Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi Kürtçe olacak

• Rojhilatlı hukukçu Sabîr Ebdulahîzad: “Bin 224 hukuk terimi Kürtçeye kazandırdık; şimdi BM sözleşmesini anadilimize aktarıyoruz.”

Rojhilat'ın Urmiye kentinden olan hukukçu Sabîr Ebdulahîzad, sürgün yollarından geçerek geldiği Wan'da Kürtçede hukuk terminolojisinin gelişmesi için yıllardır, çalışma yürütüyor. Ebdulahîzad, dört dilli hazırladığı hukuk terimleri sözlüğüyle uzmanlık alanıyla ilgili anadiline katkı sunmaya çalışıyor. Urmiye'nin Mirgevera köyünde 1986'da doğan Sabîr Ebdulahîzad, ilk ve orta öğrenimini burada tamamladı. 2009'da Urmiye Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden mezun olan Ebdulahîzad, daha sonra Tahran ve Hemedan üniversitelerinde uluslararası hukuk alanında yüksek lisans ve doktora çalışmalarını sürdürdü. Ancak İran rejiminin baskıları nedeniyle 2016'da ülkesini terk etmek zorunda kaldı. O tarihten bu yana Wan'da yaşamını sürdüren Ebdulahîzad, çalışmalarını Komeleya Vekolîn û Perwerdeya Hiqûqê'da (DADSAZ) devam ettiriyor.

Uluslararası Hukuk Terimleri Sözlüğü

Ebdulahîzad'ın en önemli çalışması, Kürtçe, Türkçe, Farsça ve İngilizce dillerinde hazırladığı "Ferhenga Têgehên Hiqûqa Navnetewî (Uluslararası Hukuk Terimleri Sözlüğü)" oldu. Üç yılı aşkın bir çalışmanın ürünü olan sözlükte bin 224 hukuk terimi yer alıyor. Eser, hukuk öğrencileri, dilbilimciler ve araştırmacılar için başvuru kaynağı olma özelliği taşıyor. Şuanda hukuk alanında çalışma yürüten DADSAZ'da yer alan Ebdulahîzad dernek ile yeni projelere hazırlanıyorlar. Ebdulahîzad, bu sözlüğün devamı niteliğinde olan ikinci bir sözlüğü de Mezopotamya Vakfı ile DADSAZ'la birlikte çıkartı. 

Kürtçe araştırma yapmak isteyenler için

Rojhilat'tan ayrıldıktan sonra hukuk terimleri üzerinde çalışma yürüttüğünü ifade eden Ebdulahîzad, “Bu dönemde uluslararası hukuk terimlerini derlemeye başladım. Bu terimler, tez çalışmamda en çok ihtiyaç duyduğum kavramlardı. Bu çalışmanın önemi yalnızca beni egemen bir dilden kurtarmakla sınırlı değil. Aynı zamanda Kürtçe araştırma yapmak isteyen birçok araştırmacı için de faydalı olabilir" ifadelerini kullandı.

 

 

Hedefimiz, terminolojiyi kökleştirmek

Ebdulahîzad, tek hayalinin hukuk alanında kendi anadilinde bilimsel bir çalışmak yürütmek olduğunu söyledi. Bugüne kadar bin 200 hukuki terim elde ettiklerinin bilgisini paylaşan Ebdulhîzade, "Hedefimiz, hukuk terminolojisini Kürtçede kökleştirmek. Uluslararası hukuk terminolojisinde bin 200'ün üzerinde özel terim bulunuyor. Özellikle bu, benim ilk hukuki çalışmamdı. Daha sonra Mezopotamya Vakfı bünyesinde çalıştık. Dilbilimci ve araştırmacı olarak bu çalışmada yer aldım. Hedefimiz, binlerce terimi derleyip ortaklaştırmaktı. Şu anda bin 200'den fazla terim belirledik" diye belirtti. 

