278 milyon çocuk okula gidemeyecek

• İklim krizi, şiddet ve yardım kesintileri 278 milyon çocuğun eğitim hakkını tehdit ediyor. Seller, çatışmalar ve fon eksikliği nedeniyle Sahel’de 8 bin okul kapandı, Bangladeş’te 300 bin Rohingya çocuk, Afganistan’da ise 2,2 milyon kız çocuğu okula gidemiyor. 

Devletlerin ve hükümetlerin sorumluluklarını yerine getirmemesi, uluslararası yardımların kesilmesi, iklim krizinin neden olduğu felaketler çocukları eğitim hakkını doğrudan etkiliyor. UNICEF, yakın tarihli bir raporda, 2026 yılı sonuna kadar altı milyon çocuğun daha okula gidemeyeceğini ve bu sayının şu anda eğitime erişimi olmayan 278 milyon çocuğa ekleneceğini tahmin ediyor.

Aynı belgede, eğitime ayrılan Resmi Kalkınma Yardımı'nın (ODA) 2023 yılına kıyasla yüzde 24 azalarak 3,2 milyar dolar (2,726 milyar euro) azalacağı öngörülüyor. Bundan en çok etkilenecek bölgeler ise şiddet, yoksulluk ve iklim krizinin yıkıcı etkilerinin bir araya geldiği Batı Afrika, Orta Afrika, Kuzey Afrika ve Orta Doğu olacak. Sivil toplum kuruluşu Educo, Birleşmiş Milletler İnsani Yardım Koordinasyon Ofisi (OCHA) verilerine dayanarak, acil durumlarda eğitim sektörünün (EiE) yalnızca 344 milyon dolar topladığını ve bunun eğitim ihtiyaçlarının ancak yüzde 13,5'ini karşılayabildiği uyarısını yapıyor. 

Sahel: Şiddet ve sellerin kuşatmasında

Afrika'nın Sahel bölgesini oluşturan ülkelerden Burkina Faso, Nijer ve Mali'deki çocuklar Ekim ayında ders başı yapacak. Educo’nun Sahel sorumlusu Edouard Ndeye, El Pais’e seller ve "sistemdeki organizasyon eksikliği" nedeniyle çocukların bazen Kasım veya Aralık ayına kadar okula gidemediğine işaret ediyor. "Okullar, son yıllarda sığınak olarak kullanılıyor” diyor.

2024 yılının Haziran-Eylül ayları arasında şiddetli yağmurların neden olduğu seller Çad, Nijer, Nijerya ve Mali'de yaklaşık 550 kişinin ölümüne, iki milyondan fazla kişinin mağdur olmasına ve altyapı hasarına neden olmuştu. Mali ve Nijer eğitim bakanları, derslerin başlamasını Kasım ayına ertelemek zorunda kalmış ve 8,5 milyon çocuğun eğitime erişimi gecikmişti. 

Ancak sorun sadece doğal felaketlerden kaynaklanmıyor. BM Batı Afrika ve Sahel Ofisi, Nisan ayında yayımlanan raporunda, Orta Sahel’deki güvensizlik ve şiddetin 2,9 milyondan fazla insanı (bunların yarısı çocuk) yerinden ettiğini ve 8.000'den fazla okulun kapandığını bildirdi. Sadece Burkina Faso’da 5 bin eğitim merkezi kapatıldı ve 430.000 öğrenci okula gidemedi. Ve bu krize müdahale edecek fon yok. 489,7 milyar dolar yardım ihtiyacının sadece yüzde 7’si toplanabildi. Ndeye, “Birkaç yıl önce Sahel uluslararası ilgi görüyordu. Ancak Ukrayna ve Gazze'de çatışmalar patlak verdiğinden beri bu ilgi azaldı” diyor.

Bangladeş: Çocuk işçilerin ülkesi

Uluslararası yardım kesintileri, Ocak ayında başlayan Bangladeş'teki yeni eğitim dönemini sert bir şekilde vurdu. UNICEF, dünyanın en büyük mülteci kamplarının bulunduğu Cox's Bazar’da 6 bin 400’den fazla eğitim merkezini kapattı; 300 bin Rohingya çocuk okula gidemedi. 

