Önder Algedik
- AFAD ne yazık ki müdahale etmedi. Depremin yaşandığı 10 kentin 9'unda AFAD'ın deposu veya lojistik deposu var. Bunlar işleme alınmadı. Kızılay'ı göremedik, askeri de o kadar az gördük ki 2. günün sonunda 7 bin asker. Sadece Malatya'da 120 bin askerin bölgede konuşlandığını düşünürsek askerin de olmadığını görebiliriz.
- Burada temel sorun şu aslında; baktığımız zaman devlet depreme müdahale etmek için ilk adımı attı, mekanizmayı çalıştırdı fakat bir şekilde durdurdu. Bu birinci günün sonunda ortaya çıktı, ikinci, üçüncü gün ve sonrası günlerde de bunu hep beraber izledik. Birincisi burada bir geç kalma yok, bilakis eylemlerin engellenmesi söz konusu.
- El Salvador geliyor ama bizimkiler Hatay'a gelemiyor. Meksika geliyor ama bizimkiler Adıyaman'a gelemiyorlar. Dolayısıyla burada ağırdan almak, geç kalmak kelimesi haksızlık olur, çünkü hiçbir ülke kendi topraklarına bir Pakistan'dan, bir El Salvador'dan, bir Meksika'dan daha geç kalmamalı. Gecikme lafı durumun vahametini hafife almak olur.
GÜLCAN DERELİ
6 Şubat'ta Maraş'ta meydana gelen 7.7 ve 7.6'lık iki deprem, onbinlerce insanın ölümüyle sonuçlandı. Resmi rakamlar 45 bin diyor ama kimse de bunu inandırıcı bulmuyor. Bölgeden gelen veriler can kaybının korkunç boyutlarda olduğunu gösteriyor. Depremle beraber başka bir faciaya daha tanıklık ettik. İHA'sıyla, SİHA'sıyla, tankı, topu ve ordusuyla Kürtlere karşı savaşta "başarılı" olmakla övünen devletin bir anda ortada olmadığı ortaya çıktı. Bütün sistemini Kürt karşıtlığına göre organize eden ve toplum üzerinde hegemonya kurmaya ayarlayan devlet ve onu yöneten AKP'nin felaket öncesi, anı ve sonrasına dair hiçbir gerçekçi hazırlığı olmadığı, kurumların içi boş teneke olduğu da ortaya çıktı. Enerji ve İklim Uzmanı Önder Algedik, bu konuda başka önemli noktaya verilerle dikkat çekiyor. Algedik'e göre iktidar kurtarma çalışmalarında yetersiz kalmadı tam aksine müdahaleyi engelledi. Önder Algedik ile depreme neden hazırlık yapılmadığından, imar aflarına, arama kurtarmadan OHAL ilanına birçok konuyu konuştuk.
AFAD müdahale etmedi
Depremin hemen ardından AFAD'ın hükümet yetkilileri ile bir toplantı gerçekleştirdiğini söyleyen Algedik, "İlk 3 saatte yapılan eylemlere bakmak gerek. Şimdi ilk saatlere baktığımız zaman şunu artık biliyoruz. AFAD depremden 45 dakika sonra bir rapor hazırladı. Depremin sonuçlarına dair temel bilgileri hükümet ile paylaştı, bununla ilgili bakanlar toplantı yaptılar ve 5.30'da AFAD basın açıklamasında en üst seviye önlemler açıklandı ve bu üç şeyi içeriyordu" dedi. Alınan kararların önemli olduğunu ancak işletilmediğini belirten Algedik, "Birincisi çevre illeri mobilizasyonu, bu başarılı oldu 5.45'te Ordu Belediyesi, 6.45'te Kocaeli Belediyesi araçları yolladı mesela. İkicisi de mobilizasyon en başta gerçekleştirildi dünyanın pek çok ülkesi yardım gönderdi, kurtarma ekibi gönderdi. Bunun üçüncüsü de ulusal kaynaklar. Ulusal kaynaklar ne diye baktığımızda AFAD, Kızılay ve askerler diye bakıyoruz. Ama baktığımız zaman AFAD ne yazık ki müdahale etmedi ve depremin yaşandığı 10 kentin 9'unda AFAD'ın deposu veya lojistik deposu var. Bunlar işleme alınmadı. AFAD'ın çok ciddi kurtarma ekipleri var, organizasyonları var, bunlar işleme alınmadı. Kızılay'ı göremedik, askeri de o kadar az gördük ki 2. günün sonunda 7 bin asker. Sadece Malatya'da ikinci ordunun olduğunu düşünürsek ve sadece Malatya'da 120 bin askerin bölgede konuşlandığını düşünürsek askerin de olmadığını görebiliriz" diye vurguladı.
Geç kalınmadı engellendi
Önemli bir ayrıntıya dikkat çeken Algedik, sözlerine şöyle devam etti: "Burada temel sorun şu aslında; baktığımız zaman devlet depreme müdahale etmek için ilk adımı attı, mekanizmayı çalıştırdı fakat bir şekilde durdurdu. Bu birinci günün sonunda ortaya çıktı, ikinci, üçüncü gün ve sonrası günlerde de bunu hep beraber izledik. Birincisi burada bir geç kalma yok, bilakis eylemlerin engellenmesi söz konusu çünkü birkaç saat içinde 99 depremini hatırlayacak olursak askerin müdahalesi bundan kat ve kat fazlaydı. Çok cüzi bir müdahale var. Baktığımız zaman hükümetin en temel deprem müdahalesi bant girişini daraltma, kurtarma ekiplerine engel çıkarma, onları geri yollama gibi bir şeyler yaptığını görüyoruz. Yani gecikme lafı durumun vahametini hafife almak gibi geldiği için böyle diyemiyorum."
