• İstanbul'da ilk olarak 1912'de 1 Mayıs kutlandı. 1923'te 'İşçi Bayramı' ilan edildi. 

Hükümet, 1924'te 1 Mayıs kutlamalarını yasakladı. 1925'teki Takrir-i Sükûn Yasası ise yasak kalıcılaştı. 1935'te 'Bahar ve Çiçek Bayramı' adı verildi ve ücretsiz tatil günü ilan edildi. 

Uzun yılların ardından ilk defa 1976’da geniş katılımlı 1 Mayıs kutlaması Taksim'de DİSK’in öncülüğünde gerçekleşti, ancak bir katliama imza atıldı; 40'ın üzerinde insan katledildi. 1978’de yüz binlerce kişinin katılımıyla Taksim Meydanı’nda kutlandı. 1979'da Sıkıyönetim Komutanlığı izin vermedi, sokağa çıkma yasağı ilan etti ama yasağa rağmen kutlandı. 12 Eylül darbecilerinin konseyi, 1981'de 1 Mayıs'ı resmi tatil günü olmaktan çıkardı. 

1989'da izin verilmeyen 1 Mayıs gösterileri sırasında Mehmet Akif Dalcı katledildi. 1996'da Taksim Meydanı’nın yasaklı olduğu gerekçesiyle Kadıköy’de yapıldı, polis üç kişiyi katletti. Kadıköy, 2005'e kadar yasaklı kaldı. 2006'da 1 Mayıs mitingine en geniş katılımın yaşandığı ilçe Kadıköy oldu.

1 Mayıs, 2007'de tekrar Taksim’de kutlamak isteyenler polis saldırısına uğradı, 100’den fazla kişi yaralandı, İbrahim Sevindik katledildi. Sendikaların, 2008'de Taksim’de kutlamasına izin vermedi, yürüyüşe saldırdı. Okmeydanı’nda 19 yaşındaki Burhan Gül başından plastik mermiyle vurularak yaralandı. 

2009’da 1 Mayıs, tekrar resmi bayram olarak kabul edildi, ancak Taksim’de miting yapılmasına izin verilmedi. 2010’da Taksim'de kutlandı. 2013’te yasak geri geldi. İstanbul’da halen Taksim’de kutlama yasağı sürüyor.

 

* * *

İşçi sınıfı iddiası olanlar

İşçi sınıfının temel alan sol, sosyalist, komünist ve sosyal demokrat örgüt ve partilerin Türkiye'deki durumu da sendikalaşma oranı kadar dramatik. 

Ezilenlerin Sosyalist Partisi (ESP), Türkiye Komünist Partisi (TKP), Türkiye Komünist Hareketi (TKH), Halkın Türkiye Komünist Partisi (HTKP), Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP), Devrimci Sosyalist İşçi Partisi (DSİP), Devrim Hareketi (DH), Birleşik Komünist Parti (BKP), Kızıl Parti, Türkiye İşçi Partisi (TİP), SOL Parti, Emek Partisi (EMEP), Sosyalist Yeniden Kuruluş Partisi (SYKP) , Birleşik Haziran Hareketi, Yurtsever Cephe, Sosyalist Meclisler Federasyonu (SMF). DEM Parti de ve bünyesinde bulunduğu Halkların Demokratik Kongresi (HDK) de bu alanı ihmal etmiyor.  Türk makamları tarafından yasa dışı kabul edilen ve işçi sınıfı mücadelesini sosyalist/komünist bir çerçevede savunan yapılar da var ve daha uzun bir geçmişe, mirasa ve geleneğe sahip. 

Sol partiler, 2023’te genellikle Millet İttifakı (CHP liderliğinde) veya Emek ve Özgürlük İttifakı (Yeşil Sol Parti ve TİP önderliğinde) içinde yer aldı. Bazı partiler (örneğin, TKP, TKH) Sosyalist Güç Birliği ittifakını oluşturdu.

Üye sayıları ve oy oranları

Türkiye İşçi Partisi (TİP): 32 bin üyesi var. Emek ve Özgürlük İttifakı (Yeşil Sol Parti, EMEP, TİP, EHP, TÖP) içinde yer aldı. Oy oranı yüzde 1.73 (tek başına).

Türkiye Komünist Partisi (TKP): Sosyalist Güç Birliği (TKP, TKH, TSİP, Devrim Hareketi, SOL Parti) ile birlikte seçime girdi. Oy oranı, yaklaşık 0.14 (tek başına).

Türkiye Komünist Hareketi (TKH): Sosyalist Güç Birliği, toplam yüzde 0.5 civarında oy aldı.

Türkiye Sosyalist İşçi Partisi (TSİP): Sosyalist Güç Birliği.

SOL Parti: 20 bine yakın üyesi var. Sosyalist Güç Birliği içinde yüzde 0.2 civarında katkı sağladığı tahmin ediliyor.

Emek Partisi (EMEP): Emek ve Özgürlük İttifakı (Yeşil Sol Parti listelerinden). Yeşil Sol Parti’nin yüzde 8.8’lik oyu içinde katkı sağladı.

Devrimci Sosyalist İşçi Partisi (DSİP): Seçimlere katılmadı, sol ittifakları desteklemeyi tercih etti.

Birleşik Komünist Parti (BKP): Seçimlere katılmadı.

Kızıl Parti: TİP'ten ayrılanlarca kuruldu. 

Emek ve Özgürlük İttifakı: Yeşil Sol Parti, HDP’nin kapatma davası nedeniyle vekalet etti; EMEP ve diğerleri bu çatı altında yer aldı. Yüzde 10.54 (Yeşil Sol Parti yüzde 8.8, TİP yüzde 1.73, diğerleri minimal) oy aldı. 65 milletvekili çıkardı.