Dêrik’te ve Eindhoven’da Rojava Halk Parlamentosu

• Staal, Kürt örgütleriyle yıllarca ortak çalışma yürüttükten sonra, ekibiyle birlikte Rojava’ya davet ediliyor.  Alternatif parlamentolar, uluslar ötesi kampanyalar ve halk mahkemeleri şeklinde sanat eserleri yapan Staal, Rojava’da ilk Halk Parlamentosu’nun da inşasını yaptı.

SERDA DEMİR / EİNDHOVEN

Devriminin ilanıyla birlikte uluslararası arenada odak noktasına dönüşen Rojava’ya sayısız enternasyonal dayanışma örnekleri gösterildi. Hollandalı görsel sanatçı ve propaganda araştırmacısı Jonas Staal da devrimi sahiplenenlerden biri oldu. 
Rojava’da ilk Halk Parlamentosu’nun inşasını örgütleyenlerin arasında Staal da yer alıyor. Dêrik belediyesi ortaklığıyla 2018 yılında tamamlanan parlamento, halkın buluşma merkezine dönüşüyor. Bu yıl, hava koşullarından dolayı hasar gören binanın onarımı için çalışmalar başlatılacak. Staal, parlamentonun 2022’de tekrar faaliyete geçirilebilmesini umuyor. Dêrik ile sınırlı kalmayan bu çalışmanın bir örneği de Hollanda’ya taşındı. 2018 yılında Eindhoven’daki Van Abbe müzesinde de kurulan Halk Parlamentosu, hala çeşitli etkinliklerin düzenlendiği buluşma alanı olarak kullanılıyor.

Örgütsel sanat
Staal, Pan-Avrupa hareketleri ve devletsiz siyasi örgütlerle birlikte alternatif parlamentolar, uluslar ötesi kampanyalar ve halk mahkemeleri şeklinde sanat eserleri yapıyor. Sanatsal çalışmaları ve siyasi ilgisinin iç içe geçtiğini ifade eden Staal, "Yeni eşitlikçi dünyayı görünür kılmak ve ardından kolektif bir şekilde örgütlemek için siyasi imgeler ile sanatsal imgeleri birleştirmemiz gerektiğini düşünüyorum" diye ekliyor. Bu nedenle yaptığı işi "örgütsel sanat" olarak adlandırıyor: "Çünkü sanat eserlerim genellikle alternatif siyasi örgütlerin biçimini alıyorlar."

Sanat eserine dava açıldı
Sanatçı, 2005 yılında yaptığı sokak sanatından dolayı yıllarca Hollanda medyasının ilgi odağı oldu. Irkçı Özgürlük Partisi’nin (PVV) lideri Geert Wilders’le ilgili yaptığı çalışmalardan dolayı Wilders kendini tehdit altında hissettiği gerekçesiyle Staal’a dava açtı. Staal söz konusu çalışmasını şöyle anlatıyor: "Wilders etrafında ortaya çıkan şehitlik kültürünü görünür kılmak istedim, çünkü Wilders kendini ülkenin çıkarları için feda eden biri gibi sunuyordu, ancak mesele güç çıkarıydı. Kendisi tuhaf bir şehit, çünkü sürekli kendini feda eden ama ölmeyen biri.’’ Sanatçı bu sebeple sokakta Wilders’ın fotoğrafları ile anıtlar yaparak onu "yaşayan bir şehit" olarak resmediyor. Beraat ettiği davayla ilgili Staal "Mahkemedeki tüm celseleri sanat eserinin bir parçası olarak görüyorum: Sanat, siyaset ve hukuk düşüncelerinin karşı karşıya geldiği bir arenaydı" diyor.

Kürt hareketiyle tanışma
Jonas Staal, 2012 yılından bu yana, devletsiz olan veya kara listeye alınan örgütlerin konuşma yapmak için davet edildikleri tiyatro salonlarında, sanat kurumlarında ve kamusal alanlarda kurulan geçici parlamentoları yapan Yeni Dünya Zirvesi’ni (New World Summit-NWS) yönetiyor. 
Kurucusu olduğu kurumu şöyle özetliyor Staal: "Yeni Dünya Zirvesi, muhalif ve ilerici sesleri bastırmak için kara listeler kullanan sözde Teröre Karşı Savaş’a karşı mücadele eden bir kurumdur. Kürt devrimci hareketi, NWS’nin ilk toplantısından itibaren dahil oldu. Demokratik Konfederalizm, veya devletsiz demokrasi modeli, bizim çalışmalarımızı da şekillendirdi. NWS de devletsiz demokrasiyi savunuyor.’’

