Libya’da karga fetvası

• Kargaların öldürülmesine izin veren dini karar, Libya’da hararetli bir tartışma başlattı. Bilim ve çevre koruma çevreleri, ülkenin en zengin ekosistemlerinden biri olan Yeşil Dağ bölgesindeki biyolojik çeşitlilik krizinin nedenleri konusunda din alimleriyle karşı karşıya geldi.

TİJDA YAĞMUR

Libya’da yayımlanan bir fetva, kargaların öldürülmesine izin vererek ülke çapında büyük bir tartışma başlattı. Dini otoritelerle çevre bilimciler, özellikle ülkenin en zengin ekosistemlerinden biri olan Yeşil Dağ bölgesindeki çevre krizinin nedenleri konusunda karşı karşıya geldi.

Fetvayı yayımlayan Ahmed el Dalansi, kargaların “zararlı hayvanlar” arasında yer aldığını ve “öldürülmelerinin dinen sakıncalı olmadığını” savundu. Dalansi, bozkır kargasının (corvus ruficollis) ekinlere zarar verdiğini ve hastalık yaydığını öne sürdü. Ancak çevreciler, bu yaklaşımın ekolojik felaket yaratabileceği uyarısında bulundu.

El Pais’in haberine göre Bingazi Üniversitesi’nden doğa koruma profesörü Abdülmümin el Vafi, kargaların doğada önemli bir rol oynadığını belirtti: “Kargalar böcek ve kemirgen popülasyonlarını kontrol eder, tohumların yayılmasına yardımcı olur, atıkları temizler. Sorun kargalar değil, onları çeken çöplüklerin artması.”

Çöpler kargaları, kargalar krizi büyütüyor

Yeşil Dağ’daki Şahat kentinde karga sayısındaki patlama, kötü atık yönetimiyle ilişkilendiriliyor. Şehir çevresinde plansız yapılaşma ve düzensiz çöplükler, leşle beslenen kuşlar için bol kaynak yaratmış durumda. Çevre denetçisi Hüseyin Abdel Celil, “Devlet yıllardır konut planı yürütmüyor, halk kendi mahallelerini kurdu. Çöpler gelişi güzel dökülüyor, kargalar da çoğalıyor,” diyor.

Artan karga nüfusu, bölgedeki kaplumbağalar üzerinde yıkıcı etki yaratıyor. Libya’nın iki kara kaplumbağası türünden biri olan Mısır kaplumbağası, dünyanın en küçük ve en tehlike altındaki türlerinden biri. Diğeri, bitki örtüsünü koruyan Yunan kaplumbağası, hassas tür kategorisinde.

Son iki yılda yüzlerce kaplumbağa kabuğu bulundu. Çiftçiler, kargaların küçük kaplumbağaları havaya kaldırıp yere bırakarak kabuklarını kırdığını anlatıyor. Çevre yetkilileri, bu olayların çoğunun çöplüklerin yakınında yaşandığını söylüyor.

Endişe yalnızca kaplumbağalarla sınırlı değil. Kargalar, yılan kartallarının yavrularına da saldırabiliyor. Trablus Üniversitesi’nden kuşbilimci Halid el Taib, bu davranışların asıl nedeninin ekolojik dengesizlik olduğunu vurguluyor: “Biriken çöpler ve mezbaha atıkları karga nüfusunu patlattı. Besin için rekabet arttı, bazıları diğer türlere yöneldi.”

Bilim insanlarından uyarı: “Katliam çözüm değil”

Bilim insanları, kargaların öldürülmesini çözüm olarak görmüyor. El Vafi, “Ekosistem tahminlerle değil, bilimle yönetilir,” derken, El Taib geçmişte yapılan hataları hatırlatıyor:

“Yirmi yıl önce Nafusa Dağı’nda köpekleri zehirlediler, kargalar da öldü. Sonra kene istilası başladı. Her canlı bu dengenin bir parçası.”

Uzmanlara göre ilk adım, atık yönetimini iyileştirmek ve doğal dengeyi yeniden kurmak. Çöplüklerin vahşi yaşam alanlarından uzaklaştırılması, çevre koruma politikalarının güçlendirilmesi gerekiyor.

“Fetva” ise bu bilimsel çağrılarla taban tabana zıt bir yaklaşım sunuyor. Libya’daki tartışma artık yalnızca bir kuş türüyle ilgili değil — din, bilim ve çevre yönetimi arasındaki sınırların nerede çizileceği sorusunu da yeniden gündeme getiriyor.