ayakkabısını Bahçesaray’da bir kadın yapıp bana gönderiyordu, ben de tabanlarını yapıp kalıba atıyordum, o da hem emeğimin karşılığını veriyordu. Sonra ‘sen bu işi iyi yapıyorsun istersen sen de yapabilirsin’ dedi. Böylelikle başladım bu işe” dedi. 

Keçi kılı ve kendirden

“Keçi kılından yapılan reşik; Doğubeyazıt ve Iğdır yöresinde beslenen keçilerin kılından ve kendirden örülüyor. Oradaki koçerler bunu işleyip bize gönderiyor. Eskiye oranla azalan bu üretim bize pahalıya mal olsa da alıp kullanıyoruz” diyen Emen, üretim sürecine ilişkin şunları aktardı: “Elbette bunun da aşamaları var, dokuma bittikten sonra kök boyayla boyanmış yünler ile desen atıyoruz. Bölgemize has motifler kullanarak reşik ayakkabıyı süslüyoruz. Kadın, çocuk ve erkek kalıpları var. Kalıplara çekilme ve taban montajından sonra hazır hale geliyor.”

 

 

Hepsi el emeği

Tabi bu işlemler öyle hızlı bir şekilde olmuyor. “Bize verilen siparişleri yani bir çift reşik ayakkabıyı ancak 15 gün içerisinde teslim edebiliyoruz” diyen Emen şöyle devam etti: “Seri üretimimiz ise yok, hepsi el emeği olduğu için kalıp süreci, taban süreci ve özel motifler talep edildiği için bu motifler de elle işleniyor yani bütün hepsi el emeği, göz nuru. Onun için acele etmiyoruz. Yaklaşık 15 günde teslim edebiliyoruz. Hızlı yapalım, çok para kazanalım derdinde değiliz. Unutulmaya yüz tutmuş bir kültürümüzü yaşatıyoruz. Kendi özelliğini kaybetmemesini istiyoruz. Bölgemize has bir şey olsun istiyoruz.”

Urartu motifleri

“Kullandığımız motifler çoğunlukla Kürtlere ait, sade ve zihne kazınan motiflerdir. Aynı zamanda Urartu motifleri ve Çatak, Bahçesaray, ve Hakkari yöresine ait yan modeli de oluşturarak kendimize has bir markayı tescillemeyi düşünüyoruz” diyen Emen büyümeyi hedeflediklerine de anlatıyor: “Ayakkabılarımızın Avrupa’ya da satılmasıyla beraber müşteri profilimiz genişledi. Son dönemlerde mesleki eğitim merkezi kapsamında işe çalıştığımız kadınlarla motifler yaptık, böylelikle motifler gittikçe zenginleşti. Kök boya ile boyanmış bu motifleri gören hayran kalıyor ve alan tekrar alıyor. Reşik hikayemizi büyütmek ve daha ileriye taşımayı hedefliyoruz.”

 

 

Reşik ayakkabının özelliklerini de anlatan Emen, “Keçi kılından ve kendirden yapıldığı için tamamen doğal bir ürün olan reşik ayakkabı insan sağlığına çok faydalı. Çok zor çürür ve su tutmaz, derinin nefes almasına sebep olduğu için bakteri üremiyor, doğal keçi kılından yapıldığı için bakteri tutmuyor, bakteri tutmadığı için de koku yok, terleme yok, mantar oluşumunu engelliyor, kaşıntı yapmıyor. Hafif malzeme olduğu için uzun veya kısa mesafe yürüyüşlerde insanlara ağırlık vermiyor, çok uzun yıllar giyilebilir, sıkıntılı ayaklar için tavsiye edilebileceğimiz bir üründür” dedi.

 

 

Birçok sektör sipariş veriyor

“Reşik siparişini daha çok bölgemizdeki insanlar yöresel kıyafetin altına giymek için veriyor. Ayrıca folklor oyuncuları, tiyatro ekipleri, tasarımcılar, dizi ve filmlerde giyilmek için birçok sektörden sipariş veriliyor” diyen Emen ekledi: “Biz de tarihimizi, kültürümüzü yansıtan bu ürünü severek üretip satıyoruz.”