Dêrik’te Halk Parlamentosu
Staal, Kürt örgütleriyle yıllarca ortak çalışma yürüttükten sonra, ekibiyle birlikte Rojava’ya davet ediliyor. "O dönemin Dış İlişkiler Komitesi Eşbaşkanı Amina Osse, Rojava devrimini onurlandıran bir sanat eseri ve yerel komünlerin özyönetimlerini şekillendirebilecekleri bir parlamento kurmamızı önerdi. Bu aynı zamanda, Rojava’da enternasyonal dayanışmanın sembolü de olacaktı. Parlamento, halk ve temsilciler arasında hiçbir ayrım yapılmayan kamusal bir alan ve kolektif öz temsilin merkezde durduğu bir sanat eseri oldu."
Derik’te bulunan parlamentoda yılda birkaç kez büyük ölçekli konferanslar ve toplantılar düzenleniyor. Parlamentonun çevresinde bir park da kurulduğu için eğlence amaçlı kullanıldığı da oluyor.

İdeolojik mimarlık
Staal’a göre ideolojinin her zaman bir biçimi vardır: "Rojava devriminin devrimci ideolojisi, devletin patriyarkal, milliyetçi ve kapitalist boyutlarından kopuk bir demokrasi önermektedir. Dairesel mimari ve parlamentonun ortasının boş kalması da bu gerçeği vurgulamaktadır. Böylece bireysel temsiliyet yerine, kolektif temsiliyet merkeze alınıyor.’’ Parlamentoyu çevreleyen sütunların üstünde, özerk yönetimin Toplumsal Sözleşmesi’nden alınan temel kavramlar yazıyor ve çatısında da yerel örgütlerin ve partilerin temel sembolleri olan yıldızlar ve güneşler bulunuyor. Staal, bunu "bir çeşit ideolojik gökevi" olarak adlandırıyor ve parlamentoda devrimci değerlerin görsele yansıdığını anlatıyor: "Yeni bir ideoloji, gerici siyasetin görsel şeklini korumayı sürdürürse, başarılı olamaz. Yeni devrimci siyaset, yeni devrimci bir biçim gerektirir."

Müzedeki Rojava Halk Parlamentosu
Özerk yönetimle yapılan görüşmelerin ardından, Hollanda’nın Eindhoven kentindeki Van Abbe modern sanat müzesiyle birlikte Rojava Halk Parlamentosu’nun ikinci versiyonu inşa ediliyor. Halk parlamentosunun Rojava ile sınırlandırılmaması, dünya çapında paralel bir siyaseti tanıtması ve kendi halk iktidarını inşa etmesi adına Hollanda’da da kurulan parlamento oldukça sık kullanılıyor. Etkinliklerin bir kısmı NWS’nin Kürt kurumlarıyla birlikte düzenlediği programlardan, diğer kısmı da müzenin kendi düzenlediği etkinliklerden oluşuyor. Müzeyi ziyaret edenlere her zaman parlamentonun ve tarihinin tanıtımı yapılıyor. Staal, parlamentonun daha geniş bir kitlenin Rojava Devrimi’nin idealleri hakkında bilgi edindiği bir yere dönüştüğünü vurguluyor.

Gelecek projeler
Müzede etkinlikler düzenlenmeye devam ediyor. Bir sonraki buluşma "Cosmic Tertulias" tarafından organize edilecek. Bu etkinlikte Zapatista hareketinden delegasyonlar ve Kürt Kadın Hareketinden temsilciler buluşup, dayanışmayı büyütmenin yollarını konuşacak. Diğer bir etkinlik ise müzeyle ortak düzenlenen eğitim günü olacak. "Hakiki Karşı Güç" başlığıyla 2022’de düzenlenecek olan etkinlikte Hollanda’daki ilerici toplumsal örgütler bir araya getirilecek. Staal, özgürlükçü siyaset ve kültürü sürdürmek için stratejiler ve taktikler üzerine paylaşımlar yapılacağını belirtiyor.