Kararın uygulanmadığı ortada
Bu durum elbette akıllara birçok soruyu da beraberinde getiriyor. En temel soru ise şu oldu: Depremin vurduğu bölgelerin çoğunlukla Kürt ve alevi yurttaşlardan oluşmasından kaynaklı mı kurtarma çalışmaları engellendi? Devletin neden kurtarma çalışmalarını engellediğini sorduğumuz Algedik, şöyle yanıtladı: "Bunun cevabını bilmiyorum, çok anlaşılmaz bir durum. Çünkü çok net olarak biliyoruz. Saat 4.17'de olan depreme dair bir saat içerisinde raporumuz hazırken, bir buçuk saat içerisinde en üst seviyede müdahale kararı alınmışken, iki saat içinde mobilizasyon başlamışken, üçüncü saatte her kentte en az 3 bin asker ve kurtarma görevlisi enkazın başında olabilirdi. Ve ertesi güne kadar üç vardiya şeklinde beşer bin kişi çalışıp çok önemli ve çok sayıda kişiyi kurtarabilirdi. Biz bunu yapmadığını biliyoruz. Yani 10 kent çarpı 5 bin dediğiniz zaman onbinlerce insan yapar ama salı günü akşamı Milli Savunma Bakanı sadece 7 bin 35 askerin bu süreçte görevlendirdiğini söylüyordu. Yani depremin üçüncü saatinde her kentte 3 bin kişiyi hazır etmek varken depremin 40. saatinde bütün Türkiye'de 7 bin askerin olması bize burada alınan kararın uygulanmadığını ortaya koyuyor."
AFAD kapısını açmadı
Avrupa ve dünya ülkelerinden gelen kurtarma ekiplerine dikkat çeken Algedik, "Bakın Pakistan Türkiye'ye geliyor enkaz altında kurtarma çalışmasına başlıyor ve hastane kuruyor. Ama Türkiye Cumhuriyeti'nin AFAD deposu pek çok yerde günlerce kapısını bile açmıyor. Yani ikisinin arasında çok büyük fark var. El Salvador geliyor ama bizimkiler Hatay'a gelemiyor. Meksika geliyor ama bizimkiler Adıyaman'a gelemiyorlar. Dolayısıyla burada ağırdan almak, geç kalmak kelimesi haksızlık olur, çünkü hiçbir ülke kendi topraklarına bir Pakistan'dan, bir El Salvador'dan, bir Meksika'dan daha geç kalmamalı, kalamaz" dedi.
Halk seferber oldu
Devletin kurtarma çalışmalarında yer almaması halkta seferberliğe neden oldu. Devletin yapmadığını yurttaşlar yapmak için ülkenin birçok yerinden depremin vurduğu kentlere akın etti. Ancak kurtarma çalışmalarına katılmak için gittikleri bölgelerde onlar da birçok engelleme ile karşılaştı. Yine kepçe, iş makinası operatörleri bürokratik işlemler gerekçe gösterilerek kurtarma çalışmalarında yer alması engellendi.
Devlet geri çekildi
Bürokratik engellemeleri de değerlendiren Algedik, şöyle devam etti: "Türkiye hayatında hiç kurtarma yapmamış, bununla karşılaşmamış bir ülke değil. Bununla ilgili hatta Maraş özelinde tatbikatlar yapıldı, çok iyi biliyoruz. Alınan kararlar doğru ama depremin ikinci saatinden sonra ne oluyorsa AFAD, Kızılay ve ordu bir şekilde geriye çekiliyor. Bir şekilde adımlarını yavaşlatıyor hatta geri adım attığını söyleyebiliriz. Şimdi bu bahsettiğimiz örnekler aslında depremin ikinci saatinden sonra bir şeylerin olduğunun ispatı. Yani bu kadar çok beceriksizlik, bu kadar çok kötü niyeti toplayamazsınız. Bu tür organizasyonda eksiklik olabilir ama bu kadar çok olmasının sebebi sistemli bir adım olduğunu düşündürüyor otomatik olarak. Ya baktığınız zaman dünya ayağa kalkmış ama ne yazık ki kentlerin içindeki ne askerler, ne AFAD, ne Kızılay birimlerinin ayağa kalktığını görüyoruz. Yarayı bizim tedavi etmemiz gerekiyor, bu da imkansız. Çünkü devlet aygıtı dediğimiz şey çok büyük bir aygıt ve bu aygıt insanı yaşatmaya değil yaşatmamaya kurgulandığı zaman çok başka bir dünya olur. Acıları derinleştirmek istemiyorum ama çok açık bir şekilde depremde ilk iki saatte müdahale anlamında her şey yolunda gidiyordu ama iki saatten sonra ne olduysa geri adım atılmaya başlandı ve bütün bahsettiğiniz örnekler de aslında bu iddiayı doğrular nitelikte."