Günlük yaşamın bir parçası

Yürüttükleri hukuki terimler çalışmasının kurumsal değil, günlük yaşamın bir parçası haline getirmeyi hedeflediklerinin altını çizen Ebdulahîzad, şöyle devam etti: "Hukuk literatürü için bir kurum kurmak yeni bir fikir değil, ama gerekliydi. Bir hukuk literatürü kurumunun kurulması yeni bir fikir değil, fakat bunu gerçekleştirmek için uygun koşullar ancak şimdi oluştu. Hukuk terminolojisi alanında bir adım atmak bizim için önemli bir fırsattı. Artık elimizde materyaller var, terimler derlendi. Bu terimlerin günlük hayatta ve hukuk tartışmalarında rahatlıkla kullanılmasını istiyoruz. Kurum kurmadan önce, özellikle hukuk terimlerine dair bir sözlük oluşturmak bizim için çok önemliydi. Bu çalışma hukukçular ve avukatlar için temel bir kaynak haline geldi. Elimize materyaller ulaşınca, artık bunu bir grup olarak değil, doğrudan kurumsal bir çalışma haline getirmeye karar verdik. Hedeflerimizden biri, bu sözlükleri ve literatürü yayınlamak ve bu çalışmayı günlük yaşamın bir parçası haline getirmek."

DADSAZ çok önemli 

Hukuki terimler sözlüğünde dört parça Kürdistan'da yer alan hukukçuların faydalanması için dört dilli hazırladıklarını söyleyen Ebdulahîzad, şöyle devam etti: "Amacımız Kürt hukuk geleneğinden günümüze bir köprü kurmak. Bizim temel hedeflerimiz şunlardır: Birincisi, Kürt hukuk tarihinden başlayarak modern hukuka, farklı hukuk sistemlerine ve hukuk dallarına kadar uzanan bir inceleme yapmak; bu alanlarda araştırmalar yürütmek ve kendi toplumsal yapımız içinde hukuk eğitimini geliştirmektir. Bu nedenle DADSAZ adlı kurumumuz eğitim açısından da çok önemli. Şu anda ana projemiz 'Hukuk Tartışmaları Masası'dır. Hukuk terimleri üzerine yoğunlaşmış durumdayız. İlk bin terimlik sözlüğümüz neredeyse tamamlandı. İkinci baskı için hazırlık yapıyoruz. Bu hukuk çalışmasında yaklaşık bin terim tespit edildi. Bu terimlerin Arapça, İngilizce ve Farsça karşılıkları da hazırlandı. Kuzey Kürdistan’daki hukukçular için Türkçe, Güney ve Rojava’dakiler için Arapça referanslar eklendi. Ana hedefimiz bir hukuk sistemi kurmak değil, bir kaynak (sözlük) oluşturmaktı. Ana referans dilimiz İngilizceydi ve sözlükte İngilizceyi temel aldık. Hukuki kavrayışımızı sadece sözlükte bırakmıyor, bu anlayışı günlük hayata taşımaya çalışıyoruz." 

Kürtçe ilk uluslararası belge

Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi'ni çevirdiklerini ve ilk kez böyle bir çalışmanın yapıldığını aktaran Ebdulahîzad, şunları dile getirdi: "Uluslararası insan hakları terimlerini Kürtçeye kazandırıyoruz. Ayrıca uluslararası sözleşmelerin Kürtçeye çevirisi üzerinde çalışıyoruz. İlk olarak Uluslararası Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesini çevirdik. Çeviri tamamlandı ve şu anda editöryal aşamada. Yakında yayımlayacağız. Bu, Kürtçe yayımlanan ilk uluslararası belge olacak. Bunun dışında başka bir proje üzerinde de çalışıyoruz. Şu anda hazırlıkları bitmek üzere. Bu proje, uluslararası insan hakları terimlerinin Kürtçeye kazandırılmasına yönelik bir eğitim programı. Özellikle insan hakları alanında Kürtçe savunma yapmak, farklı bakış açılarıyla tartışmalar yürütmek istiyoruz. Yakında bu proje kapsamında yüz yüze sertifikalı bir eğitim programı da duyuracağız. Bunların yanı sıra birkaç projemiz daha sürüyor." ZEYNEP DURGUT