Hewsel'de hasat zamanı

• Yılın 12 ayında da ürün alınabilen, eskiden Amed'in tüm meyve-sebze ihtiyacını karşılayan Hewsel bahçeleri, eskisi kadar kentin ihtiyacını karşılayamasa da günümüzde de reyhan, marul, maydanoz, tere, ve roka bahçeleri ile rengarenk.

YILMAZ KAYA/AMED

 

Amed'in ünlü Hewsel bahçeleri, bundan 50-60 yıl öncesine kadar da kentin tüm meyve ve sebze ihtiyacını karşılıyordu. Kayısı, kum şeftalisi, üzüm, incir, erik, kiraz, vişne, armut ve ayva bahçeleri geçen yıllar içinde azalmaya başladı. Ancak, marul, reyhan, roka gibi yeşilliklerin yetiştirildiği bahçeler halen duruyor. Kış mevsiminde 3 ay seralarda yeşillik ekimi yapılırken, kalan 9 ay ise normal şartlarda yapılıyor. Hewsel'in verimli toprağı sayesinde, yılda 4 kez yeşillik hasadı yapılabiliyor.

 

Aşefçiler sokağında satılıyor

Yetiştirmesinin kolay ve satışının da rahat olduğu için Hewsel bahçelerinde yıllardır ailece kara reyhan ve nane yetiştirdiklerini belirten Murat Sökmen, ürettikleri ürünleri pazarcılar ya da aşefçi kadınlar aracılığı ile sattıklarını söyledi. Semtlerde kurulan pazarlara düzenli olarak bu yeşillikleri verdiklerini ya da Balıkçılarbaşı semtinde 'Aşefçiler Sokağı' denilen yerde tezgah kurarak sattıklarını ifade eden Sökmen, "Üç ayda bir hasat ediyoruz. Ardından toprağı kısa bir süre dinlendirip tekrar ekim yapıyoruz. Pazarcılara ya da aşefçi kadınlara yeşillikler daha tarlada iken dönüm hesabı satış yapıyoruz. Kendimiz satmak istesek ise deste halinde satıyoruz. Organik ve ucuz olduğu için de kısa sürede tüketiliyor" şeklinde konuştu.

 

 

71 yaşında bir aşefçi

Hewsel'de bahçelerde ekilen yeşillikleri ya da buradan topladığı yenilebilir yabani bitkileri 30 yıla yakın bir süredir kaldırımlarda satan 71 yaşındaki Hüsna Ayçin, aşefçilerden biri. İlkbahar ve yazın sabahın erken saatlerinde Hewsel'e giderek yenilebilir bitkiler toplayarak bunları Mardinkapı ya da Urfakapı bölgelerinde el arabasında sattığını belirten Ayçin, "Sonbaharda da yine Hewsel'de bahçecilerden reyhan, nane, maydanoz, roka, tere, dere otu gibi yeşillikleri torba ile bahçecilerden satın alıyorum. Ucuza verdiğim ve taze olduğu için rağbet çok oluyor. Bununla geçimimi sağlıyorum" dedi.

 

 

Pırpar, tolik, kok sor, tuzik, reşan

Aşefçiler sokağında yeşillik satanlardan kadınlardan biri de Emine Kanat. Mevsiminde Hewsel bahçelerinden ya da Dicle Nehri kıyısından topladıkları pırpar, tolik, kok sor, tuzık, reşan gibi yeşillikleri sattığını belirten Kanat, bu bitkilerin mart ayı ile birlikte doğada bulunduğunu ve yaz ortasına kadar bunları toplayarak kendi imkanları ile sattıklarını söyledi. Emek vererek topladığı bitkilerin satışından ciddi bir gelir kazanmadıklarını ancak yine de geçinmek için bunu yapmak zorunda olduğunu ifade eden Kanat, yıllardır aynı yerde satış yaptıklarını, zabıtaların da kendilerini tanıdığı için aşefçiler sokağında tezgah kuranlara ses çıkarmadıklarını sözlerine ekledi.

 

 

Çevre illere de gönderiliyor

Hewsel bahçelerinde en çok hasadı yapılan yeşilliklerden biri ise marul. Yılda 4 kez ekilen ve akşam serinliğinde hasadı yapılan marullar ya semt pazarlarına satılıyor ya da kamyonlarla çevre illere gönderiliyor.

21 yıldır Hewsel bahçelerinde tarla kiralayarak marul ekimi yapan Çetin Tekin, hasat zamanı sadece kendi tarlarından günde 2-3 kamyon marulu Elazığ, Bingöl, Muş, Mardin gibi illere gönderdiklerini söyledi.

 

Kadınlar için de geçim kaynağı

Hewsel bahçelerinin bereketli olması nedeniyle ilkbahara bir kez marul hasadı yaptıklarını, ardından aynı tarlaya domates, fasulye, bamya, kabak ve biber ektiklerini belirten Tekin, "Bunların hasadı yaz sonlarına doğru biter. Ardından aynı tarlaya marul fideleri dikeriz. Hava sıcaklığına göre 45 gün ile iki ay arasında olgunlaşıyor. Hasat zamanı gelince de hem kadın işçilerimiz, hem de kendimiz bunları topluyoruz" dedi.

Hewsel'de marulun ekim, bakım ve hasadında genellikle kadınların çalıştığını kaydeden Tekin, yılda 3-4 kez hasat yaptıkları için burada çalışan kadınlar için de Hewsel bahçelerinin bir geçim kaynağı olduğunu söyledi.