• İstanbul Sözleşmesi’ni onaylama vaadiyle iktidara gelen Başbakan Evika Silina, “Yardım isteyecek kadar cesur olanlar, şimdi deneyimlerinin siyasi savaşlar için kullanıldığına tanık oluyor. Bu acımasızca” dedi.
• Liberal İlericiler Parlamento Grubu Başkanı Andris Suvajevs,"Bu, Letonya'nın Avrupa Birliği'ndeki ve uluslararası alandaki konumuna yıkıcı bir darbe olacaktır" ifadelerini kullandı.
• Gazeteci, Aivars Ozoliņš, sözleşmeden çekilmeyi, “Türkiye ile aynı insan hakları politikası düzeyinde olmak bize iyi imaj kazandırmıyor. Geri kalmış bir ülke olarak damgalanacağız” diye yorumladı.

Letonya Parlamentosu (Saeima), 30 Ekim 2025 Perşembe günü İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı aldı. 100 sandalyeli mecliste 56 milletvekili çekilme lehinde, 32’si aleyhte oy kullandı; 2 milletvekili ise çekimser kaldı. Yasa, Cumhurbaşkanı Edgars Rinkēvičs tarafından onaylanırsa Letonya, Avrupa Birliği’nde sözleşmeden ayrılan ilk ülke, dünyada ise Türkiye’den (2021) sonra ikinci ülke olacak. Letonya’nın İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararına tepkiler artıyor.

 

 

Bu karar acımasızca!

Letonya İstanbul Sözleşmesi’ni 2016’da imzalamış, Kasım 2024’te onaylamış ve 1 Mayıs 2025’te yürürlüğe sokmuştu. Çekilme süreci ise Eylül 2025’te muhalefet milletvekillerinin önerisiyle başladı. Hükümet koalisyonunun bir parçası olan Yeşiller ve Çiftçiler Birliği (ZZS), Başbakan Evika Siliņa’nın merkez sağ Yeni Birlik Partisi’nin itirazlarına rağmen muhalefetle birleşti. ZZS, sözleşmeyi “toplumsal cinsiyet ideolojisini teşvik etmekle” suçladı ve ulusal yasaların yeterli olduğunu savundu. Letonya'da sağ kanat, ülkede kürtaj erişimini kısıtlayacak yeni bir yasa değişikliği önerisinin de arkasında.

2023 seçimlerinde sözleşmeyi onaylama vaadiyle iktidara gelen Başbakan Evika Siliņa, çekilme girişimini sert eleştirdi. Ekim 2025’te X platformunda şunları yazdı: “Yardım isteyecek kadar cesur olanlar, şimdi deneyimlerinin siyasi savaşlar için kullanıldığına tanık oluyor. Bu acımasızca.”

Türkiye’yle aynı olmak imaj kaybettiriyor

Liberal hükümet koalisyonu partisi İlericiler Parlamento Grubu Başkanı Andris Suvajevs, Reuters'a yaptığı açıklamada, "Bu, Letonya'nın Avrupa Birliği'ndeki ve uluslararası alandaki konumuna yıkıcı bir darbe olacaktır" dedi. Karar karşısında uluslararası tepkiler de sert oldu. Kuzey Baltık Sekizli (NB8) ülkeleri ve 15 AB büyükelçisi, çekilmemesi için ortak mektup yayımladı. Uluslararası kadın hakları örgütü Equality Now’dan Tamar Dekanosidze, “Bu karar yalnızca Letonya’daki kadınları ve kız çocuklarını tehlikeye atmıyor, Avrupa ve Orta Asya’daki insan hakları karşıtı hareketleri cesaretlendiriyor” dedi. Gazeteci, Aivars Ozoliņš, Letonya haber portalı LSM.lv’de yayımlanan makalesinde şu yorumlarda bulundu: “Türkiye ile aynı insan hakları politikası düzeyinde olmak bize iyi imaj kazandırmıyor. Aile içi şiddet ve kadın hakları konusunda saklayacak bir şeyi olan geri kalmış bir ülke olarak damgalanacağız. ‘Post-Sovyet’ etiketi geri dönebilir.”

54 bin 241 imza gerekiyor

Letonya’nın (Baltık devletleri arasında) ilk eşcinsel Cumhurbaşkanı Edgars Rinkēvičs, çekilmeye karşı olduğunu açıklamasına rağmen parlamento kararını engellemeyebileceğini ima etti. Yasayı imzalamak için 10 günü var. İmzalamazsa yasayı parlamentoya geri gönderebilir. Saeima, itirazları tartışmadan ilgili komiteye iletir ve yeniden inceleme süresi belirler. Parlamento yasayı değiştirmezse Cumhurbaşkanı başka itirazda bulunamaz, ancak yayınlanmasını iki ay askıya alabilir. Bu durumda Merkez Seçim Komisyonu, yasanın yürürlükten kaldırılması için referandum amacıyla imza toplamaya başlar. Bunun için 30 gün içinde 154 bin 241 vatandaşın imzası gerekir. Manabalss.lv portalında ise 20 binden fazla kişi sözleşmede kalınması için imza attı. HABER MERKEZİ

 

* * *

5 bin kişilik protesto

İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararı öncesi, 29 Ekim Çarşamba günü başkent Riga’da son yılların en büyük protestolarından biri düzenlendi. Polis verilerine göre yaklaşık 5 bin kişi parlamento önünde toplandı. Kadın hakları örgütü MARTA Merkezi öncülüğündeki eylemde şu sloganlar atıldı: “İstanbul Sözleşmesi’nden elinizi çekin!”, “Popülizm yok eder, sözleşme korur!”. 2000’den beri şiddet ve insan ticareti çetelerinden etkilenenlere destek veren MARTA Merkezi, çekilmenin demokrasi ve insan haklarına aykırı olduğunu, devletin şiddeti ve eşitsizliği görmezden gelmeye hazır olduğunun tehlikeli bir sinyali olacağını belirtti.