Educo Bangladeş direktörü Hamid Abdul, yoksul ailelerin “hayatta kalmak ile eğitim” arasında seçim yapmak zorunda kaldığına işaret ediyor. İlkokul öğrencilerinin eğitim masrafları kişi başı yüzde 25, ortaokulda ise yüzde 51 oranında artıyor. Ulusal Çocuk İşçiliği Araştırması'nın (NCLS) 2022 tarihli anketine göre, ülkedeki çocukların yüzde 47’si 1990 yılından bu yana okula gidemiyor. Çünkü 3,54 milyon çocuk ailelerine maddi destekte bulunmak için çalışmak zorunda bırakılıyor. 

Afganistan: Kız çocuklarının olmadığı okullar

Taliban’ın 2021 yılında Afganistan’da iktidarı ele geçirmesiyle kız çocuklar eğitim hakkına erişemiyor. Kadın ve kız çocuklarını eve kapatan Taliban rejiminin baskıları nedeniyle, 2,2 milyondan fazla kız çocuğu okula gidemiyor. 2030’a kadar sayının 4 milyona ulaşması bekleniyor. 

BM Kadın Birimi’nin son raporun göre, Afgan kadın ve kız çocuklarının yüzde 80’i okula gidemiyor ve çalışamıyor. Öte yandan, erkek çocuklar da Taliban’ın dini eğitimler, katı kurallar ve baskıları nedeniyle eğitim hakkına erişemiyor. Ayrıca, 31 Ağustos'ta Kunar eyaletini sarsan deprem, 2.200 kişinin ölümüne neden olmakla kalmadı, bölgedeki en az 40 okulda da hasara yol açtı.

Ekonomik kriz, kızamık salgını ve yangınlar, çocukların eğitim hayatını doğrudan etkiledi. Bolivya, 2023’ten bu yana döviz krizi ve petrol endüstrisindeki sorunlarla boğuşuyor. Bolivya Merkez Bankası’nın verilerine göre, kümülatif enflasyon yüzde 17'nin üzerine çıktı.

Educo Bolivya direktörü Viviana Farfán, bazı çocuk ve gençlerin aile ekonomisine katkıda bulunmak için okulu bırakmak zorunda kaldıklarını söylüyor. Eğitim Bakanlığı, 2023 yılı itibariyle öğrencilerin yüzde 2,83’ünün okulu terk ettiğini belirtirken, Farfán bu rakamın daha yüksek olduğunu ifade ediyor. 

Farfán'a göre bir diğer sorun ise ailelerin çocuklarına aşı yaptırmaması nedeniyle kızamık vakalarının artması. Hükümet, vakaların artması üzerine Haziran ayında ulusal sağlık acil durumu ilan etti. Ağustos ayında, ülkede 254 vaka kaydedildi. Salgından korunmak ve aynı zamanda eğitime devam etmek isteyen çocuklar bu kez farklı bir sorunla karşılaşıyor. On-line eğitime erişimin de zor olduğunu ifade eden Farfán, “Bu, herkesin cep telefonu veya tableti olmadığı bir ülkede sorun teşkil ediyor. Birçoğu da internet faturalarını ödeyecek paraya sahip değil” diyor.

Güney Amerika ülkesindeki yangınlar da yüz yüze derslerin iptal edilmesine de neden oldu. Fundación Tierra'nın verilerine göre, 2024 yılında ülkede 12,6 milyon hektarlık alan yandı. Sadece Ağustos 2025'te hükümet 700'den fazla aktif yangın odağı olduğunu doğruladı. Farfán, “Yangınlar büyük şehirlerden uzakta meydana gelse de, duman şehirlere kadar ulaşarak hava kalitesini etkiliyor. Bazı durumlarda okullar kapatılıyor” diye ekliyor. HABER MERKEZİ